Għar id-Dud u Għar il-Lembi f’Tas-Sliema: bomba tal-ħin

It-Times illum ippubblika rapport dwar ħsara mal-kosta ta’ Tas-Sliema liema ħsara tista’ twassal għal traġedja.

Ilna nafu b’dan.

Fl-2007, jigifieri 16-il sena ilu, l-Kunsill Lokali ta’ Tas-Sliema kien qabbad esperti ġeoloġiċi biex ħejjewlu rapport. Ir-rapport hu intitolat Report on Coastal Sliema. Geology, geomorphology, sites of scientific interest and coastal protection considerations.” Twil 50 paġna.

Ir-ritratt ta’ hawn fuq hu parti minn dan ir-rapport.

F’dan ir-rapport li ilu li sar 16-il sena kien diġa ċar li anke dakinnhar kien hemm ħsara sostanzjali li setgħet twassal għal traġedja. Imma ma sar xejn dwarha.

Jiena dwar dan diġa ktibt. Kellimt ukoll direttament lill-Ministru kkonċernat xi snin ilu. Kien qalli li mid-Dipartiment tax-Xogħolijiet kienu serħulu rasu!

M’għandi l-ebda dubju li qabel ma jmut xi ħadd ma hu ser isir xejn. Imbagħad jaraw f’min ser iwaħħlu!

It-tibdil fil-klima: it-turiżmu mhux ser jeħlisha

Żmien il-biljetti tal-ajru bid-€10 spiċċa, qalilna Michael O’Leary, tar-Ryanair. Dan wara li sirna nafu matul dawn l-aħħar ġimgħat li fl-Unjoni Ewropeja, biex tkun implimentata l-inizjattiva l-ħadra (Green Deal), anke l-avjazzjoni teħtieġ li tagħti s-sehem tagħha billi tibda tinternalizza l-impatti ambjentali. Dan ifisser li l-ispiża riżultat tal-impatti ambjentali tal-avjazzjoni għandha tibda tkun inkluża fil-prezz tal-vjaġġ. Dan hu applikazzjoni diretta u prattika tal-prinċipju ambjentali li min iħammeg jeħtieġ li jħallas (polluter pays principle).

L-avjazzjoni ilha teħlisha billi kienet eżentata għal żmien twil milli terfa’ l-piż tal-impatti tal-emissjonijiet li tiġġenera. Issa dan ma jistax jibqa’ hekk. Din l-industrija ukoll trid tibda tagħti kont ta’ egħmilha. Bħas-setturi ekonomiċi l-oħra trid terfa’ l-piz tal-impatti ambjentali tagħha.  

Li min iħammeġ iħallas hu prinċipju ambjentali bażiku li jifforma parti integrali mill-liġi Ewropeja. Riżultat ta’ hekk dan iservi ta’ gwida għall-formolazzjoni tal-politika tal-Unjoni Ewropeja.  Sa mill-2004 dan il-prinċipju hu ukoll parti integrali mil-leġislazzjoni ambjentali Maltija. Anke fil-kaz tagħna dan il-prinċipju għandu jagħti direzzjoni ċara fil-formolazzjoni tal-politika Maltija.

Sfortunatament, minkejja li l-Parliament f’Malta approva mozzjoni li biha għaraf l-emerġenza klimatika, din id-dikjarazzjoni baqgħet fuq il-karta.  Ftit li xejn sar biex id-deċiżjonijiet meħtieġa riżultat tal-għarfien ta’ l-eżistenza ta’ din l-emerġenza jittieħdu. Hu diżappuntanti li wieħed minn dawk responsabbli biex mexxa l-quddiem din il-mozzjoni issa qed jgħid li l-azzjoni biex ikunu indirizzati l-impatti klimatiċi tal-avjazzjoni huma kontra l-interess nazzjonali. M’għandux idea x’inhu jgħid.

Ejja nkunu ċari:  bħala arċipelagu f’nofs il- Mediterran, il-gżejjer Maltin inevitabilment ikunu effettwati mill-istadji li jmiss tal-impatti tat-tibdil tal-klima, ċjoe l-għoli fil-livell tal-baħar.  Iz-zoni mal-kosta ilaqqtuha waħda sewwa, possibilment jispiċċaw taħt l-ilma, kollha jew kważi, skond kemm jogħla l-livell tal-baħar.  Dan japplika ukoll għall-infrastruttura kostali li tinkludi l-parti l-kbira tal-faċilitajiet turistiċi.

Hu fl-interess nazzjonali ta’ Malta li l-miri klimatiċi tal-2015 ta’ Pariġi jkun osservati u li jiġu  implimentati l-iktar kmieni possibli. Ma jagħmilx sens li nfittxu li nkunu eżentati. Bla dubju jkun hemm impatti konsiderevoli. Imma l-impatti  jekk naġixxu  biex nindirizzaw it-tibdil fil-klima huma ferm inqas mill-impatti li jkollna nħabbtu wiċċna magħhom jekk nibqgħu nippruvaw nevitaw ir-responsabbiltajiet  tagħna.

Tul is-snin, bla dubju, it-teknologija tkompli titjieb, u probabbilment li din tgħin biex jonqos il-piz tal-impatti.  It-tieni rapport ambjentali dwar l-avjazzjoni Ewropeja ippubblikat fl-2019 jiġbed l-attenzjoni li fiz-zona Ewropeja l-konsum medju tal-fuel fuq it-titjiriet kummerċjali naqas b’ 24 fil-mija bejn l-2005 u l-2017. Imma fl-istess żmien kien hemm żieda ta’ 60 fil-mija fil-kilometraġġ tat-titjiriet kummerċjali!

Din l-istatistika tiġbor fiha l-problema kollha: it-teknoloġija qed tnaqqas l-emissjonijiet għal kull kilometru tat-titjiriet, imma n-numru ta’ kilometri tal-vjaġġi qed jiżdied bil-kbir għax ħafna iktar nies qed jivvjaġġaw bl-ajru.  

Bħalissa għaddej dibattitu dwar taxxa fuq il-fjuwil tal-avjazzjoni. Din hi waħda mill-miżuri essenzjali u meħtieġa biex ikun possibli li sal-2030 u lil hinn il-gassijiet serra jonqsu b’55 fil-mija.  

Din l-inizjattiva għandha twassal biex il-prezz tal-biljett tal-ajru jkun jirrifletti l-ispiza reali, inkluż dik ambjentali ikkawżata mill-emissjonijiet.  Dan jista’ jseħħ jew b’żieda ta’ taxxa mal-prezz tal-biljett tal-ajru inkella billi dak li jkun jagħmel użu minn mezzi alternattivi ta’ transport.

Jekk wieħed jagħmel użu ta’ mezzi alternattivi ta’ transport it-taxxa tkun evitata u dan bil-konsegwenza li jkunu evitati ukoll l-impatti ambjentali tal-ivvjaġġar bl-ajru. Fl-Ewropa kontinentali dan jista’ jseħħ bl-użu tal-ferrovija li bosta drabi  hi alternattiva kemm effiċjenti kif ukoll iktar nadifa. Imma fil-kaz ta’ Malta u gżejjer oħra dan l-użu tal-alternattivi potenzjali hu limitat ħafna.  Dan iwassal għal żieda inevitabbli fl-ispiża biex dak li jkun jivvjaġġa bl-ajru u riżultat ta’ hekk jonqos in-numru kemm ta’ Maltin li jivvjaġġaw kif ukoll ta’ barranin (turisti) li jiġu Malta.

Għalkemm eventwalment jista’ jkun hemm xi konċessjonijiet raġjonevoli għal dawk li jgħixu fil-periferiji/gżejjer, it-turiżmu ma jistax jibqa’ jevita li jerfa’ l-piz tal-impatti tiegħu: dan hu meħtieġ biex isseħħ ġustizzja, kemm soċjali kif ukoll ambjentali!  Hu fl-interess ta’ Malta li l-impatt ambjentali tat-turiżmu, b’mod partikolari dak tal-massa, jkun indirizzat u ikkontrollat qabel ma jkun tard wisq. L-industrija tal-avjazzjoni teħtieġ li tkun imċaqalqa bi strumenti ekonomiċi bħat-taxxa ambjentali biex tirristruttura ruħha. Ejja niftakru li bħall-gżejjer kollha, Malta, flimkien mal-komunitajiet kostali, tkun minn tal-ewwel li ssofri l-agħar konsegwenzi tat-tibdil tal-klima: l-għoli fil-livell tal-baħar. It-turiżmu ma jeħlisiex. Il-klima mhux ser tikkunsidra l-posizzjoni partikolari ta’ Malta jew l-impatt fuq l-ekonomija: in-natura ma tiddiskriminax, tibqa’ għaddejja minn fuqna bħalma għamlet bnadi l-oħra fejn kaxkret kull ma sabet fin-nofs!

It-turiżmu qiegħed f’salib it-toroq. Jeħtieġ li b’mod urġenti jaddatta ruħu u jaddatta għall-impatti tat-tibdil fil-klima. Dan hu l-futur reali tat-turiżmu, mhux l-eżenzjoni mit-taxxi.

ippubblikat fuq Illum: 14 t’Awwissu 2022

Climate change: tourism will not be spared

The era of €10 air fares is over, warned Michael O’Leary, Ryanair boss. This follows the news in the past weeks that within the European Union, in order to implement the Green Deal, aviation must do its part by internalising its environmental costs. That is, environmental costs must be incorporated in the price of air fares. This is a direct and practical application of the polluter pays principle.

Aviation has been a free rider for quite some time, being exempted from shouldering the impacts of the emissions which it generates. The holiday is now over and as a direct result the tourism industry must take stock of the situation. Like all other economic sectors, it must factor in its costings the environmental impacts which it generates.

The polluter pays principle is a basic environmental principle which forms an integral part of the EU acquis: it guides EU policy. Since 2004 it also forms an integral part of Malta’s environmental legislation and consequently it should also guide the formulation of Maltese policy.

Unfortunately, notwithstanding the approval by Parliament of a motion declaring recognition of the climate emergency, this declaration is still a paper declaration. The necessary policies required to face this emergency have never been discussed, approved and acted upon. It is disappointing that a prime mover behind the climate emergency motion is now equating the required action to address aviation’s climate change impacts as being contrary to the national interest. He has no idea on the matter!

Let us be clear:  as an archipelago in the centre of the Mediterranean, the Maltese islands will be severely impacted by the next stages of climate change impacts, that is the rise in sea level. The coastal areas will be hard hit, possibly they will be wiped out or substantially reduced, depending on the extent of the sea level rise. This is also applicable for all the coastal infrastructure, which includes practically all tourism facilities.

It is in Malta’s national interest that the 2015 Paris climate goals are adhered to and implemented the soonest. Seeking exemptions is not on.  Obviously there will be considerable impacts. The impacts of acting to address climate change will however be substantially less if we act than if we continue avoiding our responsibilities. 

Over the years technology will undoubtedly improve, possibly reducing the burden. The second European Aviation Environment Report drawn up in 2019 by the European Union Aviation Safety Agency (EASA), the European Environment Agency (EEA) and Eurocontrol points out that within the European area, the average fuel consumption of commercial flights has decreased by 24 per cent over the period 2005-2017. However, over the same time frame there has been a 60 per cent increase in the kilometres flown by commercial flights!

This statistic frames the issue: technology is driving down the emissions per passenger kilometre, however the number of passenger kilometres has been on an exponential increase as more people are travelling by air.

Currently there is an ongoing debate regarding a tax on aviation fuel. This is one of the essential measures needed to enable the reduction of 55 per cent of greenhouse gas emissions by 2030 and beyond.

This initiative is aimed to ensure that the price of an air flight includes all costs, including the environmental costs caused by the resulting emissions. This can be carried out either by a tax on air travel or else through the use of alternative means of transport, as a result of which the tax can be avoided legally, with the resultant decrease of the environmental impacts. In mainland Europe the use of trains is many a time a good alternative for air travel not just due to its efficiency but also in generating less environmental impacts. In the case of Malta and other islands the potential use of alternatives is very limited. This leads to an inevitable increase in the cost of air travel and the consequential decrease in air travelling, both incoming and outgoing.

Although there may eventually be some reasonable concessions for those who live on isolated islands, tourism cannot keep avoiding its own environmental impacts: this is what social and environmental justice demands! It is in Malta’s interest that the environmental impacts of tourism, particularly mass tourism, is contained before it is too late. The aviation industry must be prodded through economic means, such as environmental taxation, to restructure itself. Let us all remember that like all islands, Malta, together with coastal communities, will be the first to suffer some of the worsts repercussions of climate change: the increase in sea level. Tourism will not be spared. The climate will not consider our special situation or our economic considerations – nature does not discriminate: it will roll over us as it did elsewhere!

Tourism is at a crossroad. It needs to urgently adapt to the impacts of climate change. This is tourism’s future, not tax exemptions.

published in The Malta Independent on Sunday : 14 August 2022

Climate Change and the 15-minute city

The latest report on climate change was published by the United Nations Intergovernmental Panel for Climate Change (IPCC) earlier this month. The full document is almost 3,000 pages long!

The current international debate on climate change is focusing on whether the objectives of the 2015 Paris Climate Summit are achievable. It is clear to all that, without profound and imminent changes in our lifestyles, these objectives will not be achieved.

The clear objective agreed to in Paris is to reduce carbon emissions in order to achieve carbon neutrality soonest. This would ensure that the global mean temperature does not surpass the pre-industrial temperature by more than 1.5ºC. This would in turn tame the climate over time.

As an island, Malta should be at the forefront in the international climate change debate. We will be severely impacted like all other countries. In fact, we are already at the receiving end of the impact of extreme weather conditions at an increased frequency. Long periods of drought are more frequent. Likewise, we have experienced more than a fair share of floods, which have caused considerable damage all over the islands.

As islands, sea-level rise will add to our problems in Malta and Gozo in a manner which is dependent on the rate at which this will take place. A substantial part of our essential infrastructure lies along our coast. This will potentially be severely impacted as a result of a sea-level rise. Just think about the impacts on the tourism infrastructure, for example.

One of the ideas doing the rounds in the climate change debate is to rethink the way we plan our cities as one way in which to combat the climate crisis. The idea crystallised as ‘the 15-minute city’ by Carlos Moreno, an architect advising the Paris mayor, entails turning current urban planning on its head to ensure that all our needs are available not more than 15 minutes away.

Moreno speaks of a social circularity for living in our urban spaces based on six essential functions: to live in good housing, to work close by, to reach supplies and services easily, to access education, healthcare and cultural entitlement locally by low-carbon means.

Can we reassess the nature and quality of our urban lifestyles within these parameters?

COVID-19 has given most of us a taste of remote working. In a limited way, this could become a permanent feature of our urban lifestyles. Some of us need not travel to work every day. With proper planning, remote working could reduce a substantial number of cars from our roads permanently and, consequently, the associated carbon emissions.

In the Maltese islands, distance should not be an issue: almost everywhere is within easy reach. Our National Transport Master Plan, in fact, advises us that 50 per cent of trips carried out by our private vehicles are for short distances, having a duration of less than 15 minutes. Achieving 15-minute cities should not be that difficult if we put our heads together to address it.

Our contribution to climate change mitigation, as a result of which we can accelerate our path to carbon neutrality, could be achieved through a substantial reduction of cars from our roads. We can achieve this without impacting our mobility. Through a judicious use of public transport and the facilitation of other sustainable mobility options, our mobility can be substantially improved as a result.

Come October, all public transport will be free. Hopefully, it will also be reliable and efficient. If adequately planned, this could be a turning point in climate change mitigation measures as, over a period of time, it can lead to a reduction of cars from our roads. Initially, such a reduction would necessarily be of a temporary nature. Eventually, we can move towards a permanent change.

Real change takes time to achieve.

Giving shape and form to 15-minute cities could be the next realistic challenge in our climate mitigation road map. All that is required is the political will.

published in The Times of Malta: 21 April 2022

Il-kosta tagħna lkoll: inħarsuha

Għaddej sforz kontinwu biex il-kosta tkun ikkommerċjalizzata. Sforz li ilu għaddej is-snin.

Il-jott marina proposta f’Marsaskala hi biss eżempju wieħed minn bosta li mhux limitati għan-nofsinnhar politiku, iżda li huma mifruxa mal-pajjiż.  Fost l-eżempji hemm it-Terminal tal-Port Ħieles, Manoel Island, il-Bajja tal-Balluta, ix-Xatt u l-jott marina tal-Birgu, il-jott marina fil-Kalkara u x-Xatt tal-Belt.  

Hemm ukoll għaddej il-kummerċjalizzazzjoni tal-ispazji pubbliċi mal-kosta, bil-bankini b’kollox.

L-art pubblika kontinwament qed tkun trasformata f’minjiera ta’ profitti privati, ħafna drabi għall-magħżulin. Il-kwalità tal-ħajja tar-residenti rari jagħtu każ tagħha, jekk mhux fl-aħħar minuta. Meta possibli jevitawha kompletament ukoll.

Għaddew madwar erba’ snin minn meta l-Parlament approva il-leġislazzjoni biex tissaħħah il-protezzjoni tal-kosta permezz tal-liġi dwar id-dimanju pubbliku. Kellna kemm-il Ministru li tkellem b’mod pompuż dwar dan. L-għaqdiet ambjentali ippreżentaw lista ta’ iktar minn għoxrin sit, mifruxa mal-kost,a li kollha kemm huma jikkwalifikaw għall-protezzjoni. Ninsab infurmat li l-għaqdiet ambjentali għamlu riċerka estensiva dwar min hu sid din l-art. Iżda sfortunatament l-Awtorità tal-Artijiet u l-Awtorità tal-Ippjanar qed iżommu dan il-proċess milli jitwettaq, anke għal dawk il-każijiet fejn l-art hi kollha kemm hi propjetà pubblika.  

Għalfejn jiġu approvati dawn il-liġijiet jekk ma hemm l-ebda intenzjoni li dawn ikunu implimentati?

Nafu li wieħed mill-impatti ewlenin tat-tibdil fil-klima fuq il-gżejjer, inkluż dawk Maltin, hu bit-tibdil fl-livell tal-baħar. Numru ta’ gżejjer fl-Oċejan Paċifiku li mhumiex wisq il-fuq minn livell il-baħar diġa bdew jisparixxu taħt baħar li l-livell tiegħu qed jogħla. Robert Abela, Prim Ministru, huwa u jindirizza l-laqgħa Internazzjonali fi Glasgow dwar it-tibdil fil-klima (COP26), iktar kmieni din il-ġimgħa, emfasizza dan il-punt.

L-għoli fil-livell tal-baħar ikollu impatt sostanzjali fuq il-gżejjer Maltin, skond kemm dan ikun kbir. Jeffettwa l-infrastruttura kostali kollha: l-infrastruttura marittima, dik tat-turiżmu, tal-ilma kif ukoll l-infrastruttura tal-enerġija li huma kollha b’xi mod marbuta mal-kosta. Kemm-il darba jogħla l-livell tal-baħar dawn kollha jitħarbtu.  Anke iż-żoni residenzjali viċin tal-kosta jsofru impatti mhux żgħar.  

Ħadd ma jaf eżatt dwar kemm, kif u meta dan ser iseħħ. L-ewwelnett għax il-proċess li bih dan iseħħ għad mhux mifhum biżżejjed. Imma ukoll għax għalkemm ma nistgħux nevitawh nistgħu nnaqqsu l-impatt tiegħu billi nindirzzaw u nnaqqsu l-emissjonijiet tal-karbonju.

Repetutatament fil-laqgħat tal-UNFCCC (United Nations Framework Convention for Climate Change) li jsiru regolarment tul is-snin, kien hemm emfasi fuq il-ħtieġa li ż-żieda fit-temperatura globali minn kif kienet fl-era pre-industrijali ma tiżdiedx b’iktar minn 1.5 gradi Celsius. Dan sar fuq insistenza tal-istati gżejjer u tal-pajjiżi sottożviluppati, għax għal snin twal il-limitu raġjonevoli kien meqjus li kien ta’ 2 gradi Celsius. Pass ieħor il-quddiem. Imma mhux biżżejjed.

F’Pariġu fl-2015 kien hemm qbil dwar dan kollu. Imma sfortunatament dan ma kienx ikkonvertit f’azzjoni. Huwa dak li issa qed nistennew li jseħħ fi Glasgow.

Huwa essenzjali li nindirizzaw it-tibdil fil-klima bis-serjetà. Anke l-ħarsien tal-kosta jiddependi minn hekk.

ippubblikat fuq Illum :il-Ħadd 7 ta’ Novembru 2021

Claiming back (and protecting) our coast

A continuous effort to commercialise the coast is under way. It has been going on for quite some time.

The proposed Marsaskala yacht marina is just one example. It is possibly the latest of many examples, not just in the political south, but throughout the Maltese islands. The Freeport Terminal, Manoel Island, Balluta Bay, the Birgu Waterfront and yacht marina, the Kalkara yacht marina, Valletta Waterfront are some of the most glaring examples which come to mind.

There is also the ongoing commercialisation of the public spaces adjacent to the coast, including pavements and open spaces.

Public land is continuously being transformed into private profits, many times for the chosen few. In practically all cases,the quality of life of residents is not factored in, until the eleventh hour. Whenever possible, it is avoided completely.

It has been around four years since parliament approved legislation in order to reinforce the protection of the coastline through the public domain legislation. Much was said pompously by many a Minister. Environmental NGOs have submitted a list of over twenty sites along the coast which qualify for protection. I am informed that eNGOs have even carried out extensive research on ownership issues related to these sites. It is indeed unfortunate that the Lands Authority and the Planning Authority have ground the whole process to an unacceptable halt. This applies even in those instances where it is proven beyond any doubt whatsoever that the land in question is public property.

Why approve such laws when there is no intention to implement them?

We are aware that one of the main areas through which climate change will impact islands, including the Maltese islands, is through sea level rise.  A number of low-lying islands in the Pacific Ocean are already in the process of disappearing below a rising sea level.  Robert Abela, Prime Minister, addressing the Glasgow Climate Change COP26 earlier this week emphasised this point.

A rise in sea level will have a substantial impact on the Maltese islands, depending on its extent. It will impact the coastal infrastructure: the maritime, tourism, as well as the water and electricity infrastructure are all linked to our coast. A sea level rise will play havoc with all this. It will even impact the residential areas which have been developed close to the coast.

No one is certain as to when, how and the extent of this happening. Primarily this is due to the fact the natural processes in play are not fully understood yet. It is also however possible that mitigation measures planned and in hand to reduce carbon emissions could be quite effective if taken up.

During UNFCCC (United Nations Framework Convention for Climate Change) meetings it is continuously emphasised that the increase in global mean temperature should not exceed 1.5 degree Celsius over the pre-industrial temperature. This is the result of extensive lobbying by island states and under-developed countries over the years. They have been successful in adjusting the objective from the previous 2 degree Celsius.  This is definitely a step in the right direction, but it is not enough. 

In Paris in 2015 this was already agreed upon. Yet it was all words, none of which was converted into action. At Glasgow we need some decisions which are implemented the soonest.

Taking definite action on climate change is required to protect our coast.

published in The Malta Independent on Sunday : 7 November 2021

Il-klima fi Glasgow: mill-kliem għall-fatti

Bil-kliem, illum il-ġurnata, jidher li hemm qbil wiesgħa bejn il-partiti politiċi dwar il-politika li tikkonċerna t-tibdil tal-klima. Dan imma mhux il-każ. Il-qbil hu wieħed superfiċjali.

Il-politika ħadra dejjem kienet waħda olistika li tħares lejn l-ekoloġija b’għożża.  Partiti oħra bdew jaraw illum (jew dan l-aħħar) dak li aħna ilna nitkellmu dwaru is-snin. Dak li rajna snin ilu b’konvinzjoni u analiżi ħaddieħor qed jintebaħ bih issa! Pass il-quddiem, imma ċertament mhux biżżejjed. Id-dewmien biex jiftħu għajnejhom fisser iktar ħsara li baqgħet takkumula.

Ilkoll kemm aħna niffurmaw parti minn din l-ekoloġija, li tagħtina servizz siewi l-ħin kollu. Mhux lilna biss tagħti dan is-serviżż iżda lin-natura kollha.

Dak kollu li naraw madwarna mhux tagħna. Aħna fil-fatt parti minnu. Dak li naraw hu disponibbli biex nagħmlu użu minnu. Qiegħed għandna għal ftit żmien, sakemm ngħadduh f’idejn dawk li ġejjin warajna.

Tul is-sekli l-bniedem ħares lejn l-ekoloġija b’mod differenti. Hemm min ħares lejha b’għożża. Hemm min fittex biss li jisfrutta kemm jista’. Hemm min ħaseb fil-lum biss. Hemm min ħares fit-tul u qegħda l-ħtiġijiet tiegħu jew tagħha b’responsabbiltà.

L-ekonomija u l-mod kif ngħixu mhux dejjem taw kaz tal-impatti fuq l-ekoloġija. Issa, ħafna drabi kien iktar importanti minn għada. Għax għada ma jġibx voti! Huma l-ġenerazzjonijiet tal-lum li jivvutaw. Il-ġenerazzjonijiet ta’ għada, għalissa ma jivvutawx.

L-ekoloġija kapaċi tissaporti. Imma hemm limitu dwar kemm tiflaħ tagħmel dan. Ilha snin tagħtina indikazzjonijiet li qed tixba’. Imma bosta ma tawx kaz. GħaI dawk li jaħsbu li kollox jiddependi mis-suq iktar kien (u għadu) importanti l-iżvilupp tal-ekonomija u tal-kumditajiet. Il-prezz għal dan kollu ma tħallasx, għadu pendenti.

Illum qegħdin fis-sitwazzjoni li aħna lkoll ser ikollna nħallsu l-kont kemm tal-impatti tagħna kif ukoll dawk tal-ġenerazzjonijiet li ġew qabilna u li tħallew jakkumulaw. Ġenerazzjonijiet li sfruttaw lill-ekoloġija u abbużaw mis-servizzi ekoloġiċi mingħajr ma ħasbu f’dawk li kellhom jiġu warajhom: il-ġenerazzjonijiet futuri. Il-bidla fil-klima hu l-kont bl-imgħax li qiegħed dejjem jiżdied. Kont li jrid jitħallas għax daqt jiskadi ż-żmien li nistgħu nagħmlu dan!

It-tibdil fil-klima hi riżultat ta’ dan kollu, riżultat tal-ħidma tal-bniedem tul l-aħħar mitejn sena, u iktar. Hu piz akkumulat li irċevejnieh mingħand ta’ qabilna u li għandna l-obbligu li nnaqqsuh biex dawk li ġejjin warajna jirtu dinja aħjar minn dik li writna aħna. Mhux biss għandna l-obbligu li nħallsu dan il-kont: fuq kollox irridu noqgħodu attenti u ma nżidux miegħu.

L-effetti fuqna s’issa huma l-estremi tat-temp: nixfa jew għargħar, sħana jew kesħa estrema.

Rajna l-għargħar fi Sqallija l-ġimgħa l-oħra. Iktar kmieni fis-sena rajna l-ħsara ikkawżata mill-għargħar fil-Ġermanja u fil-pajjiżi viċini.

Imma hemm effett ieħor gravi: l-għoli tal-livell tal-baħar. S’issa għad mhux inħossu dan l-effett. Imma fl-Oċejan Paċifiku diġa hemm xi gżejjer li bdew nieżla taħt l-ilma. Hu biss kwistjoni ta’ żmien meta anke aħna fil-Mediterran ikollna nindirizzaw dan ukoll.

L-għoli tal-livell tal-baħar, bħala pajjiż gżira għandu jinteressana ħafna għax jolqotna sewwa. Jeffettwa l-infrastruttura kostali tagħna. L-infrastruttura tal-kummerċ marittimu, l-infrastruttura turistika u anke dik tal-ilma u l-enerġija lkoll marbutin mal-kosta. L-għoli tal-livell tal-baħar joħloq problemi sostanzjali f’dan kollu. Jeffttwa ukoll il-bini kollu fil-qrib tal-kosta.

Ħadd ma jaf eżatt dwar kemm, kif u meta dan ser iseħħ. L-ewwel għax il-proċess li bih dan iseħħ għad mhux mifhum biżżejjed. Imma ukoll għax għalkemm ma nistgħux nevitawh nistgħu nnaqqsu l-impatt tiegħu billi nindirzzaw u nnaqqsu l-emissjonijiet tal-karbonju.

Repetutatament fil-laqgħat tal-UNFCCC (United Nations Framework Convention for Climate Change) li jsiru regolarment, kien hemm emfasi fuq il-ħtieġa li ż-żieda fit-temperatura globali minn kif kienet fl-era pre-industrijali ma tkunx iktar minn 1.5 gradi Celsius. Dan sar fuq insistenza tal-istati gżejjer u tal-pajjiżi sottożviluppati għax għal snin twal il-limitu raġjonevoli kien meqjus li kien ta’ 2 gradi Celsius. Pass ieħor il-quddiem. Imma mhux biżżejjed.

F’Pariġu fl-2015 kien hemm qbil bil-kliem dwar dan kollu. Imma sfortunatament il-paroli ta’ Pariġi ma kienx ikkonvertit f’fatti. Huwa dak li qed nistennew fi Glasgow.

Diskors wara l-ieħor qed jgħidulna li jeħtieġ li ngħaddu mill-kliem għall-fatti. Għad irridu naraw kemm dan ser iseħħ! Dak li hu meħtieġ li jsir hu magħruf. Jinħtieġu deċiżjonijiet iebsin. Li jonqos hi r-rieda politika li dan jitwettaq.

ippubblikat fuq L-Orizzont : is-Sibt 6 ta’ Novembru 2021

Mina : rovina

Il-mina proposta bejn Malta u Għawdex, għal darba oħra qegħda fl-aħbarijiet.

Waqt konferenza stampa, iktar kmieni matul il-ġimgħa, kelliema tal-PN fissru kif jaħsbuha dwar il-mina proposta bejn Malta u Għawdex. Bħas-soltu jippruvaw jogħġbu liż-żewġ naħat (favur u kontra l-mina), din id-darba bil-proposta ta’ referendum dwar jekk il-mina għandhiex issir jew le.

Kieku kellu jseħħ referendum ta’ din ix-xorta, dan għandu jinvolvi lil kulħadd, u mhux biss lill-Għawdxin. Dan billi l-impatti negattivi tal-mina, jekk isseħħ, ser jolqtu liż-żewġ naħat tal-fliegu: kemm f’Malta kif ukoll f’Għawdex.  

Mid-dettalji li nafu s’issa dwar il-mina, hu magħruf li f’Malta din ser tibda minn ħdejn l-Għerien, villaġġ ċkejken, villaġġ trogloditiku fil-limiti tal-Mellieħa. Kif jixhed ismu dan il-villaġġ hu parzjalment fl-għerien, fejn kienu jgħixu uħud mill-ewwel abitanti f’dawn il-gżejjer. Riżultat tat-tħaffir għall-mina dan il-villaġġ ser jinqered kompletament. F’Għawdex, min-naħa l-oħra, l-mina tibda fl-inħawi Ta’ Kenuna, fil-limiti tan-Nadur b’impatt qawwi u negattiv fuq il-biedja lokali.  

Tajjeb li neżaminaw mill-ġdid uħud mill-argumenti għala mhemmx ħtieġa ta’ mina li kull ma ser iġġib hu rovina.  

Il-mina proposta bejn Malta u Għawdex ser tkun tiddependi mill-karozzi w inġenji oħra li għax jagħmlu użu minnha jħallsu. Biex il-mina tagħmel sens ekonomiku n-numru ta’ karozzi u inġenji li jagħmlu użu mill-mina jrid ikun wieħed sostanzjali.  F’wieħed mill-istudji li saru u li hu pubbliku kien hemm estimu li l-moviment ta’ karozzi u inġenji oħra bejn Malta u Għawdex jiżdied bi tlett darbiet, minn tlett elef kuljum għal disat elef kuljum. L-istudju hu intitolat Establishing a Permanent Link between the Island of Gozo and Mainland Malta: An Economic Cost Benefit Analysis of Available Strategic Options u kien ikkummissjunat mill-Kamra tal-Kummerċ Għawdxija flimkien ma’ Transport Malta.

Jagħmel sens li l-karozzi li kull jum jiżdiedu fit-toroq Għawdxin jiżiedu bi tlett darbiet? It-toroq Għawdxin jifilħu għal dan? Għandna nissagrifikaw il-kwalità tal-arja f’Għawdex ukoll?  Jagħmel sens li nesportaw il-problemi tat-traffiku minn Malta għal Għawdex?  it-tweġiba ovvja għal kull waħda minn dawn il-mistoqsijiet hi: le, dan ma jagħmilx sens. Bosta minna huma konxji li anke illum, it-toroq Għawdxin diġa ma jifilħux għat-traffiku li jiġi minn Malta kuljum.

Is-servizz tal-katamaran (fast-ferry service) li riċentement beda jitħaddem għandu l-potenzjal għal soluzzjoni fit-tul biex tkun indirizzata b’mod raġjonevoli l-mobilità sostenibbli bejn il-gżejjer.  Imma dan is-servizz, waħdu, mhux biżżejjed, jeħtieġ li jkun rinfurzat mis-servizz tat-trasport pubbliku kif ukoll minn faċilitajiet aħjar fil-port tal-Imġarr Għawdex.

Mid-dibattitu tul ix-xhur qed tissaħħaħ l-idea li minbarra r-rotta diretta bejn l-Imġarr u l-Port il-Kbir jista’ jkun utli li jkun hemm xi waqfiet. Din hi proposta li tajjeb li tkun ikkunsidrata, imma irridu noqgħodu attenti li din ma tkunx skuża li warajha tinħeba strateġija biex jiżdied l-iżvilupp mal-kosta, b’mod partikolari dawk il-partijiet tal-kosta li għadhom mhux mittiefsa. Ikun tajjeb li nillimitaw ruħna għall-infrastruttura kostali eżistenti.

L-iżvilupp tas-servizz tal-katamaran, b’dan il-mod, mhux biss iwassal għal ħolqa effiċjenti u permanenti bejn il-gżejjer. Iwassal ukoll għal tnaqqis ta’ karozzi mit-toroq tagħna, kemm f’Malta kif ukoll f’Għawdex.  

Il-mina proposta mhiex soluzzjoni, hi problema, iġġib rovina. Nistgħu nsolvu l-problemi ta’ mobilità bis-sens komun. Is-servizz tal-katamaran hi waħda minn dawn is-soluzzjonijiet: issolvi problema illum mingħajr ma tgħabbi l-ġenerazzjonijiet futuri.  

ippubblikata fuq Illum : 8 t’Awwissu 2021

The Gozo tunnel white elephant

The Gozo tunnel issue is once more on the agenda. It forms part of the Father Christmas politics of the Nationalist and the Labour Party.

At a press conference earlier during the week, spokespersons on behalf of the PN put forward their arguments on the Gozo tunnel, as usual trying to straddle both sides of the debate through a proposal for a referendum as to whether the tunnel should proceed or not!

If such a referendum were to take place it should involve everyone and not just Gozitans, as the proposed tunnel will have considerable (negative) impacts on both sides of the Channel.

The details of the proposed tunnel, as known to date, signify that the tunnel will have a Malta starting point close to the troglodytic hamlet at l-Għerien in the limits of Mellieħa which hamlet would, as a result, be completely obliterated. At Gozo the tunnel will start at Ta’ Kenuna, within the limits of Nadur impacting considerably the agricultural community in the area.

It would be pertinent however to reiterate some of the arguments as to why we do not need another white elephant.

The proposed Gozo tunnel is dependent on cars and other vehicles making use of it, consequently paying the relevant tolls. Maximising such vehicular use is crucial for the proposed tunnel to make any economic sense. One of the studies carried out, which is in the public domain, had estimated that the current daily movements of vehicles between Malta and Gozo should be trebled from 3000 daily movements to 9000 daily movements. The study entitled Establishing a Permanent Link between the Island of Gozo and Mainland Malta: An Economic Cost Benefit Analysis of Available Strategic Options was commissioned by the Gozo Business Chamber together with Transport Malta.

Does it make sense to treble the daily vehicle movements on Gozitan roads? Do Gozitan roads have that capacity? Should we sacrifice air quality in Gozo too? Does it make sense to export traffic problems from Malta to Gozo? The obvious answer to all these questions is a clear no. Most of us are aware that Gozitan roads are already bursting at the seams as a result of the vehicles crossing over at this point in time.

The fast-ferry service, recently commencing operation is the potential long-term solution to having a reasonable and sustainable mobility between the islands. It has however to be buttressed by a more focused public transport service and better port facilities at Mġarr Gozo.

The debate over the months has suggested that in addition to a direct Mġarr-Valletta-Mġarr route one could consider intermediate stops on the coast along the route. This is an option worth considering in some depth. Care should however be taken that this would not increase development along the coast, particularly in those stretches of the coast which are still in an almost natural state. The preference for establishing intermediate stops should go for existing coastal infrastructure which could be improved.

The further development of the fast-ferry service would thus not only lead to a permanent efficient link between the islands, but also to a considerable reduction of cars from our roads on both sides of the Channel.

The proposed tunnel is not a solution, it is a problem. We can solve our mobility problems by opting for common sense solutions. The fast-ferry service is one such solution: it solves today’s problem without burdening future generations.

published in The Malta Independent on Sunday : 8 August 2021

When caves collapse: people may be killed

On the 14 September the Planning Authority approved application PA3487/19 which proposed the   “stabilization of dangerous rock slope; repair to deteriorated concrete wall and construction of wave dissipation slope along the Qui Si Sana coastline”.

In simple language this involves a permit for remedial works after a cave along the Sliema Qui Si Sana coastline collapsed, thereby exposing the MIDI development works immediately behind the cave: the basement level of residential blocks T14 and T17.

We have been told that the cave collapsed as a result of erosion along the coastline. Some readers may tend to forget that way back in 2016, a Maltese geologist had sounded the alarm that a “high-rise had been constructed over a fractured and eroded sea cliff, which could collapse any time soon.” The collapse in fact occurred relatively quite soon, signifying that the geologist was pointing out the obvious which was being ignored or not given due consideration by the developer and his advisors.

The point to be made is why the Planning Authority permitted the development to take place so close to the coastline. As far as I am aware, the EIA relative to the Tigne Development by MIDI does not reveal any detailed studies on the condition of the coast as well as on the impacts of erosion on the Qui Si Sana coastline and its relevance to the development of the MIDI project. The issue is not just one of remedial works but on why the Planning Authority  ignored the state of the coast, as a result permitting development too close to the coastline for comfort. The collapse is adequate proof of all this. The Planning Authority has much to explain in this specific case. Its actions, or lack of them, should be investigated.

The issue is not one relative to the structural stability of the development but of the protection of the coastline.

Erosion as a result of natural elements occurs continuously. It is a natural ongoing phenomenon.

In this respect it may be pertinent to draw attention to a report, authored by a team of geologists, dated October 2007 and entitled : “Report on Coastal Sliema. Geology, geomorphology, sites of scientific interest and coastal protection considerations.” This report was commissioned by the Sliema Local Council.

The 50-page report, which makes interesting reading, emphasises that a number of sites along the Sliema coast “are undergoing rapid coastal erosion that will increase with climate change, resulting in instability or failure in coastal infrastructure.”

Of particular interest is that the report, authored in 2007, goes on to state that “The faulted coast along Għar id-Dud is retreating rapidly by dislodgement of boulders along joints and faults. Public structures that may be affected include Tower Road promenade. The Għar id-Dud cave may also partially or totally collapse, leading to the caving-in of the overlying pedestrian promenade. If collapse is sudden and during daytime/early night time, injury and loss of lives may result.”

I have personally drawn attention of the Transport Minister to the above some time ago, however to date I am not aware that any action has been taken.

The matter was already very worrying way back in 2007 and most probably it is even worse now, after thirteen years, given that no coastal protection works have been taken in hand in the area in the intervening period.

The Għar id-Dud cave is the result of natural erosion and collapse accelerated by wave action. This is a natural process that cannot be halted unless adequate coastal protection works are initiated. If nature is left on its own, the end result is quite predictable: a complete collapse of Għar id-Dud, a caving in of the overlying pedestrian promenade and a number of dead or injured pedestrians, depending on the time of day when a collapse possibly occurs.

Will Transport Malta and the other authorities wake up from their slumber and act immediately please?

published in The Malta Independent on Sunday: 27 September 2020