Lejn politika dwar is-sigurtà meħtieġa fl-enerġija

Il-politika ta’ Malta dwar l-enerġija teħtieġ li tassigura li jkollna l-enerġija elettrika li neħtieġu u li din, safejn hu possibli ma tkunx dipendenti fuq wisq fatturi varjabbli.

Nhar l-Erbgħa, għal darb’oħra kellna qtugħ fil-provista tal-elettriku fil-parti l-kbira tal-pajjiż.  Kien qtugħ li ma damx għax il-ħaddiema tal-Enemalta, b’dedikazzjoni, solvew il-problema f’qasir żmien.  Imma, sal-ħin li qed nikteb dak li wassal għall-qtugħ tal-provista tal-elettriku għadu mhux magħruf.

Dan seħħ wara qtugħ ieħor nhar l-10 ta’ Frar, qtugħ li kien ferm iktar mifrux. Dakinnhar konna infurmati li kien hemm il-problemi ġejjin mill- interconnector tal-enerġija elettrika bejn Malta u Sqallija.

Waqt il-maltempata li ħakmet il-gżejjer Maltin il-ġimgħa l-oħra, it-tanker tal-gass kien skunnettjat għal xi siegħat bħala miżura ta’ prewkazzjoni, biex ikunu evitati inċidenti u ħsara. F’dan il-ħin kritiku, minn Delimara ma ħadniex farka elettriku għax il-gass kien skunnettjat. Riżultat ta’ dan konna dipendenti għal kollox fuq l-interconnector ma’ Sqallija għall-elettriku f’dak il-ħin.  Huwa f’dan il-kuntest li għal kważi sagħtejn sħaħ l-interconnector ma kienx qed jiffunzjona: l-parti l-kbira tal-gżejjer Maltin kienu bla elettriku, simultanjament la kien qed jaħdem l-interconnector u l-anqas il-power station ta’ Delimara! Dik sigurta!

L-incidenti jseħħu l-ħin kollu. Dak li ġara, iżda, ma jistax ikun deskritt bħala incident. Kien il-konsegwenza loġika tal-politika dwar il-ġenerazzjoni tal-enerġija f’dawn il-gżejjer. Hu riżultat tal-fiduċja għamja fl-interconnector li wasslitna għal dipendenza sħiħa fuqu. Tant din il-fiduċja għamja rabbiet għeruq fondi li issa qed jippjanaw it-tieni interconnector biex issa jassiguraw li nkunu għal kollox dipendenti fuqhom. Flok ma jnaqqas id-dipendenza fil-qasam tal-enerġija dan il-Gvern qed jippjana li jżidha!

Min qed jaqra bla dubju jiftakar dwar id-drabi li ankri tal-vapuri għamlu ħsara lill-interconnector tal-enerġija bejn Malta u Sqallija. Dan seħħ ftit il-barra mill-kosta ta’ Sqallija meta tanker li jtajjar il-bandiera ta’ Singapore bl-isem Di Matteo ikkawża ħsara kbira fl-interconnector fl-2019 ftit il-barra minn Ragusa. Dan seħħ ukoll ftit il-barra minn mal-kosta ta’ Baħar iċ-Ċagħaq meta il-vapur Chem P kważi nkalja f’Marzu 2022. L-ankra tiegħu tkaxkret ma’ qiegħ il-baħar u anke dakinnhar saret ħsara sostanzjali lill-interconnector.

L-interconnector hu kalamita għal dawn l-inċidenti, kemm fl-ibħra Maltin kif ukoll f’dawk Sqallin. Bit-traffiku marittimu li hawn f’dawn l-inħawi, dawn l-inċidenti ser jibqgħu jigru. Ftit li xejn jistgħu jkunu evitati

Ħadd f’sensieh ma għandu jippjana t-twettieq ta’politika enerġetika dipendenti fuq sitwazzjoni bħal din. Imma dan hu eżattament dak li ġara: hekk ippjanaw, u hekk wettqu l-gvernijiet Maltin, wieħed wara l-ieħor!   Sfortunatament l-istat attwali tal-politika tal-enerġija ta’ Malta hi riżultat ta’ din il-kwalità ta’ tmexxija ħażina. L-insulti u l-kliem dispreġġjattiv waqt is-seduti Parlamentari ma jsolvu xejn.

Fir-realtà hu irrelevanti jekk l-interconnector żviluppax il-ħsara minħabba li kien qed jintuża żżejjed inkella jekk żviluppax il-ħsara riżultat ta’ xi ħaġa oħra. Ir-realtà li irridu niffaċċjaw hi li l-qtugħ tad-dawl qed ikun frekwenti u li dan mhux aċċettabbli.

L-ispiża biex tissewwa l-ħsara li ġarrab l- interconnector hi waħda sostanzjali. Imma din mhi xejn ħdejn il-ħsara li qed issir lill-ekonomija tal-pajjiż u lir-reputazzjoni tiegħu riżultat ta’politika tal-enerġija bla sens.  

Jeħtieġ li nifhmu li huwa mportanti li nagħtu l-attenzjoni xierqa lill-politika dwar l-enerġija. It-tieni   interconnector m’għandniex bżonnu! Minflok neħtieġu li nintensifikaw il-ħidma biex tiżdied il-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinovabbli. Hu meħtieġ ukoll li naċċelleraw ix-xogħol li qieġhed isir biex tissaħħaħ is-sistema tad-distribuzzjoni tal-elettriku għax dan jagħmilha possibli li niġġeneraw iktar enerġija rinovabbli minn fuq il-bjut tad-djar tagħna.  Sakemm is-sistema tad-distribuzzjoni tal-elettriku tissaħħaħ, dan il-potenzjal huwa limitat.

Proġetti kbar immirati biex tkun iġġenerata iktar enerġija rinovabbli permezz ta’ iktar investiment jistgħu jimxu id f’id ma’proġetti żgħar fuq il-bjut tad-djar tagħna. Jekk dan isir sewwa nistgħu mmorru lil hinn mill-mira li hemm fl-abbozz tal-istrateġija nazzjonali dwar l-iżvilupp sostenibbli li  b’mod inspjegabbli tillimata is-sehem tal-enerġija rinovabbli għall-11.5 fil-mija tal-enerġija li nużaw. Għandna bżonn li jkollna miri ferm iktar ambizzjużi minn hekk!  Mira ta’ 50 fil-mija għall-enerġja rinovabbli fuq perjodu ta’ għaxar snin tkun ferm iktar addattata għal dak li neħtieġu bħala pajjiż. Bla miri ambizzjużi ftit hemm ċans li nilħqu l-mira ta’ newtralità fl-emissjonijiet tal-karbonju sal-2050.

Meta jimmaterjalizza l-pipeline tal-gass li jkun jista’ jintuża ukoll biex nużw l-idroġenu, dan, waħdu ma jkunx biżżejjed biex nilħqu l-miri meħtieġa fit-triq għan-newtralita karbonika.

Il-Gvernijiet Maltin, fil-passat kienu kuntenti jħabbru li rnexxielhom jinnegozjaw tnaqqis fil-mira ta’ Malta dwar il-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinovabbli minn 20 għal 10 fil-mija.  Issa irridu “ngawdu” l-piż ta’ din il-politika bla viżjoni fit-tul, politika mijopika. Jekk ma nibdlux ir-rotta ma nistgħux nimxu l-quddiem lejn politika realistika li tassigura s-sigurtà tal-provista tal-enerġija tagħna fost oħrajn billi telimina d-dipendenza li għandna fuq l-interconnector bejn Malta u Sqallija, kemm dak li għandna kif ukoll dak ipproġettat.

Towards a much-needed energy security policy

Malta’s energy policy must necessarily ensure that we have a constant supply of electrical energy which, as far as is reasonable, is not dependable on too many variable factors.

On Wednesday morning for the umpteenth time, we had an unplanned power cut across the islands. It was brief as Enemalta’s dedicated labour force restored power in a short time. At the time of writing the cause of the power cut is still unknown.

This follows another power cut, much more widespread, on 10 February, when, we were informed that there were problems with the Malta-Sicily energy interconnector.

During the storm which battered the Maltese islands last week the LNG tanker was temporarily out of action for a number of hours as a safety precaution. During this critical time the electricity normally supplied by the Delimara power station had to be made good for by the interconnector. It is within this context, the interconnector, was, for around two long hours inoperative with a large part of the islands being without electricity, as neither the interconnector nor the Delimara power station were functioning simultaneously. How is that for energy security?

Accidents do happen. This was however no accident! It was the logical consequence of the politics of energy generation in these islands. It is a case of trusting too much the interconnector and being dependent on it. This misplaced trust is so much ingrained in the local political set-up that a second interconnector is planned: this will ensure that we are completely dependent on the interconnectors. Instead of reducing energy dependency government strives to increase it!

Readers would undoubtedly remember the number of times ship anchors have damaged the energy interconnector between Malta and Sicily. It happened off the coast of Sicily when the anchors of the Singaporean flagged tanker Di Matteo caused extensive damage to the interconnector in December 2019 off the Ragusa coast. It also happened just off the Baħar iċ-Ċagħaq coast when the vessel Chem P almost ran aground in March 2022. It dragged its anchor along the seabed causing extensive damage to the interconnector in the process.

The interconnector is clearly accident prone, both in Maltese waters as well as in the Sicilian Channel. Due to the substantial maritime traffic in the region, these accidents will inevitably re-occur.

No one in his right senses would plan the implementation of an energy policy dependent on these factors. But this is just what successive Maltese governments have planned and implemented. Unfortunately, the current state of Malta’s energy policy is the direct result of its mismanagement. The trading of insults across the parliamentary chamber will not solve anything.

Its immaterial whether the interconnector tripped as a result of being overloaded or whether it developed a fault as a result of something else. The net result is that power stoppage is becoming to frequent an occurrence, and this is unacceptable.

The expense incurred in repairs to the interconnector are substantial. This is however insignificant when compared to the damage which is being inflicted on our economy and on the country’s reputation as a result of a myopic energy policy.

We need to get our energy priorities right very quickly. Plans for a second interconnector should be scrapped the soonest. Instead, the current drive to increase the generation of renewable energy should be intensified. Likewise, we should accelerate the reinforcement of our electricity distribution system as this would make it possible to increase the generation of renewable energy from the rooftops of our dwellings. This potential is currently capped as a result of a distribution system which cannot handle the increased electricity load which would be generated as a result of a larger input of renewable energy from our households.

Macro-projects aimed at generating more renewable energy as a result of business investment can co-exist with micro-projects handled by our households. If this is done properly, maybe we can go much further then projected in the draft National Sustainable Development Strategy which mysteriously has us anchored at an “11.5 per cent share of renewable energy in gross final energy consumption”. We need more ambitious targets than that! Achieving a 50 per cent target for renewable energy generation over a ten-year timeframe would be more suitable to our needs and requirements. Without ambitious targets we will never achieve the 2050 carbon neutrality objective.

The projected pipeline which, when it materialises could possibly be used to switch over from LNG to hydrogen will, on its own be insufficient in the march towards carbon neutrality.

Maltese governments have in the past years been happy in announcing successful negotiations in reducing EU renewable energy targets applicable to Malta from 20 to 10 per cent. We are now shouldering the consequences of that myopic policy. It is about time that we change course. Only then can we move steadfastly towards a realistic policy which ensures our energy security, shedding in the process our dependence on the existing and projected interconnectors between Malta and Sicily.

published on The Malta Independent on Sunday: 19 February 2023

Kultura ta’ dipendenza

Il-baġit għall-2023 li l-Ministru tal-Finanzi Clyde Caruana ippreżenta lill-Parlament nhar it-Tnejn għandu jkun deskritt bħala wieħed li jsaħħaħ kultura ta’ dipendenza.  Il-Gvern jagħmel użu mit-tqassim taċ-ċekkijiet biex jilħaq dan l-iskop! Id-dipendenza fuq il-Gvern, taħt il-Labour hi oġġettiv  inkoraġġit. Is-sitwazzjoni minn baġit għall-ieħor tmur mill-ħażin għall-agħar.

Dan hu forsi l-iktar ċar mill-mod kif il-Gvern imexxi l-quddiem il-politika tiegħu dwar il-pagi. Żviluppat differenza kbira bejn id-daqs tal-paga minima u kemm verament teħtieġ biex tgħix. Il-Gvern qed jipprova jindirizza din id-differenza billi jqassam iċ-ċekkijiet. Issa ħoloq COLA ġdida biex jgħin lill-vulnerabbli u dan flimkien ma numru ta’ sussidji li uħud minnhom mhux neċessarji inkella huma ta’ ħsara.

 Il-ħolqien ta’ dan il-benefiċċju ġdid għall-persuni vulnerabbli (80,000 skond il-Ministru) li ma jistgħux ilaħħqu mal-ħajja, hu pass pożittiv. Il-vulnerabbli jeħtieġu l-għajnuna, imma jeħtieġu ferm iktar minn ċekk ta’ madwar €300 li ser jitqassam fi żmien il-Milied. Kien ikun ferm iktar għaqli kieku l-Gvern iffoka fuq il-problema reali u indirizza din il-probema bis-serjetà. Issa ilu żmien ikaxkar saqajh.

Il-problema reali hi li l-paga minima hi baxxa ħafna: hi ferm il-bogħod minn paga li tista’ tgħix biha. Gvern wara l-ieħor għamel ħiltu biex din il-problema jevitha. Tajjeb li niftakru li l-benefiċċji soċjali, fil-parti l-kbira tagħhom, huma marbuta mal-paga minima u huma rifless tagħha. Paga minima diċenti awtomatikament teffettwa l-benefiċċji soċjali li riżultat ta’ hekk jitjiebu sostanzjalment, bi dritt.

Tul dawn l-aħħar għaxar snin tlett rapporti tal-Caritas analizzaw din il-materja fil-fond. L-aħħar rapport, li nħareġ fl-2021, kien ikkonkluda li hemm diskrepanza ta’ 40 fil-mija bejn il-paga minima u dak meħtieġ biex wieħed jgħix b’mod diċenti. Dan jammonta għal diskrepanza ta’ madwar €4,000 fis-sena. Din hi l-problema rejali!

Sakemm nibqgħu bil-paga minima baxxa daqshekk, it-tqassim fuq stil tar-rigali tal-Milied (Father Christmas) ser jibqgħu jsiru biex jitnaqqas il-piz minn fuq spallejn il-vulnerabbli. Xi drabi ir-rigali ta’ Father Christmas ma jkunux limitati għall-vulnerabbli imma qed jinfirxu ma kulħadd. Hekk ġara biċ-ċekkijiet ta’ qabel l-elezzjoni, u l-hekk imsejħa rifużjoni tat-taxxa!

Flok din id-dipendenza fuq dan it-tqassim, ikun iktar xieraq li l-paga minima tiżdied u issir paga li tista’ tgħix biha.  Dan jista’ jsir billi l-baskett ta’ oġġetti u servizzi li fuqu tkun ikkalkulata l-paga minima jkun aġġornat regolarment. Dan jelimina l-ħtieġa tat-tqassim ta’ cekkijiet ta’ kull xorta fil-parti l-kbira tal-każi għax il-paga raġjonevoli tkun ir-regola: ma jkunx hemm ħtieġa tal-benvolenza politika tal-Gvern, la fi żmien il-baġit u l-anqas, fi żmien ta’ elezzjoni ġenerali kif, b’mod abbużiv diġa sar.

B’żieda ma’ dan it-tqassim taċ-ċekkijiet bi pjaċir, flok pagi ġusti bi dritt, tajbin biex wieħed jgħix bihom, il-Gvern qiegħed ukoll japplika numru ta’ sussidji li huma mfasslin b’mod żbaljat.

Is-sussidji tal-petrol u d-dijżil huma żejda. Iż-żieda internazzjonali fil-prezz tal-petrol u d-dijżil, li huma madwar id-doppju ta’ dak li qed inħallsu Malta, hi opportunità unika li f’idejn kapaċi tista’ tikkoreġi l-iżbalji li għamel il-Gvern fil-konfront tal-problema tagħna tad-dipendenza fuq il-karozza privata.

Flok is-sussidji fuq il-prezz tal-petrol u d-dijżil ikun aħjar kieku ninvestu fl-effiċjenza u l-puntwalità tat-trasport pubbliku. Din hi opportunità unika li, f’idejn min jifhem tista’, fit-tul, twassal għal tibdil fl-imġieba tan-nies favur użu iktar tat-trasport pubbliku u użu inqas tal-karozzi privati.  L-introduzzjoni ta’ transport pubbliku b’xejn għal kulħadd mill-bidu ta’ dan ix-xahar kien pass primatur: l-effiċjenza u l-puntwalità tat-trasport pubbliku kellu jkun indirizzat ferm qabel ma ttieħed dan il-pass importanti.

Li tkun indirizzat id-dipendenza fuq il-karozzi privati hu oġġettiv politiku li l-Gvern stess ippropona fil-Pjan Nazzjonali dwar it-Trasport. Il-Gvern qiegħed jinjora l-pjan tiegħu stess.

Min-naħa l-oħra hu xieraq li l-konsum bażiku tal-ilma u l-elettriku fir-residenzi tagħna jibqa’ jkun issussidjat. Imma hu żball li is-sussidju japplika ukoll għall-konsum kollu ta’ kulħadd. Ikun ferm aħjar jekk setturi differenti tal-ekonomija jkollhom aċċess għal għajnuna mfassla għall-ħtiġijiet tagħhom sakemm iddum il-kriżi kurrenti.   Dan jista’ jagħti protezzjoni ferm ikbar kemm lill-impiegi kif ukoll lill-ekonomija. Fuq kollox b’dan il-mod jista’ jkun evitat li jkun issussidjat il-ħela u l-abbuż fl-użu tal-ilma u l-elettriku.

Ma hemmx ħtieġa li nsaħħu kultura ta’ dipendenza fil-forma ta’ tqassim ta’ ċekkijiet inkella b’sussidji mhux meħtieġa.  Huwa tajjeb li l-vulnerabbli jkunu mgħejjuna. Imma li tinbena u tissaħħaħ kultura ta’ dependenza bħala riżultat ta’ politika skaduta dwar il-pagi hi xi ħaġa ferm differenti. Dan jagħmel ħsara lit-tessut soċjali tal-pajjiż u għandu jinġieb fit-tmiem l-iktar kmieni possibli.

ippubblikat fuq Illum: il-Ħadd 30 t’Ottubru 2022

A Culture of Dependency

The budget for 2023 presented to Parliament by Finance Minister Clyde Caruana last Monday may be described as one which reinforces a culture of dependency. Government handouts are used, left, right and centre to achieve this objective. Under Labour the culture of dependency is actively encouraged: it gets worse with every budget.

This is most clear in the manner in which government deals with incomes policy. A chasm has developed between the actual minimum wage and what is required as a living wage. Government tries to bridge this through various handouts including the newly created special COLA for the vulnerable as well as through subsidies, some of which are unnecessary or damaging.

The creation of a new ad hoc benefit payable to vulnerable persons (estimated by the Minister at 80,000 persons) who cannot cope with the current rate of inflation is a positive step. They definitely need help, but they need much more than an approximately €300 handout at Christmas time.  It would have been much better if government focused on the real problem and addressed it head-on. It has been procrastinating for ages.

The real problem is that the minimum wage is ridiculously low: it is far from being a living wage. Governments have repeated sought to avoid addressing this issue. It is pertinent to point out that social benefits are mostly pegged to the minimum wage. A minimum wage at a reasonable level would automatically adjust all social benefits to an equally reasonable level too.

Three Caritas reports have analysed the issue in depth in the last ten years. The last report issued in 2021 had found a 40 per cent discrepancy between the minimum wage and what is required as a living wage. This translates into approximately a €4,000 shortfall per annum. This is the real problem!

For so long as the minimum wage remains at such a low level, government handouts in Father Christmas style will remain the norm in order to reduce the burdens on the vulnerable. At times, this Father Christmas benevolence is not limited to the vulnerable but spread to the benefit of one and all. The pre-electoral handouts and the so-called tax refunds are just two examples.

Instead of being dependent on handouts, it would be appropriate if the minimum wage is a living wage. This can only be achieved through a regular updating of the basket of goods and services on the basis of which the quantum of the minimum wage is determined. This would eliminate the need for most handouts at any time of the year as all would get their dues as of right, on a regular basis, and not be dependent on the political benevolence of government, be it at budget time or else, abusively, on the eve of general elections as has already happened.

In addition to a policy of preferring handouts to a clear statutory determination of a fair living wage Government has also embarked on a policy of increased subsidies, designed in an ill-advised manner.

The subsidies applied to petrol and diesel are uncalled for. The current international spike in fuel prices – approximately double what we pay locally– is a unique opportunity which, if properly managed could make up for government’s lack of action to address the car dependency problem on the Maltese islands.

Instead of subsidising the price of petrol and diesel it would be much better to invest in the efficiency and reliability of public transport. This is a unique opportunity which if properly managed could be the beginning of a long-term behavioural change: away from the private car and towards public transport. Having free public transport for all as of this month was a pre-mature step: the efficiency and reliability of public transport should have been adequately addressed before embarking on such an important step.

Addressing car dependency head-on is a policy objective proposed by government’s own National Transport Master Plan but repeatedly ignored by government itself.

On the other hand, it is appropriate to subsidise basic water and electricity domestic consumption. One should however think beyond an across-the-board subsidy.  Having focused assistance to different sectors of the economy tailor-made to their specific needs for the duration of the current crises would yield far better results in protecting employment and the economy in the long-term. It would definitely avoid subsidisation of waste and misuse of water and electricity.  

We do not need to create or reinforce a culture of dependency in the form of handouts and unnecessary subsidies. Helping the vulnerable is laudable. Reinforcing a culture of dependency as a result of an outdated incomes policy is something quite different: it damages the social fabric and should be reversed the soonest!

published on The Malta Independent on Sunday: 30 October 2022

The regeneration of Marsa

The public consultation which commenced earlier this week relative to the regeneration of the inner part of the Grand Harbour along the coastal area of Marsa is most welcome. Marsa has been neglected for far too long.

The Planning Authority has been criticised in the past for its piecemeal reviews of the local plans. It is hoped that this exercise will be a holistic one. It is the whole of Marsa which should be addressed and not one tiny corner! The decay of Marsa as an urban centre needs to be addressed at the earliest opportunity. This will not be done through piecemeal local plan reviews but through a comprehensive planning exercise.

The proposed strategic vision, as directed by government, is however not a suitable one. Through the Planning Authority, government is proposing that the area subject of the consultation be transformed into a “prime tourism and leisure harbour destination”.

The primary question to be addressed is whether it is desirable for our economy to further increase its dependence on tourism. The answer to this basic question, in my view, is a clear no. It is thus not on to reserve more prime sites for tourism. Tourism has gobbled up too many prime sites. Too many land use planning policies have been compromised in the exclusive interest of the tourism industry.  

Tourism has also proven itself to be a very weak link in the economic chain. It has been brought down to its knees as a result of Covid19. It is still very weak and will take more time to recover. Understandably a significant part of its labour force has migrated to other sectors and is unwilling to return to work in the tourism sector.

Rather than more tourism we definitely need less of it.

Prior to Covid19 we had reached saturation levels in the tourism sector. The post-Covid19 impact period is a unique opportunity for tourism to be re-dimensioned in order to reduce its impacts on the community. Unfortunately, the Planning Authority is insensitive to all this: it plans to give us more of the same.  

The availability of the former power station site and its surroundings is definitely a unique opportunity which should not be squandered on the tourism industry.

The innermost part of the Grand Harbour has always been dedicated to the maritime sector for which this is a unique opportunity to re-organise, modernise and increase its contribution to the national economy while reducing its environmental impacts. Scaling down the ship-repairing facilities and moving them to outside the area earmarked for regeneration could shift this activity to close proximity of residential areas in localities which are close by. This should therefore be avoided.  Even though I doubt very much whether in practice it is that easy to shift these facilities.

The regeneration of the inner part of the Grand Harbour Area can be achieved without tying down the area to development which is tourism-linked. The consultation strategy itself identifies various other options and activities amongst which new business ventures which improve the overall well-being of the community.

The tourism industry itself, over two years ago, had sounded the alarm that the number of tourists arriving in Malta was too high: beyond that which the country can take sustainably. Research published at the same time had identified the first signs of turismofobia, a mixture of repudiation, mistrust and contempt for tourists and tourism. These are the first indications of social discontent with the pressures linked to tourism growth. They need to be addressed but are however being ignored.

There is obviously a need for less tourism, not more of it. Access to public investment has to be made available to other sectors.

The public consultation is in its initial stages, and it is still possible for the discussion to develop along different lines. The discussion required is one which addresses Marsa as a whole and which does not focus on just one tiny corner, even though it may be an important corner.

This is a unique opportunity for all stakeholders who can and should get involved to assist in the identification of a sustainable vision for the regeneration of Marsa as a whole: in the interests of all.

published on the Malta Independent on Sunday : 5 December 2021

Il-klima fi Glasgow: mill-kliem għall-fatti

Bil-kliem, illum il-ġurnata, jidher li hemm qbil wiesgħa bejn il-partiti politiċi dwar il-politika li tikkonċerna t-tibdil tal-klima. Dan imma mhux il-każ. Il-qbil hu wieħed superfiċjali.

Il-politika ħadra dejjem kienet waħda olistika li tħares lejn l-ekoloġija b’għożża.  Partiti oħra bdew jaraw illum (jew dan l-aħħar) dak li aħna ilna nitkellmu dwaru is-snin. Dak li rajna snin ilu b’konvinzjoni u analiżi ħaddieħor qed jintebaħ bih issa! Pass il-quddiem, imma ċertament mhux biżżejjed. Id-dewmien biex jiftħu għajnejhom fisser iktar ħsara li baqgħet takkumula.

Ilkoll kemm aħna niffurmaw parti minn din l-ekoloġija, li tagħtina servizz siewi l-ħin kollu. Mhux lilna biss tagħti dan is-serviżż iżda lin-natura kollha.

Dak kollu li naraw madwarna mhux tagħna. Aħna fil-fatt parti minnu. Dak li naraw hu disponibbli biex nagħmlu użu minnu. Qiegħed għandna għal ftit żmien, sakemm ngħadduh f’idejn dawk li ġejjin warajna.

Tul is-sekli l-bniedem ħares lejn l-ekoloġija b’mod differenti. Hemm min ħares lejha b’għożża. Hemm min fittex biss li jisfrutta kemm jista’. Hemm min ħaseb fil-lum biss. Hemm min ħares fit-tul u qegħda l-ħtiġijiet tiegħu jew tagħha b’responsabbiltà.

L-ekonomija u l-mod kif ngħixu mhux dejjem taw kaz tal-impatti fuq l-ekoloġija. Issa, ħafna drabi kien iktar importanti minn għada. Għax għada ma jġibx voti! Huma l-ġenerazzjonijiet tal-lum li jivvutaw. Il-ġenerazzjonijiet ta’ għada, għalissa ma jivvutawx.

L-ekoloġija kapaċi tissaporti. Imma hemm limitu dwar kemm tiflaħ tagħmel dan. Ilha snin tagħtina indikazzjonijiet li qed tixba’. Imma bosta ma tawx kaz. GħaI dawk li jaħsbu li kollox jiddependi mis-suq iktar kien (u għadu) importanti l-iżvilupp tal-ekonomija u tal-kumditajiet. Il-prezz għal dan kollu ma tħallasx, għadu pendenti.

Illum qegħdin fis-sitwazzjoni li aħna lkoll ser ikollna nħallsu l-kont kemm tal-impatti tagħna kif ukoll dawk tal-ġenerazzjonijiet li ġew qabilna u li tħallew jakkumulaw. Ġenerazzjonijiet li sfruttaw lill-ekoloġija u abbużaw mis-servizzi ekoloġiċi mingħajr ma ħasbu f’dawk li kellhom jiġu warajhom: il-ġenerazzjonijiet futuri. Il-bidla fil-klima hu l-kont bl-imgħax li qiegħed dejjem jiżdied. Kont li jrid jitħallas għax daqt jiskadi ż-żmien li nistgħu nagħmlu dan!

It-tibdil fil-klima hi riżultat ta’ dan kollu, riżultat tal-ħidma tal-bniedem tul l-aħħar mitejn sena, u iktar. Hu piz akkumulat li irċevejnieh mingħand ta’ qabilna u li għandna l-obbligu li nnaqqsuh biex dawk li ġejjin warajna jirtu dinja aħjar minn dik li writna aħna. Mhux biss għandna l-obbligu li nħallsu dan il-kont: fuq kollox irridu noqgħodu attenti u ma nżidux miegħu.

L-effetti fuqna s’issa huma l-estremi tat-temp: nixfa jew għargħar, sħana jew kesħa estrema.

Rajna l-għargħar fi Sqallija l-ġimgħa l-oħra. Iktar kmieni fis-sena rajna l-ħsara ikkawżata mill-għargħar fil-Ġermanja u fil-pajjiżi viċini.

Imma hemm effett ieħor gravi: l-għoli tal-livell tal-baħar. S’issa għad mhux inħossu dan l-effett. Imma fl-Oċejan Paċifiku diġa hemm xi gżejjer li bdew nieżla taħt l-ilma. Hu biss kwistjoni ta’ żmien meta anke aħna fil-Mediterran ikollna nindirizzaw dan ukoll.

L-għoli tal-livell tal-baħar, bħala pajjiż gżira għandu jinteressana ħafna għax jolqotna sewwa. Jeffettwa l-infrastruttura kostali tagħna. L-infrastruttura tal-kummerċ marittimu, l-infrastruttura turistika u anke dik tal-ilma u l-enerġija lkoll marbutin mal-kosta. L-għoli tal-livell tal-baħar joħloq problemi sostanzjali f’dan kollu. Jeffttwa ukoll il-bini kollu fil-qrib tal-kosta.

Ħadd ma jaf eżatt dwar kemm, kif u meta dan ser iseħħ. L-ewwel għax il-proċess li bih dan iseħħ għad mhux mifhum biżżejjed. Imma ukoll għax għalkemm ma nistgħux nevitawh nistgħu nnaqqsu l-impatt tiegħu billi nindirzzaw u nnaqqsu l-emissjonijiet tal-karbonju.

Repetutatament fil-laqgħat tal-UNFCCC (United Nations Framework Convention for Climate Change) li jsiru regolarment, kien hemm emfasi fuq il-ħtieġa li ż-żieda fit-temperatura globali minn kif kienet fl-era pre-industrijali ma tkunx iktar minn 1.5 gradi Celsius. Dan sar fuq insistenza tal-istati gżejjer u tal-pajjiżi sottożviluppati għax għal snin twal il-limitu raġjonevoli kien meqjus li kien ta’ 2 gradi Celsius. Pass ieħor il-quddiem. Imma mhux biżżejjed.

F’Pariġu fl-2015 kien hemm qbil bil-kliem dwar dan kollu. Imma sfortunatament il-paroli ta’ Pariġi ma kienx ikkonvertit f’fatti. Huwa dak li qed nistennew fi Glasgow.

Diskors wara l-ieħor qed jgħidulna li jeħtieġ li ngħaddu mill-kliem għall-fatti. Għad irridu naraw kemm dan ser iseħħ! Dak li hu meħtieġ li jsir hu magħruf. Jinħtieġu deċiżjonijiet iebsin. Li jonqos hi r-rieda politika li dan jitwettaq.

ippubblikat fuq L-Orizzont : is-Sibt 6 ta’ Novembru 2021

Tibdil tal-klima: miżuri li jeħtieġ li jkunu ġusti

Huwa essenzjali li nilħqu l-mira ta’ emissjonijiet żero tal-karbonju (carbon neutrality). Ilu żmien ovvju li ekonomija dipendenti fuq iż-żjut mhiex waħda sostenibbli. Il-Konvenzjoni tal-Ġnus Magħquda dwar it-Tibdil fil-Klima, fis-summit ta’ Pariġi, fl-2015, kienet fasslet pjan dwar it-triq meħtieġa biex nintlaħqu miri li jħarsu l-klima. Jekk ma nimxux ma’ dan il-pjan, il-futur ifisser biss gwaj.

It-tibdil fil-klima diġa qiegħed magħna.  Madanakollu, l-impatti fuqna jistgħu jkunu ferm agħar minn dak li għaddej bħalissa: temperaturi estremi, nixfa’ kbira f’xi reġjuni u għargħar f’oħrajn. Id-diżastri qed iseħħu quddiem għajnejna kuljum. Il-qagħda għad trid teħżien bosta, qabel ma l-affarijiet (forsi) jaqilbu għall-aħjar.

It-temperatura medja fuq livell globali qed tiżdied. It-temperatura imkejla tvarja minn reġjun għall-ieħor. Fil-Mediterranean, studji riċenti qed jindikaw li qegħdin viċin li naqbżu żieda ta’ grad u nofs Celsius fuq it-temperatura pre-industrijali. L-impatti ta’ dan diġa qed inħossuhom.

Bħala stat gżira, Malta messa li hi fuq quddiem fid-dibattitu globali dwar it-tibdil fil-klima.  Sfortunatament, pajjiżna hu fost dawk il-pajjiżi li kontinwament ikaxkru saqajhom biex jevitaw jew inaqqsu l-azzjoni meħtieġa da parti tagħhom. Il-fatt li aħna żgħar ma jeżentaniex mir-responsabbiltà tagħna lejn il-futur.

Fost l-eżempji ta’ dan hemm ir-resistenza, tul is-snin, biex nagħtu importanza lill-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinovabbli flimkien mat-tkaxkir tas-saqajn għall-proċess tal-elettrifikazzjoni tat-trasport.  

Ilkoll niftakru l-insistenza tal-Gvernijiet Maltin mal-Kummissjoni Ewropeja biex il-miri ta’ Malta dwar l-enerġija rinovabbli ma jkunux l-20 fil-mija iffissati mill-Kummissjoni imma jinżlu għal 10 fil-mija tal-enerġija totali ġġenerata.  Bl-istess mod, minkejja li fl-2017 saret dikjarazzjoni politika mill-Gvern favur l-elettrifikazzjoni tat-trasport, wara 4 snin għadna bla pjan u miri ċari. Il-bidla issa ser ikollha isseħħ b’ritmu mgħaġġel u ftit li xejn jidher li bħala pajjiż aħna ippreparati għaliha.

L-Unjoni Ewropeja għadha kemm żvelat pjan bi proposti biex l-emissjonijiet serra jitnaqqsu b’55 fil-mija meta mqabbel ma dawk tal-1990. Dan għandu jseħħ sal-2030, u dan bħala mira intermedja fit-triq lejn emmissjonijiet żero tal-karbonju (carbon neutrality) sas-sena 2050.

Waħda mill-proposti li qed issir hi li l-enerġija minn sorsi rinovabbli ġġenerata fl-Unjoni Ewropeja tkun ta’ 40 fil-mija mill-enerġija kollha użata. Dan ikun ifisser li fi żmien 9 snin Malta jkun jeħtieġilha li timmultiplika b’erbgħa l-enerġija rinovabbli li niġġeneraw fil-pajjiż. Din ser tkun mira iebsa, iktar u iktar meta tieħu kont tal-fatt li tul is-snin il-pajjiż dejjem ipprova jiżloq mill-obbligi tiegħu f’dan il-qasam.

Proposta oħra tal-Unjoni Ewropeja hi li sal-2035 ma jidħlux iktar fis-suq karozzi li jaħdmu bid-dijsil u l-petrol. Din mira li ser ikun meħtieġ li nilħquha fi żmien 14-il sena. Lokalment din mhi ser issolvi xejn jekk ma tkunx imżewġa ma miżuri biex jonqsu l-karozzi mit-toroq.

Proposta oħra tal-Kummissjoni Ewropeja hi dwar l-introduzzjoni ta’ taxxa fuq il-fjuwil użat milll-vapuri kif ukoll dak użat fl-avjazzjoni. Din il-proposta bla dubju jkollha impatt mhux żgħir fuq il-gżejjer u l-istati periferali Ewropej. Hi proposta li hi motivata mill-fatt li l-Ewropa kontinentali hi moqdija iktar bil-ferrovija, ġeneralment effiċjenti u li hu meqjus li tħalli impatti ambjentali ferm inqas mill-ajruplani.

Bi proposta ta’ din ix-xorta it-turiżmu jintlaqat sewwa. Kemm tkun kbira d-daqqa jiddependi minn kemm tkun kbira taxxa ta’ din ix-xorta.  Malta, il-Greċja u Ċipru diġa qed jgħidu li ma jaqblux ma dan!

Kemm is-settur tal-avjazzjoni kif ukoll dak marittimu huma kontributuri sinifikanti ta’ emissjonijiet serra. Sal-lum dawn iż-żewġ setturi evitaw  li jkunu nklużi fil-miżuri biex inkun mħarsa mit-tibdil fil-klima minħabba lobbying qawwi. Il-proposti tal-Unjoni Ewropeja jekk jidħlu fis-seħħ jibdlu din is-sitwazzjioni, dejjem sakemm il-lobbying jinżamm taħt kontroll!

Uħud diġa iddeskrivew dawn il-proposti (u oħrajn) tal-Unjoni Ewropeja bħala suwiċidju politiku u dan minħabba li l-impatti konsiderevoli tagħhom jistgħu jkunu l-kawża ta’ nkwiet soċjali qalil. Li nilħqu l-mira ta’ emissjoni żero tal-karbonju hu essenzjali imma rridu nkunu konxji li l-impatti tal-miżuri meħtieġa inevitabilment ser iweġġgħu bosta bihom.  Id-diskussjoni meħtieġa trid tassigura li waqt li jittieħdu d-deċiżjonijiet meħtieġa bla iktar dewmien, il-vulnerabbli, inkluż dawk bla mezzi jew b’mezzi limitati, għandhom ikunu mħarsa  milli jkunu huma li jħallsu għall-ispiża akkumulata minħabba nuqqas ta’ azzjoni għal snin kbar.

L-ikbar sfida ghal dan il-Patt Aħdar hi li l-bidla meħtieġa teħtieġ li tkun waħda li issir b’ġustizzja. It-trasformazzjoni ekoloġika teħtieġ li tkun soċjalment ġusta. Dan tagħmlu billi tpoġġi lin-nies mhux il-kapital jew il-profitti bħala l-konsiderazzjoni ċentrali tagħha. Il-bidla, iżda trid isseħħ illum qabel għada. Iktar ma ndumu nkaxkru saqajna, iktar ikun għoli l-prezz li jkollna nħallsu.

ippubblikat fuq Illum: il-Ħadd 18 ta’ Lulju 2021

Change must be fair

Achieving carbon neutrality is long overdue. It has long been obvious that an economy that is dependent on fossil fuel is not sustainable. The UNFCCC (United Nations Framework Convention for Climate Change) at its 2015 Paris summit finally agreed to plot the basic roadmap required. If we do not follow this roadmap, havoc is the name of the future.

Climate change is already here. However, its impacts can be much worse than what we are already experiencing: extremes of temperature, drought in some regions with floods in others. We see the disasters developing almost daily. It will get much worse before it can get any better.

The mean global temperature is rising. The measured increase varies between one region and another. In the Mediterranean, recent studies have indicated that here we are very close to surpassing a 1.5-degree Celsius rise over the pre-industrial age temperature. We can feel the impact already.

As an island state Malta should be at the forefront of the global climate change debate. Unfortunately, our country is among the laggards continuously seeking to avoid or minimise the action required at our end. Our size does not exempt us from our responsibilities towards the future.

Our slow take-up of renewable energy over the years and the institutional resistance to transport electrification are among the most obvious examples.

We do remember the insistence on the part of Maltese governments with the EU Commission that Malta renewable energy targets should be 10 per cent and not 20 per cent of the energy generated. Likewise, after a policy announcement in favour of transport electrification in 2017, four years down the line we are still without clear targets. The change will now have to be adopted at a quicker pace, and one which we are not yet prepared for.

The EU has unveiled a proposal intended to reduce greenhouse gas emissions by 55 per cent, compared to 1990 levels, by the year 2030, an intermediate target on the roadmap to carbon neutrality by 2050.

One of the measures proposed would require raising the share of the renewable energy generated to 40 per cent of the final energy consumption, meaning that Malta, within nine years, would be required to quadruple the renewable energy which it generates. This would be quite tough, in view of having repeatedly been successful in wriggling of our commitments over the years.

A de facto ban on petrol and diesel cars by 2035 would accelerate our path to electrification of transport. That is a target to be achieved within fourteen years. Locally, however, it will not solve much, if not coupled with a substantial decrease in private car usage.

The proposal to tax shipping and aviation fuel would undoubtedly have a considerable impact on islands and the peripheral states of Europe. It makes sense when applied to the European mainland which is more dependent on railways, a suitable alternative. In respect of islands and the peripheral states it will be certainly painful, even though it will, when applied, contribute to achieving emission reduction targets.

Tourism would be hit considerably by a tax on aviation fuel, dependent on the extent of the taxation rates applied.

The aviation and maritime sector are significant contributors of greenhouse gas emissions which have so far have avoided being addressed due to very effective lobbying over the years. The EU proposals would ensure that this will no longer be the state of affairs, dependent that is, on the taming of the lobbies!

Some have already described the proposals of the EU Commission as political suicide as their far-reaching impacts could trigger considerable social unrest. Achieving carbon neutrality is essential but the paths selected will be very painful, some more than others. In the ensuing discussion we have to ensure that while the essential decisions are taken without delay the poor and the most vulnerable are shielded from having to pay the accumulated cost of inaction over the years.

The biggest challenge we face is to ensure that the Green Deal is fair. The ecological transformation must be socially just and place people, not profits, as its central consideration. Change must however happen the soonest. The longer we postpone taking action the higher the price we will have to pay.

Published in The Malta Independent on Sunday : 18 July 2021

Nitgħallmu min-natura

Aħna familjari ma kif taħdem l-ekonomija linejari. Nagħmlu użu mir-riżorsi li nsibu madwarna u wara li ma jkollniex iktar bżonnhom narmuhom.  

In-natura taħdem ferm differenti minn hekk u minn għandha nistgħu nitgħallmu ħafna. Fil-fatt jekk nippruvaw nimxu fuq il-passi tan-natura nistgħu nsolvu bosta mill-problemi li nħabbtu wiċċna magħhom.  

Teżisti linja ta’ studju speċjali imsejħa biomimicry (imitazzjoni tan-natura) li tfittex kif nistgħu nifhmu iktar lin-natura u nitgħallmu minn għandha. Li nibdlu l-mentalità tagħna li narmu kollox hi waħda mit-tagħlimiet bażiċi li għandna bżonn.

Ħarsu lejn siġra. Meta jasal il-waqt addattat għaliha twaqqa’ l-weraq li jitmermru fil-ħamrija madwar is-siġra.  Dawn, imbagħad isiru ħaġa waħda mal-ħamrija u jservu biex is-siġra terġa tassorbi n-nutrijenti akkumulati.

Hekk taħdem l-ekonomija naturali. In-natura ma timxix bħalna, ma tarmi xejn. Issib użu għal kollox. Għalhekk ngħidu li l-ekonomija tan-natura hi waħda ċirkulari għax ma tarmi xejn, u tirriċikla kollox.  Kull prodott naturali li jispiċċa ma jintremiex iżda jitmermer u jerġa’ jitwieled mill-ġdid f’xi forma jew oħra. Jidħol f’ċiklu naturali ġdid.

Fil-ktieb tagħhom Cradle to Cradle: Remaking the way we make things William McDonough and Michael Braungart jiffukaw fuq dan kollu. Jidentifikaw inizjattivi speċifiċi  industrijali u kummerċjali li bihom inaqqsu l-użu ta’ materjali fl-ekonomija, dik li nsejħula dematerialisation. Bħala riżultat ta’ dan jista’ jitwettaq ħafna iktar bl-użu ta’ inqas riżorsi.  Ikollna l-istess kwalità ta’ servizz (jew aħjar) b’inqas użu ta’materjal: effiċjenza prattika fl-użu tar-riżorsi.

Dan iwassal mhux biss biex jonqsu l-ispejjes tal-użu tal-materjal imma ukoll jitnaqqsu l-ispejjes konnessi mal-enerġija użata: dawn huma uħud mill-benefiċċji li ġġib bidla minn ekonomija linejari għal waħda cirkulari.  Twassal ukoll għal żieda fl-investiment kif ukoll għal żieda fl-impiegi li jistgħu jinħolqu. Il-kontribut finali jkun li ntejbu l-kwalità tal-ħajja ta’ kulħadd.

Din il-ġimgħa l-Ministru tal-Ambjent aġġornana dwar il-pjan nazzjonali ta’ azzjoni biex ikunu applikati f’pajjiżna l-prinċipji tal-ekonomija ċirkulari.  Dan hu tajjeb, avolja dan hu paroli li ilna ħafna nisimgħu dwaru tul is-snin: mingħajr ma jsir xejn.

Il-Ministru fisser il-pjani tal-Gvern fuq il-magni li ser ikunu stallati madwar Malta biex permezz tagħhom ikun iffaċilitat ir-riċiklaġġ tal-fliexken tal-plastik u skart ieħor konness mal-ippakkeġġjar. Riżultat ta’ din l-inizjattiva fliexken tal-plastik u kontenituri oħra (tal-birra u tal-inbid, per eżempju) jinġabru f’magni mxerrdin mal-pajjiż u minnhom tieħu lura d-depożitu li tkun ħallast meta tkun xtrajt l-ilma, birra, inbid jew inkella luminata.

Però jkun utili li niftakru li fl-2004, kien hemm proposta kważi simili li kienet ġiet ippreżentata lill-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista. Din il-proposta kienet bħala alternattiva għall-eko-kontribuzzjoni li kienet qed tkun introdotta dakinnhar.   Kienu Farsons li fl-2004 ipproponew skema ta’ depożitu fuq il-kontenituri, liema depożitu kien ikun jista’ jittieħed lura kif kien qed iseħħ fid-Danimarka. Sfortunatament kien hemm oġġezzjonijiet kbar għall-dik il-proposta u din għaldaqstant flok ma kienet diskussa u mtejba ġiet imwarrba u injorata. Il-Gvern dakinnhar qagħad fuq dak li qalu industrijalisti oħra tal-luminati li kellhom aċċess ikbar għall-widna tal-Prim Ministru Gonzi. Dan hu kollu dokumentat.

Wara sbatax-il sena, mela, erġajna wasalna fil-punt tat-tluq oriġinali. Imma sadanittant inħlew sbatax-il sena.  

Hu fl-interess ta’ kulħadd li din l-iskema titħaddem sewwa u li tirnexxi. L-iskop hu li jkun irkuprat 85 fil-mija tal-iskart tal-ippakkeġġjar li hu ġġenerat fil-gżejjer Maltin. Nemmen li hu possibli li din il-mira tintlaħaq, kif kien anke possibli li tintlaħaq sbatax-il sena ilu. Din l-iskema ddaħħal ftit sens fil-politika tal-immaniġjar tal-iskart f’Malta. Nittama li ma tkunx ostakolata bħal ta’ qabilha.

Nistennew li jasal il-jum li tkun implimentata.

Ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 23 ta’ Mejju 2021

A post-Covid future

It is too simplistic to state that the surge in Covid-19 new cases is the unique responsibility of more efficient strains of the virus. The efficient virus was without doubt, for quite some time, assisted by a practically inexistent enforcement. Until last week, substantial gatherings around a number of bar outlets were definitely not monitored with any strain of virus present having a practically free rein. The high Covid infection rate is also a consequence of all this.

The virus is thus not just more efficient, it has also encountered a lax enforcement which together with Covid-19 fatigue have made its proliferation much easier. Matters were also not made easier as a result of over-optimism and back-to-normal-soon messages. These messages together with the denigration of warnings on the potential impact of additional waves of virus infection has led us to the current state of play.

It is only thanks to the hard work of the medical personnel that matters are not much worse. One only hopes that lessons are learnt and that errors of judgement are not repeated. In the prevailing circumstances, the only permissible errors are those made on the side of caution.

The financial support which government has provided to a number of sectors, which support has been increased and extended, has certainly been helpful in the short term. While prioritising the health of all we can also use this down-time to plan for the future, a post-Covid future.

The vaccination programme is a reasonable source of optimism even though the light at the end of the tunnel is not visible yet.

Nobody contests that even as a result of Covid-19, the economy is in tatters, not just the Maltese economy, but possibly the world economy! The national debate should, at this point in time, be focused on how we ought to proceed into the future. Do we rebuild the past or do we take this unique opportunity to reshape the future?

The education of future generations has been dealt a severe blow as at the end of this Covid-phase at least two years of formal education will have been wiped out. Online education has certainly been of considerable help even though it is no substitute to the direct contact between our educators and students. This applies to all levels of education but more importantly at the primary and secondary school levels. It would be indeed unfortunate if anyone of the most vulnerable goes below the educational radar, as a result of Covid.  

Recovery will definitely not be easy.

A positive aspect of the tools utilised to cope with Covid was the increased reliance on digitalisation in general and tele-working in particular. We will definitely need to discuss the implications of this in considerable depth in the debate on the post-Covid future as both rights and duties in this area are not sufficiently clear yet.

Covid, like other major epidemics (AIDS, Ebola, SARS) is a direct result of the mistreatment of nature. It is specifically the consequence of the human assault on biodiversity.

Nature has a habit of calling the shots whenever it deems fit. Viruses follow natural paths and until brought in check by proper behaviour on our part, they will reign supreme.

Tinkering with nature and natural processes always backfires. There is then a price to pay and we ignore this at our peril.

None of us, most probably, has consumed infected meat from bats or chimpanzees. However, we tinker with nature in other ways, which, in the longer term are just as lethal as viruses which jump from bats to man.

Covid has shown that nature runs roughshod over an economy which is disrespectful to the ecology and eco-systems. Nature always has the final word. Can we possibly learn the lesson this time?

In the coming weeks when hopefully matters are clearer it would be opportune if we embark on planning the future, together. Our future requires a green plan which is both fair and sustainable: A Green New Deal. A future which does not repeat past errors but which instead seeks a healthy re-establishment of the links between man and nature. Too much damage has been caused over the years through the rupture of our links with nature in an effort to conquer and domesticate it. The future does not lie in man’s violent control of nature but rather through working in partnership with it.

After all this is what sustainability is all about.

published in The Malta Independent on Sunday : 14 March 2021