Profitti għas-settur privat, riskji u kontijiet għall Gvern!

Nhar it-Tnejn li għadda l-Parlament iddiskuta s-sentenza mogħtija mill-Imħallef Francesco Depasquale fuq il-konċessjoni dwar tlett isptarijiet tal-Gvern lill-Vitals Global Healthcare liema konċessjoni eventwalment għaddiet għand Steward Health Care. Id-deċiżjoni li ngħatat hi kontra l-Prim Ministru bħala kap tal-Eżekuttiv, kif ukoll kontra l-Avukat Ġenerali, kumpaniji diversi mill-grupp kummerċjali ta’ Steward Health Care u xi korpi pubbliċi u r-rappresentanti tagħhom.

Din hi kawża li ppreżenta Adrian Delia meta kien għadu Kap tal-Opposizzjoni. Il-parti kbira tad-diskussjoni parlamentari dwar din is-sentenza iffukat fuq nuqqas ta’ governanza tajba, dwar tmexija ħażina u dwar frodi flimkien mal- korruzzjoni, assoċjati ma’ din il-konċessjoni sa mit-tnissil tagħha.

Dan kollu joħroġ ċar mis-sentenza tal-Qorti tal-ġimgħa l-oħra. Imma għal min kien attent, dan kien diġa jidher ċar fiż-żewġ rapporti dwar din il-konċessjoni tal-isptarijiet, rapporti li ħareġ l-Awditur Ġenerali f’Lulju 2020 u f’Diċembru 2021. Is-sentenza tal-Qorti qed issaħħaħ u tirrinforza l-konklużjonijiet li wasal għalihom l-Awditur Ġenerali.

Niftakru li f’Lulju 2020 l-Awditur Ġenerali kien ippubblika l-ewwel rapport tiegħu, rapport li hu mifrux fuq iktar minn 200 paġna u li kien jiffoka fuq il-proċess tal-offerti għall-konċessjoni dwar l-isptarijiet. Dan kien supplimentat b’addendum ta’ 20 paġna oħra. Iktar tard f’Diċembru 2021 l-Awditur Ġenerali kien ippubblika it-tieni rapport tiegħu b’467 paġna, li kien jiffoka fuq il-qafas kuntrattwali tal-konċessjoni u kif dan ġie mħaddem.

L-Awditur Ġenerali kien ikkonkluda fir-rapporti tiegħu li l-preparazzjoni li wettaq il-Gvern in konnessjoni mal-konċessjoni kienet waħda superfiċjali, u li meta ħareġ is-sejħa għall-offerti kien fil-fatt diġa ftiehem u fuq kollox lill-Kabinett bosta drabi kien iħallieh fil-għama. Anke l-Ministru tal-Finanzi kien imwarrab, qiesu kien qiegħed hemm għalxejn!

Punt interessati li isemmi l-Awditur Ġenerali hu li Vitals Global Healthcare ippreżentaw garanzija bankarja mill-Bank of India li kienet datata 13 ta’ Marzu 2015, ħmistax-il ġurnata qabel ma fil-fatt ħarġet is-sejħa għall-offerti. Dan sar għax il-ftehim kien diġa sar u s-sejħa li ħarġet għall-offerti kienet waħda finta! A bażi ta’ dan, l-Awditur Ġenerali kien tal-fehma li Vitals Global Healthcare kellhom ikunu skwalifikati milli jippartiċipaw fis-sejħa għall-offert għall-konċessjoni dwar l-isptarijiet.

Dan hu kollu importanti u separatament wassal għal konklużjonijiet li issa wasal għalihom ukoll l-Imħallef Depasquale fis-sentenza li qed nitkellmu dwarha. Ifisser li Gvern serju, kieku ried, seta jaġixxi. Kellu biżżejjed informazzjoni biex jibgħat lil Steward Health Care isaqqu. Imma b’mod ċar dan ma setax jagħmlu għax il-Gvern kien parti integrali mill-ħadma li saret.

Imma hemm affarijiet oħra, daqstant importanti, ta’ natura fundamentali u li huma presentment skartati mid-diskussjoni pubblika. Kemm jagħmel sens li qasam sensittiv bħas-saħħa ikollu parti sostanzjali minnu taħt kontroll kważi assolut tas-settur privat. Jagħmel sens il-Public-Private Partnership fil-qasam tas-saħħa?

Din hi mistoqsija li hi kompletament skartata fid-dibattitu pubbliku li sar u li għadu għaddej. Hi mistoqsija fundamentali li mit-tweġiba għaliha tista’ toħroġ il-fasla ta’ kif is-settur privat jista’ jikkontribwixxi u jipparteċipa mingħajr ma jikkontrolla: kif kulħadd jitħallas ta’ xogħolu imma li ħadd ma jitħalla jberbaq il-ġid tal-pajjiż.

L-esperjenza li għandna f’dan il-pajjiz dwar l-involviment tas-settur privat f’dawn it-tip ta’ proġetti hi waħda ta’ problemi kbar: problema ta’ deċiżjonijiet ħziena u ta’ abbuż ta’ poter, kif ukoll suspetti kbar ta’ frodi u korruzzjoni. Dan b’referenza kemm għal din il-konċessjoni tal-isptarijiet, il-progett tal-enerġija f’Delimara u anke fil-progett ta’ San Vinċenz f’Ħal-Luqa. F’kull kaz hemm rapporti voluminużi tal-Awditur Ġenerali li jispjegaw dettaljatatment it-taħwid li ġie iġġenerat mill-Gvern immexxi mill-Partit Laburista wara l-2013.

Huwa mudell ekonomiku fallut li jarmi l-assi pubbliċi. Mudell li intuża ukoll f’ċirkustanzi oħra bħall-bejgħ tal-art f’Pembroke bir-ribass biex ikun iffavoreġġat il-proġett spekulattiv tal-Grupp dB.  Il-profitti li jirriżultaw mill-ispekulazzjoni, sfortunatament għandhom prijorità fuq il-ġid komuni għal dan il-Gvern.

Hu ċar li jekk irridu l-involviment tas-settur privat fi proġetti pubbliċi, dan l-involviment għandu jkun regolat sewwa u din ir-regolamentazzjoni għandha tkun infurzat biex tkun assigurata governanza tajba mill-bidu nett, mill-ewwel ideat sat-twettieq ta’ proġetti ta’ din ix-xorta.  S’issa kollox qiegħed jitħalla jimxi għal riħu bil-konsegwenzi li qed naraw b’għajnejna u li qed insiru nafu bihom ftit ftit. Nuqqas ta’ regoli ċari li jkunu infurzati jwassal inevitabilment għal taħwid, għal frodi u għal korruzzjoni. Riżultat ta’ hekk ibati l-pajjiz kollu.

ippubblikat fuq Illum: 5 ta’ Marzu 2023

Private profits public risks

On Monday Parliament discussed the decision delivered in Court by Judge Francesco Depasquale relative to the Government hospital concession awarded to Vitals Global Healthcare, eventually substituted by Steward Health Care. The decision delivered is against the Prime Minister as head of the Executive, as well as the Attorney General, various companies in the Steward Health Care Group and a number of quangos and their representatives.

This Court Case was presented by Adrian Delia when he was Leader of the Opposition. The major part of the Parliamentary discussion has focused on bad governance, fraud and corruption which were all associated with the hospital concession process since its inception.

All this emanates from the Court decision delivered last week. However, those who observe the political scene attentively would be undoubtedly aware that all this was already evident in two reports published by the Auditor General on this hospital concession: the first one published in July 2020 and the second one in December 2021. The Court’s decision, in fact, reinforces the Auditor General’s conclusions.

We do clearly remember that in July 2020 the Auditor General had published a first report running into over 200 pages focusing on the hospital concession tendering process. This was followed by an addendum and later, in December 2021 the Auditor General published a second report, 467 pages long, which reviewed the contractual framework of the hospital concession.

In his reports the Auditor General concluded that the preparatory work carried out by the public sector in relation to the hospital concession was very superficial. The Auditor General’s reports also identified that even before the request for proposals was published Government had already concluded on awarding Vitals Global Healthcare the hospitals concession! Cabinet and even the Finance Minister were generally kept in the dark. 

The Auditor General, in his investigations, found a bank guarantee presented by Vitals Global Healthcare. It was issued by the Bank of India on the 13 March 2015, a fortnight before the request for proposals was even published. This clearly established that the agreement was already sealed even before the public request for proposals had been published. The Auditor General had clearly identified this as a definite proof of collusion. On this basis, the Auditor General had in fact expressed a strongly worded opinion that Vitals Global Healthcare should have been disqualified from participating in the request for proposals relative to the hospitals’ concession.

All this is of paramount importance. Way back in 2020/21 it had led to the Auditor General conclusions which have now been confirmed by Mr Justice Depasquale in the decision delivered last week. This means that government should and could have acted then: it had sufficient information to send Steward Health Care packing. However very clearly it could not act as it was part and parcel of the deceit at hand.

There are however further matters, just as important as the above, which the current debate unfortunately avoids. We should ask: does it make sense for a sector as sensitive as health to be controlled in this manner by the private sector? Does a public-private partnership in the health sector make sense?

These questions are being ignored in the public debate currently at hand. These questions are of a fundamental nature as the replies thereto could identify the manner as to how the private sector can be involved without having a controlling interest and how all those involved can be fairly remunerated without squandering public funds.

The local accumulated experience resulting from this kind of projects is very problematic: we are continuously faced with incorrect decisions, abusive decision-taking as well as substantial suspicions of fraud and corruption. This is being stated with reference not just to this hospital concession but also to the energy deal at the Delimara Power Station and the project at the Luqa elderly residence: St Vincent de Paul. In each case the Auditor General has produced voluminous reports detailing the mayhem generated by the post 2013 Labour government.

It is a failed economic model which discounts public goods. It has also been applied in other sectors: a case in point being the Pembroke land “sold” at throwaway prices in favour of the speculative project of the dB Group. Speculative profit is unfortunately being continuously prioritised over the common good by the present government.

It is crystal clear that if we want the private sector involved in public projects its involvement must be regulated, and the said regulatory regime must be adequately enforced in order to ensure good governance throughout, from inception right through to implementation. So far it is a free for all: the consequences are for all to see.  A lack of clear rules and their enforcement inevitably leads to confusion, fraud and corruption. The whole country, as a result, has to pay the consequences.

published in The Malta Independent on Sunday : 5 March 2023

Lejn politika dwar is-sigurtà meħtieġa fl-enerġija

Il-politika ta’ Malta dwar l-enerġija teħtieġ li tassigura li jkollna l-enerġija elettrika li neħtieġu u li din, safejn hu possibli ma tkunx dipendenti fuq wisq fatturi varjabbli.

Nhar l-Erbgħa, għal darb’oħra kellna qtugħ fil-provista tal-elettriku fil-parti l-kbira tal-pajjiż.  Kien qtugħ li ma damx għax il-ħaddiema tal-Enemalta, b’dedikazzjoni, solvew il-problema f’qasir żmien.  Imma, sal-ħin li qed nikteb dak li wassal għall-qtugħ tal-provista tal-elettriku għadu mhux magħruf.

Dan seħħ wara qtugħ ieħor nhar l-10 ta’ Frar, qtugħ li kien ferm iktar mifrux. Dakinnhar konna infurmati li kien hemm il-problemi ġejjin mill- interconnector tal-enerġija elettrika bejn Malta u Sqallija.

Waqt il-maltempata li ħakmet il-gżejjer Maltin il-ġimgħa l-oħra, it-tanker tal-gass kien skunnettjat għal xi siegħat bħala miżura ta’ prewkazzjoni, biex ikunu evitati inċidenti u ħsara. F’dan il-ħin kritiku, minn Delimara ma ħadniex farka elettriku għax il-gass kien skunnettjat. Riżultat ta’ dan konna dipendenti għal kollox fuq l-interconnector ma’ Sqallija għall-elettriku f’dak il-ħin.  Huwa f’dan il-kuntest li għal kważi sagħtejn sħaħ l-interconnector ma kienx qed jiffunzjona: l-parti l-kbira tal-gżejjer Maltin kienu bla elettriku, simultanjament la kien qed jaħdem l-interconnector u l-anqas il-power station ta’ Delimara! Dik sigurta!

L-incidenti jseħħu l-ħin kollu. Dak li ġara, iżda, ma jistax ikun deskritt bħala incident. Kien il-konsegwenza loġika tal-politika dwar il-ġenerazzjoni tal-enerġija f’dawn il-gżejjer. Hu riżultat tal-fiduċja għamja fl-interconnector li wasslitna għal dipendenza sħiħa fuqu. Tant din il-fiduċja għamja rabbiet għeruq fondi li issa qed jippjanaw it-tieni interconnector biex issa jassiguraw li nkunu għal kollox dipendenti fuqhom. Flok ma jnaqqas id-dipendenza fil-qasam tal-enerġija dan il-Gvern qed jippjana li jżidha!

Min qed jaqra bla dubju jiftakar dwar id-drabi li ankri tal-vapuri għamlu ħsara lill-interconnector tal-enerġija bejn Malta u Sqallija. Dan seħħ ftit il-barra mill-kosta ta’ Sqallija meta tanker li jtajjar il-bandiera ta’ Singapore bl-isem Di Matteo ikkawża ħsara kbira fl-interconnector fl-2019 ftit il-barra minn Ragusa. Dan seħħ ukoll ftit il-barra minn mal-kosta ta’ Baħar iċ-Ċagħaq meta il-vapur Chem P kważi nkalja f’Marzu 2022. L-ankra tiegħu tkaxkret ma’ qiegħ il-baħar u anke dakinnhar saret ħsara sostanzjali lill-interconnector.

L-interconnector hu kalamita għal dawn l-inċidenti, kemm fl-ibħra Maltin kif ukoll f’dawk Sqallin. Bit-traffiku marittimu li hawn f’dawn l-inħawi, dawn l-inċidenti ser jibqgħu jigru. Ftit li xejn jistgħu jkunu evitati

Ħadd f’sensieh ma għandu jippjana t-twettieq ta’politika enerġetika dipendenti fuq sitwazzjoni bħal din. Imma dan hu eżattament dak li ġara: hekk ippjanaw, u hekk wettqu l-gvernijiet Maltin, wieħed wara l-ieħor!   Sfortunatament l-istat attwali tal-politika tal-enerġija ta’ Malta hi riżultat ta’ din il-kwalità ta’ tmexxija ħażina. L-insulti u l-kliem dispreġġjattiv waqt is-seduti Parlamentari ma jsolvu xejn.

Fir-realtà hu irrelevanti jekk l-interconnector żviluppax il-ħsara minħabba li kien qed jintuża żżejjed inkella jekk żviluppax il-ħsara riżultat ta’ xi ħaġa oħra. Ir-realtà li irridu niffaċċjaw hi li l-qtugħ tad-dawl qed ikun frekwenti u li dan mhux aċċettabbli.

L-ispiża biex tissewwa l-ħsara li ġarrab l- interconnector hi waħda sostanzjali. Imma din mhi xejn ħdejn il-ħsara li qed issir lill-ekonomija tal-pajjiż u lir-reputazzjoni tiegħu riżultat ta’politika tal-enerġija bla sens.  

Jeħtieġ li nifhmu li huwa mportanti li nagħtu l-attenzjoni xierqa lill-politika dwar l-enerġija. It-tieni   interconnector m’għandniex bżonnu! Minflok neħtieġu li nintensifikaw il-ħidma biex tiżdied il-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinovabbli. Hu meħtieġ ukoll li naċċelleraw ix-xogħol li qieġhed isir biex tissaħħaħ is-sistema tad-distribuzzjoni tal-elettriku għax dan jagħmilha possibli li niġġeneraw iktar enerġija rinovabbli minn fuq il-bjut tad-djar tagħna.  Sakemm is-sistema tad-distribuzzjoni tal-elettriku tissaħħaħ, dan il-potenzjal huwa limitat.

Proġetti kbar immirati biex tkun iġġenerata iktar enerġija rinovabbli permezz ta’ iktar investiment jistgħu jimxu id f’id ma’proġetti żgħar fuq il-bjut tad-djar tagħna. Jekk dan isir sewwa nistgħu mmorru lil hinn mill-mira li hemm fl-abbozz tal-istrateġija nazzjonali dwar l-iżvilupp sostenibbli li  b’mod inspjegabbli tillimata is-sehem tal-enerġija rinovabbli għall-11.5 fil-mija tal-enerġija li nużaw. Għandna bżonn li jkollna miri ferm iktar ambizzjużi minn hekk!  Mira ta’ 50 fil-mija għall-enerġja rinovabbli fuq perjodu ta’ għaxar snin tkun ferm iktar addattata għal dak li neħtieġu bħala pajjiż. Bla miri ambizzjużi ftit hemm ċans li nilħqu l-mira ta’ newtralità fl-emissjonijiet tal-karbonju sal-2050.

Meta jimmaterjalizza l-pipeline tal-gass li jkun jista’ jintuża ukoll biex nużw l-idroġenu, dan, waħdu ma jkunx biżżejjed biex nilħqu l-miri meħtieġa fit-triq għan-newtralita karbonika.

Il-Gvernijiet Maltin, fil-passat kienu kuntenti jħabbru li rnexxielhom jinnegozjaw tnaqqis fil-mira ta’ Malta dwar il-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinovabbli minn 20 għal 10 fil-mija.  Issa irridu “ngawdu” l-piż ta’ din il-politika bla viżjoni fit-tul, politika mijopika. Jekk ma nibdlux ir-rotta ma nistgħux nimxu l-quddiem lejn politika realistika li tassigura s-sigurtà tal-provista tal-enerġija tagħna fost oħrajn billi telimina d-dipendenza li għandna fuq l-interconnector bejn Malta u Sqallija, kemm dak li għandna kif ukoll dak ipproġettat.

Towards a much-needed energy security policy

Malta’s energy policy must necessarily ensure that we have a constant supply of electrical energy which, as far as is reasonable, is not dependable on too many variable factors.

On Wednesday morning for the umpteenth time, we had an unplanned power cut across the islands. It was brief as Enemalta’s dedicated labour force restored power in a short time. At the time of writing the cause of the power cut is still unknown.

This follows another power cut, much more widespread, on 10 February, when, we were informed that there were problems with the Malta-Sicily energy interconnector.

During the storm which battered the Maltese islands last week the LNG tanker was temporarily out of action for a number of hours as a safety precaution. During this critical time the electricity normally supplied by the Delimara power station had to be made good for by the interconnector. It is within this context, the interconnector, was, for around two long hours inoperative with a large part of the islands being without electricity, as neither the interconnector nor the Delimara power station were functioning simultaneously. How is that for energy security?

Accidents do happen. This was however no accident! It was the logical consequence of the politics of energy generation in these islands. It is a case of trusting too much the interconnector and being dependent on it. This misplaced trust is so much ingrained in the local political set-up that a second interconnector is planned: this will ensure that we are completely dependent on the interconnectors. Instead of reducing energy dependency government strives to increase it!

Readers would undoubtedly remember the number of times ship anchors have damaged the energy interconnector between Malta and Sicily. It happened off the coast of Sicily when the anchors of the Singaporean flagged tanker Di Matteo caused extensive damage to the interconnector in December 2019 off the Ragusa coast. It also happened just off the Baħar iċ-Ċagħaq coast when the vessel Chem P almost ran aground in March 2022. It dragged its anchor along the seabed causing extensive damage to the interconnector in the process.

The interconnector is clearly accident prone, both in Maltese waters as well as in the Sicilian Channel. Due to the substantial maritime traffic in the region, these accidents will inevitably re-occur.

No one in his right senses would plan the implementation of an energy policy dependent on these factors. But this is just what successive Maltese governments have planned and implemented. Unfortunately, the current state of Malta’s energy policy is the direct result of its mismanagement. The trading of insults across the parliamentary chamber will not solve anything.

Its immaterial whether the interconnector tripped as a result of being overloaded or whether it developed a fault as a result of something else. The net result is that power stoppage is becoming to frequent an occurrence, and this is unacceptable.

The expense incurred in repairs to the interconnector are substantial. This is however insignificant when compared to the damage which is being inflicted on our economy and on the country’s reputation as a result of a myopic energy policy.

We need to get our energy priorities right very quickly. Plans for a second interconnector should be scrapped the soonest. Instead, the current drive to increase the generation of renewable energy should be intensified. Likewise, we should accelerate the reinforcement of our electricity distribution system as this would make it possible to increase the generation of renewable energy from the rooftops of our dwellings. This potential is currently capped as a result of a distribution system which cannot handle the increased electricity load which would be generated as a result of a larger input of renewable energy from our households.

Macro-projects aimed at generating more renewable energy as a result of business investment can co-exist with micro-projects handled by our households. If this is done properly, maybe we can go much further then projected in the draft National Sustainable Development Strategy which mysteriously has us anchored at an “11.5 per cent share of renewable energy in gross final energy consumption”. We need more ambitious targets than that! Achieving a 50 per cent target for renewable energy generation over a ten-year timeframe would be more suitable to our needs and requirements. Without ambitious targets we will never achieve the 2050 carbon neutrality objective.

The projected pipeline which, when it materialises could possibly be used to switch over from LNG to hydrogen will, on its own be insufficient in the march towards carbon neutrality.

Maltese governments have in the past years been happy in announcing successful negotiations in reducing EU renewable energy targets applicable to Malta from 20 to 10 per cent. We are now shouldering the consequences of that myopic policy. It is about time that we change course. Only then can we move steadfastly towards a realistic policy which ensures our energy security, shedding in the process our dependence on the existing and projected interconnectors between Malta and Sicily.

published on The Malta Independent on Sunday: 19 February 2023

Beyond electric cars

Minister Miriam Dalli is partially right when stating that green transport schemes should focus on fully electric options. She made this statement when queried about subsidies for hybrid cars. Emphasising that zero-emission vehicles will be the only ones in receipt of funding assistance is the correct way forward.

But are electric cars in reality zero emission vehicles? In actual fact this is dependent on the source of electricity used when they are charged. When renewable energy is used to power electric vehicles, than we can state that they are zero emission vehicles, otherwise they are not.

There are other important considerations which need to be made. Green transport policy should be much wider than schemes subsidising zero-emission vehicles.

Only approximately 10 per cent of the energy utilised in the Maltese islands is renewable energy generated in Malta, primarily solar energy. The rest is either generated at the gas-powered Delimara power station or else imported through the interconnector with the Sicilian mainland. Plans are in hand to commission a second interconnector primarily to cater for the anticipated substantial increased demand for electricity as a result of the car electrification process.

Is this sustainable? Government is apparently ignoring this consideration.

Malta will be increasingly dependent for its immediate electrical energy needs on the interconnectors with the Sicilian mainland. Failure of the interconnectors to operate for more than a few hours would render most of us immobile as there will not be enough electricity to charge our cars! This is not a far-fetched possibility as we have experienced many a time when the interconnector was out of action, for a variety of reasons. A case in point being when the interconnector was damaged as a result of its being entangled with the anchors of a tanker during a storm.

In parallel with car electrification plans it is essential that the extreme dependency of our population on car ownership is addressed. This can be done through various initiatives.

Increased use of public transport is an initiative which is already being tackled. The announcement that as of October 2022 all public transport will be free of charge can be helpful if its efficiency is enhanced. If public transport is regular and sticks to the planned time-tables it can, over a period of time, contribute significantly to addressing car dependency. One has to underline the fact that car dependency in Malta and Gozo has primarily developed as a reaction to an unreliable public transport. As a result, there is still a reluctance to trust public transport. It still has to continuously prove itself, even though there have been significant improvements in the service provided.

Car-sharing schemes can be helpful in reducing cars from our roads. Currently in Malta we have one company offering the service of 450 cars which are available for shared use (against payment obviously). Using one of these cars instead of owning your own helps in reducing cars from our roads. Having just 450 cars being subject to shared use is however too little. Fiscal incentives including subsidies to those opting to share cars rather than to own them could be helpful.

We should continuously remember that in most cases, in Malta, we travel for short distances. Having less cars on our roads will also contribute to more road safety and consequently this would encourage more walking and cycling, especially when the distance involved is small.

Electrification of our roads on its own is not sufficient. It is just one of a number of tools which need to be applied in transport policy to contribute to a reduced climate impact, attain safer roads, achieve cleaner air and also to ensure more sustainable mobility.

published on the Malta Independent on Sunday: 22 May 2022

Climate change requires behavioural change

Climate change is nature’s reaction to the cumulative impacts it has sustained as a result of human  behaviourover the years. Long periods of drought or intensive rainfall leading to flooding, longer periods of sunshine, extremes of temperature are all too familiar nowadays.

It has been emphasised time and again that we need to achieve carbon neutrality at the earliest. This signifies that the amount of carbon emissions resulting from our activities must be less than the carbon being stored in the various carbon sinks.

We must address each and every one of our activities as the carbon emissions from all of them, added up, will bring us closer to or further away from our targets.

Addressing climate change is a political issue. It involves policy decisions. If we intend to address climate change these political decisions should be complimentary and contribute to achieving the goal of mitigating climate change as well as addressing its causes.

The decision to substitute the Delimara power station running on heavy fuel oil with one using natural gas has contributed substantially to reducing Malta’s carbon emissions.

On the other hand, the current policy of encouraging the use of fuel guzzling cars and yachts pulls in the opposite direction. Increasing the capacity of our roads and planning new yacht marinas is not a positive contribution to addressing climate change. Yet it goes on, one decision after the other.

The decision to start the long road towards electrification of our roads was not linked with a decision to have a moratorium on new fuel stations. Why does current policy encourage new fuel stations when their operational days are clearly numbered?

It would be pertinent to point once more to the Transport Master Plan which emphasises that around 50 per cent of trips made with private cars in Malta are for short distances, taking up less than 15 minutes. Yet local and regional sustainable mobility is not encouraged. A behavioural change in our mobility patterns at a local and regional level could remove a substantial number of cars from our roads. Why is this not actively encouraged?

Transport policy is unfortunately not climate friendly. This needs to change the soonest if we are to make any headway in addressing climate change.

The carbon neutrality of our buildings is also of crucial importance in our climate change strategy. I have repeatedly emphasised the need of entrenching solar rights thereby ensuring that solar energy can be generated in more buildings. In addition, planning policy should establish that individual carbon neutral buildings have all the energy required for the use of the particular buildings generated on site. This would of necessity limit buildings to dimensions whose energy needs can be catered for through solar energy generated on site. This would limit building heights and substantially reduce the construction of penthouses.  Land use planning can contribute substantially to climate change mitigation!

The basic problem with climate change issues is that the link between our behaviour and the carbon cycle is not obvious or visible to the untrained eye. This makes it easier for those who seek to avoid or reduce the uptake of actions mitigating climate change.

We owe it to future generations to do all we can to address the accumulated impacts on the climate. Taming the present can ensure that there is a future.

published in The Malta Independent on Sunday : 23 January 2022

Tibdil fil-klima u l-aċċess għax-xemx

Huwa essenzjali li nnaqqsu l-gassijiet serra jekk irridu nindirizzaw b’mod effettiv it-tindil fil-klima. F’Pariġi, fl-2015, kien hemm qbil li kien meħtieġ illi t-temperatura globali ma kelliex tiżdied iktar minn 1.5 gradi Celsius biex ikun possibli li l-bidla fil-klima tkun taħt kontroll.   Tlett xhur ilu, f’Awwissu, l-Intergovernmental Panel on Climate Change tal-Ġnus Magħuda (IPCC) infurmana li ż-żieda fit-temperatura diġa qabżet il-grad Celsius, u li din qed tkompli tiżdied.  

L-impatt ta’ dan jidher fil-maltemp estrem li qed niffaċċjaw kontinwament. Bħall-għargħar fi Sqallija u l- Calabria iktar kmieni din il-ġimgħa u fil-Ġermanja u pajjiżi oħra iktar kmieni.  Il-ħerba li qed tiżviluppa hi enormi. Jekk ma nieħdux passi deċiżivi, dak li qed naraw mhu xejn ħdejn dak li ser jiġri.

Huwa kruċjali li l-ekonomija tagħna tkun waħda li ma tkunx dipendenti mill-karbonju, jekk irridu naslu biex nindirizzaw it-tibdil fil-klima.

Il-qalba tal-power station ta’ Delimara minn waħda li taħdem fuq iż-żejt maħmuġ (heavy fuel oil) għal waħda li taħdem fuq il-gass kien pass tajjeb li jħares il-quddiem, pass li aħna bħala partit dejjem appoġġajna. Imma dan mhux biżżejjed. L-użu tal-gass hu fih innifsu pass ta’ transizzjoni.   Li jkollna l-parti l-kbira tal-elettriku (jew kollu!) iġġenerat minn sorsi rinovabbli jkun ħafna aħjar milli nagħmlu użu mill-idroġenu – li qed jissemma bħala l-fuel tal-futur!

Neħtieġu iżda li ntejbu is-sistema nazzjonali tad-distribuzzjoni tal-elettriku biex ikun possibli li z-zoni residenzjali jikkontribwixxu iktar fl-isforz nazzjonali biex niġġeneraw l-enerġija rinovabbli.  Investiment f’sistema ta’ distribuzzjoni iktar effiċjenti hi kruċjali. F’dan għadna lura, għax mhiex prijorità.

Id-dritt tagħna għal aċċess għax-xemx għandu jissaħħaħ. Ma jistax ikun li dan id-dritt jibqa’ dipendenti fuq proċess tal-ippjanar tal-użu tal-art insensittiv u żvilupp bl-addoċċ. Iż-żieda fl-għoli permissibli tal-bini meta kienu approvati l-pjani lokali tal-2006 wassal għal impatt negattiv f’enerġija rinovabbli li ntilfet. Hu prezz li għadna nħallsu u ser nibqgħu nħallsu għall-futur immedjat. Għax baqa’ ftit biex neħilsu minn dan il-piż.

Li ninvestu iktar fil-ġenerazzjoni tal-enerġija mix-xemx jirrendi. Huwa ukoll sostenibbli meta nħarsu fit-tul. Jelimina ukoll id-dipendenza fuq it-tieni interconnector minn Sqallija li dwaru l-Gvern qiegħed iħejji l-pjanijiet tiegħu. 

Bħalissa l-prezz tal-enerġija fl-Ewropa sploda. Dan wassal biex l-użu tal-enerġija permezz tal-interconnector eżistenti bejn Malta u Sqallija ġie ristrett.

Bħala riżultat tal-qalba tat-trasport bl-art minn karozzi li jaħdmu bil-petol jew dijżil għall-elettriku, id-domanda għall-elettriku ser tiżdied skond kemm jiżdiedu l-karozzi tal-elettriku.  Nistgħu nlaħħqu ma’ din id-domanda mingħajr ma nkunu dipendenti fuq is-swieq enerġetiċi kontinentali?

Jekk jirnexxielna nżidu b’mod sostanzjali l-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinovabbli nistgħu bla dubju nindirizzaw parti minn din iż-żieda fid-domanda għall-enerġija. Il-bqija hu possibli li nindirizzawha billi ninkuraġixxu bidla fil-mobilità tagħna.

L-informazzjoni bażika dwar dan diġa nafu biha. Qegħda fil-Pjan Nazzjonali tat-Trasport li jiġbdilna l-attenzjoni li nofs il-vjaġġi li nagħmlu bil-karozzi privati tagħna huma għal vjaġġi qosra, li jdumu inqas minn kwarta. 

Il-politika tal-Gvern kif imfissra fl-aħħar baġit ser tintroduċi transport pubbliku b’xejn minn Ottubru 2022. Dan jeħtieġ ftit iktar attenzjoni, għax il-prezz li nħallsu għat-trasport tal-linja qatt ma kien l-ostaklu għall-użu tat-trasport pubbliku. Hi l-effiċjenza u l-frekwenza tiegħu li jeħtieġu titjib. Jekk dan ikun indirizzat jista’ jagħmel id-differenza sostanzjali fl-użu tat-trasport pubbliku.

Dan hu x’joffri l-futur: nindirizzaw it-tibdil fil-klima permezz tal-politika tat-trasport u l-ippjanar aħjar fil-qasam tal-enerġija. Fuq kollox billi nħarsu id-dritt tagħna għal aċċess għax-xemx. 

In-natura tipprovdilna soluzzjonijiet sostenibbli għall-parti l-kbira ta’ dak li neħtieġu. Jiddependi minnha jekk ngħarfux nagħmlu użu minnhom sewwa!

Ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 31 t’Ottubru 2021

Climate Change and solar rights

Reducing greenhouse gas emissions is necessary if we are to address climate change effectively. In Paris, in 2015, it was agreed by all that limiting global temperature increase to 1.5 degrees Celsius is essential if we are to address climate change adequately.  Three months ago, in August, the UN Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) informed us that this increase was already 1.09 degrees Celsius, and rising.

The impacts of this increase are manifested in the extreme weather which we are currently witnessing, such as the floods all over Sicily and Calabria earlier this week, and in many other countries earlier. The resulting devastation is shocking. It will however get much worse very soon if we do not act decisively.

Having policies encouraging a low-carbon economy is crucial if we are to adequately address climate change.

Obviously solar rights must be entrenched: they should no longer be at the mercy of unbridled development and an insensitive land use planning process. The increase in permissible building heights introduced when the 2006 lot of local plans was approved had a heavy price-tag in renewable energy sacrificed. We are still paying this price and it will be quite some time before we recover from this irresponsible impact.

Switching over electricity generation at Delimara from one dependent on heavy fuel oil to one running on natural gas was a step in the right direction which greens always supported. It is however not enough. Natural gas is a transitional fuel.  Having most or all of our electricity generated from renewable sources would be a much better option, even better than making use of hydrogen, which is being considered as a future fuel. We need however to upgrade the national electricity distribution grid in order that it would be possible for residential areas to contribute much more to the national effort in renewable energy generation. Investing in an efficient distribution system is crucial. Yet it lags behind. It is not part of the priorities in hand.

Investing heavily in the generation of solar energy is more rewarding. It is also sustainable in the long term.  It would also do away with being dependent on a second energy interconnector with the Sicilian mainland, as government is currently planning.

Currently energy prices on mainland Europe are on a steep rise. This has resulted in a policy of restricting the use of the existing energy interconnector between Malta and Sicily.

As a result of the electrification of land transport, the demand for electricity is bound to increase in proportion to the uptake of electric cars. Can we cope with this increase in demand without being at the mercy of the mainland energy markets?

If we go for a substantial increase in the generation of renewable energy, we can definitely address part of the shortfall. The rest can also be addressed by actively encouraging a behavioural change in our mobility patterns.

The relative basic information is contained in the Transport Masterplan which points out that 50 per cent of the trips we make with our private vehicles are for short trips having a very short duration of under fifteen minutes.

Government policy as accounted for in the last budget will introduce free public transport as of October 2022. This needs fine-tuning, as existing fares have never been an obstacle to use public transport. It is the frequency and efficiency of the service which deters use. If this is adequately addressed it could be a gamechanger in increasing the attractiveness of public transport and consequently its increased use.

This is the possible future linking climate change and transport policy through adequate energy planning and the entrenchment of our solar rights.

Nature provides sustainable solutions for most of our needs. It is up to us to use them properly!

published in The Malta Independent on Sunday 31 October 2021

B’power station ġdida, xorta bla elettriku

B’power station ġdida, l-Gvern ta’ Joseph xorta m’għandux elettriku minkejja l-infieq u l-korruzzjoni.

Għaliex? Għax Gvern korrott u inkompetenti.

Qalulna li l-piż tal-elettriku kien kollu fuq l-interconnector, li, meta ġratlu l-ħsara (qalu bl-ankra ta’ vapur) kien qed jintuża għall-massimu possibli. Għax, qalu, li bl-interconnector l-elettriku jiġi orħos. Orħos, jiġifieri, milli jkollna elettriku ġġenerat bil-gass li hemm maħżun fit-tanker fil-Port ta’ Marsaxlokk.

Għaliex dan?

Għaliex l-elettriku ġġenerat bil-gass hu għola minkejja li l-prezz tal-gass nieżel l-isfel? Għar-raġuni sempliċi li l-klikka ta’ Joseph/Konrad/Keith/Yorgen għamlu ftehim mas-SOCAR tal-Azerbajġan għall-gass bi prezz għoli iffissat fuq tul ta’ żmien, b’mod li illum hu ħafna għola mill-prezz tas-suq.

Mhux bil-fors il-prezz tal-elettriku jkun għola bil-gass milli bl-interconnector?

Dan hu l-prezz tal-korruzzjoni.

L-ostaklu tal-aċċess għall-informazzjoni hu delitt kontra d-demokrazija

Ir-rapport Annwali tal-Ombudsman għall-2017 li kien ippubblikat iktar kmieni din il-ġimgħa hu inkwetanti. F’partijiet minnu, nazzarda ngħid li hu ukoll tal-biża’. L-Ombudsman jikkummenta fit-tul dwar “in-nuqqas tal-amministrazzjoni li tipprovdi informazzjoni”.

Josserva żewġ tendenzi ġenerali.

L-ewwel tendenza hi li diversi Dipartimenti tal-Gvern u Ministeri qed isibuha bi tqil biex jiżvelaw informazzjoni importanti. Il-kliem li l-Ombudsman juża’: “Sfortunatament l-amministrazzjoni pubblika – u dan jinkludi ukoll awtoritajiet pubbliċi – jidher li addottaw attitudni ġeneralment negattiva dwar l-obbligu li tkun żvelata informazzjoni u d-dritt taċ-ċittadin li jinżamm infurmat. Uħud marru fl-estrem li anke qed jirrifjutaw li jipprovdu kemm informazzjoni importanti kif ukoll imformazzjoni vitali li l-pubbliku hu ntitolat għaliha minħabba li din tikkonċerna setturi importanti tal-ħajja ekonomika u soċjali tal-pajjiż.”

It-tieni tendenza hi agħar: diversi ftehimiet li daħal għalihom il-Gvern fihom klawsola li tobbliga li jinżamm is-skiet dwar il-kontenut tal-ftehim. Dak li hu magħruf bħala “non-disclosure clause”. L-Ombudsman jgħidilna li issa hawn “żvilupp riċenti u Inkwetanti permezz ta’ attentat biex jiġi assigurat skiet totali hi l-prattika li torbot lil dawk li magħhom l-amministrazzjoni pubblika jkollha rabta kuntrattwali biex ma tiżvelax informazzjoni fil-kuntratti infushom mingħajr l-approvazzjoni tal-awtoritá pubblika.”

Issa fir-realtá, din il-prattika ma ġietx addottata f’daqqa waħda fl-2017. Kien hemm okkazjonijiet fil-passat meta l-Gvern rabat lil oħrajn inkella aċċetta li jintrabat hu stess li ma tkunx żvelata informazzjoni. Jidher imma li din il-prattika qed iżżid fil-frekwenza. Mhux biss il-kuntratt ta’ Henley and Partners dwar il-bejgħ taċ-ċittadinanza li fih dawn il-provedimenti imma ukoll il-kuntratt dwar il-privatizzazzjoni tal-lotteriji pubbliċi mal-Maltco kif ukoll il-ftehim dwar il-privatizzazzjoni parzjali tas-sistema tas-saħħa mal-Vitals Healthcare inkella l-ftehim mal-Electrogas dwar il-qalba għall-gass tal-impjant tal-ġenerazzjoni tal-elettriku f’Delimara.

Kif jista’ jkun li gvern jippretendi li jkun trasparenti u kontabbli meta juża’ jew jippermetti l-użu ta’ strateġiji bħal dawn li jostakolaw li tkun żvelata l-informazzjoni?

L-Ombudsman hu korrett li jipponta subgħajh lejn dan in-nuqqas bażiku ta’ servizz pubbliku li jridha ta’ wieħed ġust, effiċjenti, trasparenti u kontabbli. Jiena naħseb li dan hu daqstant importanti li jimmerita diskussjoni fil-Konvenzjoni Kostituzzjonali – jekk din xi darba issir. Forsi wasal iż-żmien li tkun il-Kostituzzjoni innifisha li tillimita b’mod strett lill-amministrazzjoni pubblika milli tibqa’ tillimita l-aċċess għall-informazzjoni b’dan il-mod.

Hu meħtieġ li jkollna s-salvagwardji kontra dan l-abbuż sfaċċat li qiegħed jostakola l-aċċess għall-informazzjoni li għandha f’idejha l-amministrazzjoni pubblika. Is-salvagwardji jistgħu jinkludu l-possibilitá ta’ reviżjoni amministrattiva immedjata li tikkanċella l-ostaklu għall-aċċess kif ukoll passi biex dawk responsabbli biex jostakolaw dan l-aċċess għall-informazzjoni mingħajr raġuni valida ma jitħallewx iktar jeżerċitaw il-funzjonijiet ta’ uffiċċju pubbliku.

L-Ombudsman jispjega fir-rapport tiegħu li l-liġi tagħti lill-uffiċċju tiegħu l-għodda meħtieġa biex ikollu aċċess għall-informazzjoni li jeħtieġ ħalli “jmexxi l-investigazzjonijiet dwar l-ilmenti li jkunu waslu” avolja din l-informazzjoni xi drabi tingħata b’mod imqanżaħ. Iżda l-Ombudsman iqis li għandu jiġbed l-attenzjoni għal tlett ċirkustanzi partikolari “li juru kif ir-rispons negattiv tal-awtoritajiet pubbliċi meta dawn jintalbu informazzjoni qed ixekkel l-Ombudsman u lill-Kummissarji fl-uffiċċju tiegħu fil-qadi ta’ dmirijiethom”.

L-ewwel kaz jirrigwarda l-Armata. Ir-rifjut tal-Ministeru għall-Intern u s-Sigurtá Nazzjonali li jgħaddi l-files kollha dwar l-eżerċizzji ta’ promozzjonijiet għall-għola gradi fl-Armata issolva biss wara d-deċiżjoni finali tal-Qorti tal-Appell f’Ottubru 2016 liema deċiżjoni ikkonfermat li Ombudsman kellu l-obbligu li jinvestiga l-ilmenti li rċieva.

It-tieni kaz jirrigwarda ir-rifjut tal-Ministeru tas-Saħħa li jipprovdi l-informazzjoni mitluba mill-Kummissarju għas-Saħħa biex dan jipprovdi il-ftehim sħiħ ma’ Vitals Healthcare dwar il-privatizzazzjoni ta’ sptarijiet f’Malta u Għawdex li kien meħtieġ fl-investigazzjoni dwar jekk l-interessi tal-pazjenti u l-istaff (mediku) kienux adegwatament imħarsa.

It-tielet kaz hu dwar l-ilmenti kontinwa tal-Kummissarji fl-uffiċċju tal-Ombudsman (Saħħa, Ippjanar/Ambjent u Edukazzjoni) dwar id-dewmien li qed jirriżulta f’investigazzjonijiet li jkunu jeħtieġu konklużjoni immedjata. Dan minħabba n-nuqqas tas-settur pubbliku li jagħti tweġiba għat-talbiet diversi għal informazzjoni.

L-obbligu tal-amministrazzjoni pubblika li tiffaċilita l-aċċess għall-informazzjoni u d-dritt taċ-ċittadin li jkun infurmat huma bażiċi f’soċjetá demokratika. Attentati biex dan l-aċċess taċ-ċittadin għall-informazzjoni jkun imblukkat b’dan il-mod jimmina l-proċess demokratiku u dan billi ċ-ċittadin qed ikun ostakolat milli jifforma opinjoni fuq kif qed ikun amministrat l-istat. Dan qiegħed ukoll jostakola lil dawk l-istituzzjonijiet fid-dmir li jiddefendu ċ-ċittadin komuni milli jagħmlu xogħolhom.

F’isem Alternattiva Demokratika jiena nirringrazzja lill- Ombudsman talli qed ikun daqstant ċar fid-difiża tiegħu ta’ dak li hu bażiku f’soċjetá demokratika kif ukoll talli qed isemma’ leħnu b’vuċi ċara kontra dan l-abbuż ta’ poter.

Ippubblikat f’Illum Il-Ħadd : 10 ta’ Ġunju 2018