It-tibdil fil-klima: it-turiżmu mhux ser jeħlisha

Żmien il-biljetti tal-ajru bid-€10 spiċċa, qalilna Michael O’Leary, tar-Ryanair. Dan wara li sirna nafu matul dawn l-aħħar ġimgħat li fl-Unjoni Ewropeja, biex tkun implimentata l-inizjattiva l-ħadra (Green Deal), anke l-avjazzjoni teħtieġ li tagħti s-sehem tagħha billi tibda tinternalizza l-impatti ambjentali. Dan ifisser li l-ispiża riżultat tal-impatti ambjentali tal-avjazzjoni għandha tibda tkun inkluża fil-prezz tal-vjaġġ. Dan hu applikazzjoni diretta u prattika tal-prinċipju ambjentali li min iħammeg jeħtieġ li jħallas (polluter pays principle).

L-avjazzjoni ilha teħlisha billi kienet eżentata għal żmien twil milli terfa’ l-piż tal-impatti tal-emissjonijiet li tiġġenera. Issa dan ma jistax jibqa’ hekk. Din l-industrija ukoll trid tibda tagħti kont ta’ egħmilha. Bħas-setturi ekonomiċi l-oħra trid terfa’ l-piz tal-impatti ambjentali tagħha.  

Li min iħammeġ iħallas hu prinċipju ambjentali bażiku li jifforma parti integrali mill-liġi Ewropeja. Riżultat ta’ hekk dan iservi ta’ gwida għall-formolazzjoni tal-politika tal-Unjoni Ewropeja.  Sa mill-2004 dan il-prinċipju hu ukoll parti integrali mil-leġislazzjoni ambjentali Maltija. Anke fil-kaz tagħna dan il-prinċipju għandu jagħti direzzjoni ċara fil-formolazzjoni tal-politika Maltija.

Sfortunatament, minkejja li l-Parliament f’Malta approva mozzjoni li biha għaraf l-emerġenza klimatika, din id-dikjarazzjoni baqgħet fuq il-karta.  Ftit li xejn sar biex id-deċiżjonijiet meħtieġa riżultat tal-għarfien ta’ l-eżistenza ta’ din l-emerġenza jittieħdu. Hu diżappuntanti li wieħed minn dawk responsabbli biex mexxa l-quddiem din il-mozzjoni issa qed jgħid li l-azzjoni biex ikunu indirizzati l-impatti klimatiċi tal-avjazzjoni huma kontra l-interess nazzjonali. M’għandux idea x’inhu jgħid.

Ejja nkunu ċari:  bħala arċipelagu f’nofs il- Mediterran, il-gżejjer Maltin inevitabilment ikunu effettwati mill-istadji li jmiss tal-impatti tat-tibdil tal-klima, ċjoe l-għoli fil-livell tal-baħar.  Iz-zoni mal-kosta ilaqqtuha waħda sewwa, possibilment jispiċċaw taħt l-ilma, kollha jew kważi, skond kemm jogħla l-livell tal-baħar.  Dan japplika ukoll għall-infrastruttura kostali li tinkludi l-parti l-kbira tal-faċilitajiet turistiċi.

Hu fl-interess nazzjonali ta’ Malta li l-miri klimatiċi tal-2015 ta’ Pariġi jkun osservati u li jiġu  implimentati l-iktar kmieni possibli. Ma jagħmilx sens li nfittxu li nkunu eżentati. Bla dubju jkun hemm impatti konsiderevoli. Imma l-impatti  jekk naġixxu  biex nindirizzaw it-tibdil fil-klima huma ferm inqas mill-impatti li jkollna nħabbtu wiċċna magħhom jekk nibqgħu nippruvaw nevitaw ir-responsabbiltajiet  tagħna.

Tul is-snin, bla dubju, it-teknologija tkompli titjieb, u probabbilment li din tgħin biex jonqos il-piz tal-impatti.  It-tieni rapport ambjentali dwar l-avjazzjoni Ewropeja ippubblikat fl-2019 jiġbed l-attenzjoni li fiz-zona Ewropeja l-konsum medju tal-fuel fuq it-titjiriet kummerċjali naqas b’ 24 fil-mija bejn l-2005 u l-2017. Imma fl-istess żmien kien hemm żieda ta’ 60 fil-mija fil-kilometraġġ tat-titjiriet kummerċjali!

Din l-istatistika tiġbor fiha l-problema kollha: it-teknoloġija qed tnaqqas l-emissjonijiet għal kull kilometru tat-titjiriet, imma n-numru ta’ kilometri tal-vjaġġi qed jiżdied bil-kbir għax ħafna iktar nies qed jivvjaġġaw bl-ajru.  

Bħalissa għaddej dibattitu dwar taxxa fuq il-fjuwil tal-avjazzjoni. Din hi waħda mill-miżuri essenzjali u meħtieġa biex ikun possibli li sal-2030 u lil hinn il-gassijiet serra jonqsu b’55 fil-mija.  

Din l-inizjattiva għandha twassal biex il-prezz tal-biljett tal-ajru jkun jirrifletti l-ispiza reali, inkluż dik ambjentali ikkawżata mill-emissjonijiet.  Dan jista’ jseħħ jew b’żieda ta’ taxxa mal-prezz tal-biljett tal-ajru inkella billi dak li jkun jagħmel użu minn mezzi alternattivi ta’ transport.

Jekk wieħed jagħmel użu ta’ mezzi alternattivi ta’ transport it-taxxa tkun evitata u dan bil-konsegwenza li jkunu evitati ukoll l-impatti ambjentali tal-ivvjaġġar bl-ajru. Fl-Ewropa kontinentali dan jista’ jseħħ bl-użu tal-ferrovija li bosta drabi  hi alternattiva kemm effiċjenti kif ukoll iktar nadifa. Imma fil-kaz ta’ Malta u gżejjer oħra dan l-użu tal-alternattivi potenzjali hu limitat ħafna.  Dan iwassal għal żieda inevitabbli fl-ispiża biex dak li jkun jivvjaġġa bl-ajru u riżultat ta’ hekk jonqos in-numru kemm ta’ Maltin li jivvjaġġaw kif ukoll ta’ barranin (turisti) li jiġu Malta.

Għalkemm eventwalment jista’ jkun hemm xi konċessjonijiet raġjonevoli għal dawk li jgħixu fil-periferiji/gżejjer, it-turiżmu ma jistax jibqa’ jevita li jerfa’ l-piz tal-impatti tiegħu: dan hu meħtieġ biex isseħħ ġustizzja, kemm soċjali kif ukoll ambjentali!  Hu fl-interess ta’ Malta li l-impatt ambjentali tat-turiżmu, b’mod partikolari dak tal-massa, jkun indirizzat u ikkontrollat qabel ma jkun tard wisq. L-industrija tal-avjazzjoni teħtieġ li tkun imċaqalqa bi strumenti ekonomiċi bħat-taxxa ambjentali biex tirristruttura ruħha. Ejja niftakru li bħall-gżejjer kollha, Malta, flimkien mal-komunitajiet kostali, tkun minn tal-ewwel li ssofri l-agħar konsegwenzi tat-tibdil tal-klima: l-għoli fil-livell tal-baħar. It-turiżmu ma jeħlisiex. Il-klima mhux ser tikkunsidra l-posizzjoni partikolari ta’ Malta jew l-impatt fuq l-ekonomija: in-natura ma tiddiskriminax, tibqa’ għaddejja minn fuqna bħalma għamlet bnadi l-oħra fejn kaxkret kull ma sabet fin-nofs!

It-turiżmu qiegħed f’salib it-toroq. Jeħtieġ li b’mod urġenti jaddatta ruħu u jaddatta għall-impatti tat-tibdil fil-klima. Dan hu l-futur reali tat-turiżmu, mhux l-eżenzjoni mit-taxxi.

ippubblikat fuq Illum: 14 t’Awwissu 2022

Climate change: tourism will not be spared

The era of €10 air fares is over, warned Michael O’Leary, Ryanair boss. This follows the news in the past weeks that within the European Union, in order to implement the Green Deal, aviation must do its part by internalising its environmental costs. That is, environmental costs must be incorporated in the price of air fares. This is a direct and practical application of the polluter pays principle.

Aviation has been a free rider for quite some time, being exempted from shouldering the impacts of the emissions which it generates. The holiday is now over and as a direct result the tourism industry must take stock of the situation. Like all other economic sectors, it must factor in its costings the environmental impacts which it generates.

The polluter pays principle is a basic environmental principle which forms an integral part of the EU acquis: it guides EU policy. Since 2004 it also forms an integral part of Malta’s environmental legislation and consequently it should also guide the formulation of Maltese policy.

Unfortunately, notwithstanding the approval by Parliament of a motion declaring recognition of the climate emergency, this declaration is still a paper declaration. The necessary policies required to face this emergency have never been discussed, approved and acted upon. It is disappointing that a prime mover behind the climate emergency motion is now equating the required action to address aviation’s climate change impacts as being contrary to the national interest. He has no idea on the matter!

Let us be clear:  as an archipelago in the centre of the Mediterranean, the Maltese islands will be severely impacted by the next stages of climate change impacts, that is the rise in sea level. The coastal areas will be hard hit, possibly they will be wiped out or substantially reduced, depending on the extent of the sea level rise. This is also applicable for all the coastal infrastructure, which includes practically all tourism facilities.

It is in Malta’s national interest that the 2015 Paris climate goals are adhered to and implemented the soonest. Seeking exemptions is not on.  Obviously there will be considerable impacts. The impacts of acting to address climate change will however be substantially less if we act than if we continue avoiding our responsibilities. 

Over the years technology will undoubtedly improve, possibly reducing the burden. The second European Aviation Environment Report drawn up in 2019 by the European Union Aviation Safety Agency (EASA), the European Environment Agency (EEA) and Eurocontrol points out that within the European area, the average fuel consumption of commercial flights has decreased by 24 per cent over the period 2005-2017. However, over the same time frame there has been a 60 per cent increase in the kilometres flown by commercial flights!

This statistic frames the issue: technology is driving down the emissions per passenger kilometre, however the number of passenger kilometres has been on an exponential increase as more people are travelling by air.

Currently there is an ongoing debate regarding a tax on aviation fuel. This is one of the essential measures needed to enable the reduction of 55 per cent of greenhouse gas emissions by 2030 and beyond.

This initiative is aimed to ensure that the price of an air flight includes all costs, including the environmental costs caused by the resulting emissions. This can be carried out either by a tax on air travel or else through the use of alternative means of transport, as a result of which the tax can be avoided legally, with the resultant decrease of the environmental impacts. In mainland Europe the use of trains is many a time a good alternative for air travel not just due to its efficiency but also in generating less environmental impacts. In the case of Malta and other islands the potential use of alternatives is very limited. This leads to an inevitable increase in the cost of air travel and the consequential decrease in air travelling, both incoming and outgoing.

Although there may eventually be some reasonable concessions for those who live on isolated islands, tourism cannot keep avoiding its own environmental impacts: this is what social and environmental justice demands! It is in Malta’s interest that the environmental impacts of tourism, particularly mass tourism, is contained before it is too late. The aviation industry must be prodded through economic means, such as environmental taxation, to restructure itself. Let us all remember that like all islands, Malta, together with coastal communities, will be the first to suffer some of the worsts repercussions of climate change: the increase in sea level. Tourism will not be spared. The climate will not consider our special situation or our economic considerations – nature does not discriminate: it will roll over us as it did elsewhere!

Tourism is at a crossroad. It needs to urgently adapt to the impacts of climate change. This is tourism’s future, not tax exemptions.

published in The Malta Independent on Sunday : 14 August 2022

Climate Emergency: addressing car and aviation impacts

Record breaking temperatures, in many cases exceeding 40 degrees Celsius, fires raging across a multitude of countries and drought, is the current news all over Europe. The current heatwave was not unexpected.

The European Union’s Joint Research Station in a report published earlier this week, entitled Drought in Europe July 2022, reports that a substantial portion of EU territory is exposed to warning levels of drought, or even worse. This will soon be the new normal!

The current climate will severely impact agriculture all over Europe. The impact on crop yields will be substantial. In neighbouring Italy, we have witnessed on TV the level of the waters of the river Po being several metres lower than usual: its current capacity is 80 per cent down on what’s normal at this time of the year. Fifty per cent of Italian farms are at risk, devastated by drought and high temperatures.

All this is nothing new for Maltese agriculture. We have been there before, at times due to prolonged drought, at others as a result of havoc creating floods which are increasing in frequency.

The climate has been slowly changing over the years, reacting to the changing human behaviour. Nature has been reacting slowly, signalling time and again that it will not be subdued.  Nature’s signals have been repeatedly ignored: as a result, we are now faced with a climate emergency.

The Climate Emergency is now a reality which is an integral part of our daily life. Addressing it would signify that we start taking note of nature’s signals and act accordingly. It stands to reason that this should be reflected in our country’s long-term policies. Specifically, one would expect that policies which are incompatible with responsible action to address climate change, are immediately addressed.

Malta has no heavy industry which contributes to climate change.  Our major contributor to climate change is transport, specifically road transport and aviation.

The number of cars on the roads is continuously increasing. Road infrastructure improvements taken in hand are intended to increase the capacity of Maltese roads and consequently are and will continue to add to the problem. Traffic congestion is being shifted from one area to another. Notwithstanding the political rhetoric, there is clearly no political will to act and address the contribution of road transport towards climate change.

Electrification, on its own, will not solve the problem. It will rather shift emissions from our roads to the source of electricity used in charging our cars. The renewable energy we generate is not sufficient to cater for our needs, in particular if we have to also cater for a complete electrification of our car fleet.

Part of the problem will be exported to the Sicilian mainland through the submarine energy cables and will be serve to increase our energy dependency.

Electrification of our roads must be coupled with a drive to substantially reduce cars from our roads. The relative smallness of the Maltese islands makes it much easier than elsewhere to substitute our car dependency with an efficient public transport. Almost everywhere is within easy reach.

Come October public transport will be free of charge. This must be coupled with an effort to increase its efficiency and reliability. It is only when public transport is a suitable alternative that it makes sense for governments to start a campaign to substantially reduce cars from our roads.  

Addressing the impacts of aviation is more complicated. The current debate on an aviation fuel tax, as pointed out by various political observers, will impact the peripheral islands within the EU in a disproportionate manner. At the end of the day some solution will have to be found to this aspect of the problem, without further delay.

The crux of the issue, however, is the impact of such an aviation fuel tax on tourism, not just tourism directed towards Malta but that directed to all areas within the EU. All of us accept the basic “polluter pays principle” which is enshrined not only in EU legislation but also in local laws and regulations. Even tourism should internalise its environmental costs. That is the purpose of the proposed aviation fuel tax.

It is time that the tourism industry starts its much-delayed restructuring. With the climate emergency on our doorstep there is no purpose in delaying any further.

Kindly keep in mind that islands and coastal communities will be the worst hit when the impacts of climate change increase substantially through a sea-level rise. Some islands, as well as a number of coastal communities, as a result, will simply cease to exist.

One cannot bargain with nature; you have to follow its instructions!

published on The Malta Independent on Sunday : 24 July 2022

Il-klima fi Glasgow: mill-kliem għall-fatti

Bil-kliem, illum il-ġurnata, jidher li hemm qbil wiesgħa bejn il-partiti politiċi dwar il-politika li tikkonċerna t-tibdil tal-klima. Dan imma mhux il-każ. Il-qbil hu wieħed superfiċjali.

Il-politika ħadra dejjem kienet waħda olistika li tħares lejn l-ekoloġija b’għożża.  Partiti oħra bdew jaraw illum (jew dan l-aħħar) dak li aħna ilna nitkellmu dwaru is-snin. Dak li rajna snin ilu b’konvinzjoni u analiżi ħaddieħor qed jintebaħ bih issa! Pass il-quddiem, imma ċertament mhux biżżejjed. Id-dewmien biex jiftħu għajnejhom fisser iktar ħsara li baqgħet takkumula.

Ilkoll kemm aħna niffurmaw parti minn din l-ekoloġija, li tagħtina servizz siewi l-ħin kollu. Mhux lilna biss tagħti dan is-serviżż iżda lin-natura kollha.

Dak kollu li naraw madwarna mhux tagħna. Aħna fil-fatt parti minnu. Dak li naraw hu disponibbli biex nagħmlu użu minnu. Qiegħed għandna għal ftit żmien, sakemm ngħadduh f’idejn dawk li ġejjin warajna.

Tul is-sekli l-bniedem ħares lejn l-ekoloġija b’mod differenti. Hemm min ħares lejha b’għożża. Hemm min fittex biss li jisfrutta kemm jista’. Hemm min ħaseb fil-lum biss. Hemm min ħares fit-tul u qegħda l-ħtiġijiet tiegħu jew tagħha b’responsabbiltà.

L-ekonomija u l-mod kif ngħixu mhux dejjem taw kaz tal-impatti fuq l-ekoloġija. Issa, ħafna drabi kien iktar importanti minn għada. Għax għada ma jġibx voti! Huma l-ġenerazzjonijiet tal-lum li jivvutaw. Il-ġenerazzjonijiet ta’ għada, għalissa ma jivvutawx.

L-ekoloġija kapaċi tissaporti. Imma hemm limitu dwar kemm tiflaħ tagħmel dan. Ilha snin tagħtina indikazzjonijiet li qed tixba’. Imma bosta ma tawx kaz. GħaI dawk li jaħsbu li kollox jiddependi mis-suq iktar kien (u għadu) importanti l-iżvilupp tal-ekonomija u tal-kumditajiet. Il-prezz għal dan kollu ma tħallasx, għadu pendenti.

Illum qegħdin fis-sitwazzjoni li aħna lkoll ser ikollna nħallsu l-kont kemm tal-impatti tagħna kif ukoll dawk tal-ġenerazzjonijiet li ġew qabilna u li tħallew jakkumulaw. Ġenerazzjonijiet li sfruttaw lill-ekoloġija u abbużaw mis-servizzi ekoloġiċi mingħajr ma ħasbu f’dawk li kellhom jiġu warajhom: il-ġenerazzjonijiet futuri. Il-bidla fil-klima hu l-kont bl-imgħax li qiegħed dejjem jiżdied. Kont li jrid jitħallas għax daqt jiskadi ż-żmien li nistgħu nagħmlu dan!

It-tibdil fil-klima hi riżultat ta’ dan kollu, riżultat tal-ħidma tal-bniedem tul l-aħħar mitejn sena, u iktar. Hu piz akkumulat li irċevejnieh mingħand ta’ qabilna u li għandna l-obbligu li nnaqqsuh biex dawk li ġejjin warajna jirtu dinja aħjar minn dik li writna aħna. Mhux biss għandna l-obbligu li nħallsu dan il-kont: fuq kollox irridu noqgħodu attenti u ma nżidux miegħu.

L-effetti fuqna s’issa huma l-estremi tat-temp: nixfa jew għargħar, sħana jew kesħa estrema.

Rajna l-għargħar fi Sqallija l-ġimgħa l-oħra. Iktar kmieni fis-sena rajna l-ħsara ikkawżata mill-għargħar fil-Ġermanja u fil-pajjiżi viċini.

Imma hemm effett ieħor gravi: l-għoli tal-livell tal-baħar. S’issa għad mhux inħossu dan l-effett. Imma fl-Oċejan Paċifiku diġa hemm xi gżejjer li bdew nieżla taħt l-ilma. Hu biss kwistjoni ta’ żmien meta anke aħna fil-Mediterran ikollna nindirizzaw dan ukoll.

L-għoli tal-livell tal-baħar, bħala pajjiż gżira għandu jinteressana ħafna għax jolqotna sewwa. Jeffettwa l-infrastruttura kostali tagħna. L-infrastruttura tal-kummerċ marittimu, l-infrastruttura turistika u anke dik tal-ilma u l-enerġija lkoll marbutin mal-kosta. L-għoli tal-livell tal-baħar joħloq problemi sostanzjali f’dan kollu. Jeffttwa ukoll il-bini kollu fil-qrib tal-kosta.

Ħadd ma jaf eżatt dwar kemm, kif u meta dan ser iseħħ. L-ewwel għax il-proċess li bih dan iseħħ għad mhux mifhum biżżejjed. Imma ukoll għax għalkemm ma nistgħux nevitawh nistgħu nnaqqsu l-impatt tiegħu billi nindirzzaw u nnaqqsu l-emissjonijiet tal-karbonju.

Repetutatament fil-laqgħat tal-UNFCCC (United Nations Framework Convention for Climate Change) li jsiru regolarment, kien hemm emfasi fuq il-ħtieġa li ż-żieda fit-temperatura globali minn kif kienet fl-era pre-industrijali ma tkunx iktar minn 1.5 gradi Celsius. Dan sar fuq insistenza tal-istati gżejjer u tal-pajjiżi sottożviluppati għax għal snin twal il-limitu raġjonevoli kien meqjus li kien ta’ 2 gradi Celsius. Pass ieħor il-quddiem. Imma mhux biżżejjed.

F’Pariġu fl-2015 kien hemm qbil bil-kliem dwar dan kollu. Imma sfortunatament il-paroli ta’ Pariġi ma kienx ikkonvertit f’fatti. Huwa dak li qed nistennew fi Glasgow.

Diskors wara l-ieħor qed jgħidulna li jeħtieġ li ngħaddu mill-kliem għall-fatti. Għad irridu naraw kemm dan ser iseħħ! Dak li hu meħtieġ li jsir hu magħruf. Jinħtieġu deċiżjonijiet iebsin. Li jonqos hi r-rieda politika li dan jitwettaq.

ippubblikat fuq L-Orizzont : is-Sibt 6 ta’ Novembru 2021

We need a Carbon Budget

Searching for the word “climate” through the 2021 Pre-Budget document published earlier this week entitled Towards a Sustainable Economy one finds the word three times: twice referring to the United Nations Agenda which has to be addressed by Malta as a prospective UN Security Council member, while a third reference is to policy documents under preparation in Malta. The word climate in the pre-budget document is not associated with any climate change policy implementation or action and its impact on the Maltese economy.

It is already five years since the Paris Climate Summit and its conclusions are still being “studied” in Malta. If we keep on procrastinating, achieving carbon neutrality by 2050 will be very difficult to attain.

When Parliament approved the Climate Action Act in 2015 it identified that one of the tools to be used in the politics of climate change was the formulation of a Low Carbon Development Strategy. Consultation on a Vision to develop such a strategy was carried out in 2017, but three years down the line the final policy document is nowhere in sight, even though the Minister for Climate Change Aaron Farrugia has indicated that it may be concluded towards the end of this year. 

A Low Carbon Development Strategy will identify those sectors which are of considerable relevance in developing a low carbon strategy. Some of them are major carbon emission contributors to be addressed. Other sectors are part of the solution as they provide alternative tools which serve to decouple the economy from intensive energy use, in the process reducing carbon emissions.

The Vision which was subject to public consultation three years ago identifies a number of sectors as areas for climate action, namely: enterprise, energy, transport, waste, water, agriculture, tourism, information and communication technologies (ICT) and finance.

The Low Carbon Development Strategy, when published, should address these areas of action. It would also be expected that such a strategy would also identify the manner in which we will be in a position to achieve our target of carbon neutrality. Such a strategy would also, for completeness be expected to be coupled with a carbon budget which would break down the general target into specific manageable objectives which could be achieved over a specific and reasonable timeframe.

At the Paris Climate Summit, together with all other countries, Malta made pledges to take action in order to lay the foundations for reducing climate impacts. If all the pledges made at Paris are honoured, however, we will still be very far off from achieving the target of not exceeding a two-degree Celsius temperature rise. Much more is required.

Unfortunately, Malta’s climate related policies are double faced. On one hand the Malta government publicly pledges action to address climate change. Simultaneously, however, it proceeds with massive road infrastructural projects which encourage more cars on our roads. On the other hand, plans for the electrification of our roads are apparently subject to an elephantine gestation period. In the meantime, car emissions compete with power generation emissions as Malta’s major contributor to climate change.

It is unfortunate that the Low Carbon Development Strategy and the associated Carbon Budget are taking too long to be formulated. It will take much longer to implement them as special interest groups will undoubtedly seek to protect their specific areas to the detriment of attaining our carbon-neutral objective.  

Malta should be at the forefront of climate change action. Parliament’s declaration recognising the existence of a climate emergency is not enough. Words must give way to action. As an island, Malta should be aware that a primary climate change challenge in the years to come will be a rising sea level as a result of which the coastline may recede inwards at a rate so far unknown. The coast, we may remember, is home to most of our maritime and tourism infrastructural facilities, all of which are under threat. Even residential areas close to the sea level will be impacted. This would include all sandy beaches and the residential/commercial areas at l-Għadira, Xemxija, Salini, Gzira, Msida, Sliema, Ta’ Xbiex, Pietà, Marsa, Marsaxlokk, Marsaskala, Birzebbuga, Xlendi, and Marsalforn. Impacts could also move towards inland low-lying areas such as Qormi.

If we take too long to bring our own house in order, it may be too late.

published in The Malta Independent on Sunday : 13 September 2020

Il-mina bejn Malta u Għawdex: lil hinn mill-ponta ta’ mneħirna

Il-mina taħt il-baħar bejn Malta u Għawdex ser tkun mina għall-karozzi u mhux mina għan-nies. Biex din tagħmel sens ekonomiku ser ikollha tiddependi minn żieda fit-traffiku bejn il-gżejjer u għaldaqstant tikkontradixxi l-ispirtu tal-Pjan Nazzjonali għat-Trasport sas-sena 2025.

Tajjeb li niftakru li l-Pjan Nazzjonali għat-Trasport imfassal fl-2016 mill-Gvern Laburista jenfasizza li l-linja politika dwar it-transport u l-ippjanar tiegħu f’Malta baqgħet qatt ma ħares fit-tul. Dan ikkaġuna “nuqqas ta’ direzzjoni strateġika u n-nuqqas ta’ kapaċità li jkunu ndirizzati materji diffiċli, bħar-restrizzjonijiet dwar karozzi privati.”

Minflok ma jippresenta politika maħsuba biex tindirizza t-tnaqqis tal-karozzi privati mit-toroq tagħna, l-Gvern u l-aġenziji tiegħu baqgħu għaddejin b’ħidma li tkompli ssaħħaħ id-dipendenza mill-karozzi privati. Dan qed isir permezz ta’ investiment eċċessiv fl-infrastruttura tat-trasport lokali. Dan l-investiment qed isir bil-għan li jżid iżjed karozzi minn kemm filfatt jesgħu t-toroq tal-pajjiż, u dan biex jissodisfa lin-negozjanti tal-karozzi. Importanti ukoll li nirrealizzaw li ladarba l-emmissjonijiet mit-trasport jirrappreżentaw l-ikbar kontribut tagħna għaż-żieda tal-karbonju fl-arja, dawn qegħdin ixekklu l-politika dwar it-tibdil fil-klima li kull Gvern sensibbli jenħtieg isegwi. Dan minkejja li l-Gvern jiftaħar li kien minn tal-ewwel li segwa u beda jimplimenta l-konklużjonijiet tas-summit ta’ Pariġi dwar il-klima.

Fil-konferenza stampa il-Ministri Ian Borg u Justyne Caruana saħqu li l-investituri li ser jinvestu fil-mina għandhom jimmiraw lejn mina li tkun kapaċi tiffaċilita l-moviment ta’ 9,000 karozza kuljum bejn il-gżejjer. Dan ifisser illi jiġi ġġenerat livell ta’ traffiku li jlaħħaq it-tripplu ta’ dak li għandna illum, b’mod konsistenti mal-projezzjonijiet tal-istudju li għamlet id-ditta E-cubed rigward il-vijabilità ekonomika tal-proġett. Dan l-istudju kien ġie kkummissjonat minn Transport Malta u l-Kamra Għawdxija tal-Kummerċ.

Il-ħlas li jkun meħtieġ li jsir għall-użu tal-mina, jiġifieri t-toll, jiddetermina kif jinġabru lura l-ispejjes biex tiġi żviluppata l-mina u biex din tibqa’ topera tul is-snin. Dan kollu jiddependi minn kemm il-mina tintuża mill-karozzi. L-esiġenza li mill-mina jgħaddi l-ikbar traffiku possibli hija l-bażi li ssejjes l-esistenza tal-mina, għax mingħajr dan it-traffiku ma jinġabrux il-flejjes li għandhom jagħmlu tajjeb għall-ispejjes u l-profitti ta’ min ser jidħol għal dan “l-investiment”. Imma dan min-naħa l-oħra jmur kontra objettiv bażiku tal-Pjan Nazzjonali għat-Trasport li bi kliem ċar jispjega li t-tnaqqis tal-karozzi mit-toroq hu essenzjali jekk tassew irridu nħarsu lil hinn mill-ponta ta’ mneħirna.

L-ammont ta’ ħlas li ser jinġabar mill-utenti tal-mina ser jiddependi mill-ispiża meħtieġa biex din tiġi żviluppata u mill-ħtieġijiet tal-operat tagħha. Ir-rapporti tal-konferenza stampa li saret iktar kmieni din il-ġimgħa ma taw l-ebda indikazzjoni dwar l-istima ta’ din l-ispiża. F’dan l-istadju dan jinftiehem għax għadu ma ġie iffinalizzat l-ebda diżinn. Hemm ukoll raġuni partikolari oħra. L-informazzjoni dwar il-ġejoloġija tal-Fliegu inġabret biss dan l-aħħar u mhemm l-ebda dubju li ser ikun meħtieġ iżjed iżjed tagħrif speċifiku rigward iż-żoni problematiċi. L-istudji mistennija li jkollhom impatt kemm fuq id-disinn finali u kemm fuq l-ispiża li tirriżulta u allura fuq il-ħlas li jkun meħtieg li jintalab mill-utenti tal-mina.

Rari ħafna li proġetti bħal dawn isegwu l-istima tal-ispejjes. Pereżempju, rigward il-każ tal-mina bejn il-power station tal-Marsa u dik ta’ Delimara nafu li l-ispiża finali kienet viċin id-doppju tal-istima iniżjali u dan minħabba in-nuqqas ta’ informazzjoni ġeoloġika. Minħabba dan sfrondaw partijiet mill-mina waqt li kien għaddej ix-xogħol u kellhom isiru ħafna iżjed xogħolijiet, fosthom ċerti bidliet f’partijiet mir-rotta tal-mina nifsha!

Min-naħa l-oħra l-ispiża fuq iċ-Channel Tunnel bejn Folkestone f’Kent u Coquelles ħdejn Calais qabżet l-istima b’madwar 80 fil-mija u dan minkejja li kienu saru studji ġeoloġiċi dettaljati.

Fl-aħħar l-ispiża reali ser tkun bejn is-600 miljun u biljun euro, u din ser tiddependi mid-disinn finali u mid-diffikultajiet ġeoloġiċi li ser jaffaċċja t-tħaffir tal-mina taħt il-Fliegu.

Dejjem jekk isir, dan il-proġett ser iħalli impatti ambjentali sinifikanti, kemm f’Malta kif ukoll f’Għawdex, fosthom li qerda tal-villaġġ trogloditiku fl-Għerien, fil-limiti tal-Mellieħa.

Hemm soluzzjonijiet oħra li jistgħu jindirizzaw b’mod adegwat il-mobilità bejn il-gżejjer Maltin. Irridu nkunu kapaċi naħsbu b’mod kreattiv sabiex insibu soluzzjoni għall-problema reali tal-mobilità tan-nies, iżjed minn dik tal-karozzi. Dan jista’ jseħħ biss jekk nieħdu inizjattivi li bihom naslu ninfatmu mid-dipendenza tagħna mill-karozzi. Dment li ma naslux sa dan il-punt m’aħniex ser inkunu nistgħu nsibu soluzzjoni sostenibbli.

Ippubblikat fuq Illum : Il-Ħadd 12 ta’ Jannar 2020

 

Gozo tunnel depends on maximising car movements

The Gozo-Malta undersea tunnel is a tunnel for cars, not for people. It is, in fact, the antithesis of the underlying theme of the National Transport Master Plan for 2025.

It is pertinent to remember that the Transport Master Plan, drawn up in 2016 by the present government, emphasises that the approach to transport planning and policy in Malta has, to date, generally been short-term in nature. This “has resulted in the lack of strategic direction and the inherent inability to address difficult issues such as private vehicle restraint.”

Instead of presenting a rigorous policy addressing private vehicle restraint, the government and its agencies are continuously seeking to reinforce car-dependency through the encouragement of excessive investments in the local transport infrastructure. This investment aims at increasing the capacity of our roads and consequently dances to the tune of the car lobby. Also, knowing that emissions originating from transport are currently the major contributor to carbon emissions in Malta, encouraging car-dependency is directly opposite to the climate change policy which any sensible government should follow at this point in time.

The Gozo-Malta undersea tunnel is no exception. This week’s press conference by Ministers Ian Borg and Justyne Caruana emphasised the fact that the brief for would-be investors is a tunnel that should have a capacity of 9,000 vehicle movements on a daily basis. This is three times the current movement of vehicles between the islands and is in line with the projections of the 2015 E-cubed study commissioned by Transport Malta and the Gozo Business Chamber dealing with an economic cost benefit analysis of the available strategic options.

The toll to be charged – and, consequently, the tunnel’s economic performance – is dependent on generating the maximum traffic possible. Maximising traffic underpins the very existence of the tunnel. This runs counter to the basic objective of the National Transport Master Plan 2025 which – in crystal clear language – spells out the reduction of cars from our roads as the long-term objective of Malta’s National Transport Policy.

The toll which will eventually have to be paid is also dependent on the costs to be incurred in the development and the operation of the tunnel. Reports on this week’s press conference do not indicate any estimated cost which is, at this stage,  understandable in view of the fact that the design of the tunnel is not yet cast in stone. There is, however, a specific reason for this: geological information of relevance has been compiled very recently and it will undoubtedly require additional studies focusing on problem areas, which studies will have a significant bearing on both the actual design as well as the eventual cost and consequently the toll expected.

This type of projects very rarely follow estimated costs; the tunnel linking the Marsa and Delimara powers stations in Malta, for example, overshot its projected costs by around 100 per cent due to the absence of adequate geological information. As a result, parts of the tunnel caved its construction, necessitating a substantial amount of additional work, including redirecting parts of it.

On the other hand, expenditure on the Channel Tunnel linking Folkestone in Kent to Coquelles near Calais exceeded the projected estimates by around 80 per cent, notwithstanding the availability of detailed geological studies.

At the end of the day, the actual costs of the tunnel will be anything between 600 million and one billion euros, depending on the actual design as well as the geological issues encountered below the Gozo Channel.

If the tunnel materialises, it will result in significant environmental damage in both Malta and Gozo, including the obliteration of the troglodytic village at l-Għerien in the limits of Mellieħa.

There are other solutions which can adequately address the mobility between Malta and Gozo. It does however require thinking outside the box and focusing on the real issue: people mobility. This would require a bold initiative of addressing head-on car-dependency in both Malta and Gozo. Until we take the decision to start shedding our car- dependency, however, no solution can be achieved.

published in The Malta Independent on Sunday: 12 January 2020

Patt Ġdid Aħdar

Patt Ġdid Aħdar (Green New Deal) hi tweġiba għall-kriżijiet li qed tiffaċċja s-soċjetà tagħna. Għandu jkollu l-mira li jirrikonċila l-istil ta’ ħajjitna – kif ngħixu, kif nipproduċu u x’nikkunsmaw – mal-limiti prattiċi u fiżiċi tad-dinja madwarna.

Hu vjaġġ li jista’ jittrasforma l-ħajja f’kull settur b’riformi radikali li jorbtu katina flimkien. Bħala riżultat nistgħu ngħixu f’iktar armonija man-natura.

Matul is-sena d-dieħla għandna nisimgħu dwar in-nisġa ta’ strateġija għal Patt Ġdid Aħdar fl-Unjoni Ewropea. Ursula von der Leyen, għandha mira ambizzjuża: trid li jkollha pjan dwar dan il-Patt Ġdid Aħdar lest għad-diskussjoni fi żmien mitt jum minn meta l-Kummissjoni Ewropea l-Ġdida tibda tiffunzjona. Dan bla dubju jkollu effett fuq kull pajjiż membru tal-Unjoni. Nistennew għaldaqstant li matul is-sena jkollna l-proposti tal-Gvern Malti ukoll f’dan is-sens.

Din hi triq li l-Ħodor Ewropej ilhom imexxu l-quddiem għal bosta snin u mhix koinċidenza li din il-viżjoni tal-Kummissjoni Ewropea l-Ġdida qed tieħu sura hekk kif il-Grupp tal-Ħodor fil-Parlament Ewropew kiber sostanzjalment fid-daqs.

Il-Patt Ġdid Aħdar hu dwar ferm iktar mit-tibdil fil-klima. Huwa ukoll dwar il-mudell ekonomiku li hu l-kawża tad-degradazzjoni ambjentali madwarna.

Fil-kummenti tiegħu huwa u jagħlaq id-diskussjoni dwar il-Baġit, il-Prim Ministru, pereżempju, spjega li l-qalba għal karozzi tal-elettriku tfisser ferm iktar milli sempliċiment nimpurtaw il-karozzi u li niżviluppaw l-infrastruttura meħtieġa għalihom.

Tfisser ukoll t-tmiem tat-taxxi tar-reġistrazzjoni tal-karozzi kif ukoll it-taxxi li jinġabru mill-bejgħ tal-petrol u d-diżil li dwarhom l-istima għas-sena 2020 hi ta’ €157 miljun, skont l-estimi tal-Baġit li l-Ministru tal-Finanzi ppreżenta reċentement fil-Parlament. Ma’ din is-somma wieħed irid jikkunsidra ukoll it-taxxa li tinġabar mar-reġistrazzjoni tal-karozzi li għas-sena 2020 hi stmata li tlaħħaq €55 miljun kif ukoll il-liċenzji tat-triq li jitħallsu kull sena, huma stmati li jlaħħqu €85 miljun oħra fis-sena finanzjarja 2020. Dan ifisser li fis-sena 2020 €297 miljun mid-dħul tal-Gvern ser ikunu dipendenti fuq il-karozzi, prinċipalment fuq karozzi privati. Sa mill-2018 bħala inċentiv favur l-introduzzjoni ta’ karozzi bl-elettriku kienet introdotta eżenzjoni mit-taxxa tar-registrazzjoni. Dakinnhar ukoll kienet tħabbret esenzjoni ta’ ħames snin fuq il-liċenzja tat-triq għal dawn il-karozzi. L-impatt tal-elettrifikazzjoni, għaldaqstant imur lil hinn mill-klima. Hemm impatt ukoll fuq il-finanzi pubbliċi għax ikun meħtieġ identifikazzjoni ta’ sostitut għal dan in-nuqqas ta’ dħul.

Hu ċar li l-inkarigu li Frans Timmermans ingħata dwar il-Patt Ġdid Aħdar prinċipalment ser ikun iffukat dwar il-politika tal-klima u kif l-Unjoni Ewropea għandha tilħaq il-mira ta’ status carbon neutral sal-2050.

Imma hemm iktar minn hekk ukoll. Ursula von der Leyen fl-ittra tagħha tal-10 Settembru 2019 fejn tfisser l-oġġettivi li jridu jintlaħqu minn Timmermans tgħid li “għandna nħarsu b’mod iktar wiesa’, mill-enerġija li nipproduċu u nużaw, b’inkoraġġiment għal investiment mis-settur privat u appoġġ għat-teknoloġija nadifa, inkluż għat-trasport li nużaw, l-ikel li nikkunsmaw u l-ippakkeġġar li narmu.” Dan ser jinkudi ukoll responsabbiltà kemm għall-ekonomija ċirkulari kif ukoll għal dik assoċjat mal-qasam marittimu, magħrufa ukoll bħala l-ekonomija l-blu.

Ursula von der Leyen temfasizza ukoll il-mira dwar it-tnaqqis tal-emissjonijiet tal-karbonju li tinsisti illi għandhom jiżdiedu ta’ l-inqas sa’ tnaqqis ta’ 50% sas-sena 2030.

Tagħmel emfasi partikolari wkoll fuq l-impatti soċjali ta’ din il-bidla billi tiffoka fuq il-ħtieġa ta’ transizzjoni ġusta prinċipalment f’dawk ir-reġjuni li huma dipendenti fuq l-industrija, fuq il-faħam, inkella fuq l-industrija tal-enerġija. Ma’ dan huwa ppjanat kemm attenzjoni dwar il-ħarsien tal-bijodiversità kif ukoll il-mira li jitrazzan kull xorta ta’ tniġġis.

Punt interessanti fl-inkarigu ta’ von der Leyen lil Timmermans huwa emfasi li l-politika ta’ tassazzjoni hi meqjusa bħala għodda essenzjali li għandha tintuża biex jintlaħqu l-miri tal-politika dwar il-klima. Dan ifisser li ser ikun hemm pressjoni sostanzjali fuq il-Gvern Malti biex jikkura l-allerġija li għandu għat-tassazzjoni, b’mod partikolari t-tassazzjoni ambjentali, għodda effettiva u importanti ħafna fl-implimentazzjoni tal-politika ambjentali.

Bla dubju ser nistennew il-proposti ta’ Timmermans u d-dibattitu imqanqal li ser isegwi!

Ippubblikat fuq Illum : Il-Ħadd 27 ta’ Ottubru 2019

 

A Green New Deal

The Green New Deal is a comprehensive response to the crises we face. It aims to reconcile our lifestyles – the way we live, produce and consume – with the physical limits of our planet.

It is a transformational journey consisting of sweeping, interlinked reforms at all levels and all sectors, the end result being a more harmonious relationship with nature.

During the next year we should be hearing about the formulation of a strategy for an EU Green New Deal. Ursula von der Leyen, has an ambitious target: her aim is to have an EU blueprint for a Green New Deal ready for discussion within the first hundred days of the new EU Commission being in office. Without a shadow of doubt this will have an impact on all member states of the EU, so as a result we should expect that, during the year, the Maltese Government will also publish its own proposals on the matter.

The European Greens have been advocating such a roadmap for years, and it is certainly no coincidence that the new EU Commission’s vision comes so soon after the Green Group in the European Parliament increased substantially in size.

A Green New Deal is much more than dealing with climate change – it also signifies a focus on the economic model underpinning the accumulating environmental degradation.

In his concluding remarks in the budget debate, for example, the Prime Minister explained that the electrification of private transport signifies much more than importing electricity-driven cars, and the development of an infrastructure for charging points.

It also implies doing away with car registration taxes as well as forgoing taxation collected from the sale of fuel which, for the year 2020, is estimated at €157 million, according to the budgetary estimates which the Finance Minister recently tabled in Parliament. To this substantial sum one must add the projected vehicle registration tax, which is estimated at €55 million and the circulation licence taxes estimated at €85 million for the financial year 2020. This signifies that €297 million of government income projected for 2020 is dependent on cars, mostly private cars and indicates the potential financial impact of the electrification of private transport, which will undoubtedly be spread over a number of years.

In order to incentivise the take-up of electric cars, an exemption from registration taxes on electric cars has been in effect since 2018. Similarly, an exemption on the payment of circulation taxes for the first five years is currently applicable – hence the argument that the issue is much more than climate politics. Consequently, it is also about economics and finance as the government will need to find a substitute for these taxes

Clearly, Frans Timmermans’ brief indicates that his Green New Deal proposals will be focused towards climate change politics and the EU’s attainment of a carbon neutral status by 2050. It is, however substantially more than that. In fact, Ursula von der Leyen states in Timmermans’ mission letter dated 10 September 2019 that “ we must look at everything from how we use and produce energy, unlock private investment and support new clean technologies, all the way through to the transport we use, the food we eat and the packaging we throw away.” This will include responsibility for both the blue economy and the circular economy.

Subsequently, von der Leyen emphasises carbon emission reduction targets must be increased to at least 50 percent by 2030. She furthermore underlines the need for focusing on cushioning against social impacts through ensuring a just transition – in particular in the industrial, coal and energy intensive regions to which will be added a focus on protecting our biodiversity and a zero pollution ambition.

An interesting twist is von der Leyen’s instruction to Timmermans to ensure “that our tax policies enable us to deliver on our climate ambitions.” This signifying that there will be considerable pressure on the Maltese government to seek a cure for its allergy to taxation, particularly environmental taxation, which is an important and effective tool in the implementation of environmental policy.

We await Timmermans’ proposals and the interesting debate that will undoubtedly follow.

published on The Malta Independent on Sunday : 27 October 2019

Il-kosta: fi stat ta’ emerġenza

Iktar kmieni din il-ġimgħa, l-International Panel on Climate Change (IPCC) tal-Ġnus Magħquda, ippubblika rapport dwar l-ibħra u t-tibdil fil-klima. Ġejna avżati għal darb’ oħra bil-konsegwenzi tat-tibdil fil-klima u l-impatti li ser jirriżultaw bħaż-żieda fil-livell tal-baħar.

Ir-rapport ifakkarna ukoll fil-ħtieġa urġenti li jkunu indirizzati b’mod adegwat l-emissjonijiet tal-karbonju sa mhux iktar tard mis-sena 2050.

Il-Kummissarji Ewropej Miguel Arias Cañete (Azzjoni Klimatika u Enerġija), Karmenu Vella (Ambjent, Affarijiet Marittimi u Sajd) u Carlos Moedas (Riċerka, Xjenza u Innovazzjoni) kienu sodisfatti bir-rapport, għax jikkunsidraw li dan hu tfakkira lill-komunità globali biex din taġixxi u tindirizza t-tibdil fil-klima u l-impatti tagħha fuq l-ibħra malajr kemm jista’ jkun. Fi stqarrija tal-Kummissjoni Ewropeja li t-tlett Kummissarji ħarġu nhar l-Erbgħa emfasizzaw li l-konklużjonijiet tar-rapport huma ċari: “iż-żieda fit-temperatura globali ikkawżata mill-bniedem qed tkun il-kawża ta’ tibdil drastiku fl-ibħra. Mhux biss qed togħla t-temperatura, imma l-ibħra qed isiru iktar aċidużi u fihom inqas ossiġnu. Il-livell tal-baħar qed jogħla ħafna iktar milli kien antiċipat.”

Il-Kapitlu numru 4 tar-rapport għandu jkun ta’ interess partikolari għal Malta. Huwa intitolat “Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities”.

Il-medja globali taż-żieda fil-livell tal-baħar qed tiżdied b’rata li qed taċċellera. Mill-osservazzjonijiet li saru jirriżulta li din żdiedet minn 1.4 millimetri fis-sena fuq il-perjodu 1901-90 għal 3.6 millimetri fis-sena tul il-perjodu 2005-15. Ir-rapport jirreferi għal diversi studji li saru biex ikun imkejjel kemm tista’ tkun din iż-żieda fil-livell tal-ibħra fil-futur. Lil hinn mill-2050 hu diffiċli li jsiru projezzjonijiet u dan minħabba li x-xenarju dwar l-emmissjonijiet u t-tibdil fil-klima assoċjat mhux magħruf biżżejjed. L-anqas mhu magħruf kif ser tkun ir-reazzjoni tas-silġ akkumulat fl-Antartiku f’dinja b’temperatura għola. Bl-informazzjoni li hawn il-projezzjonijiet li saru jindikaw li l-livell tal-ibħra jista’ jiżdied b’madwar 110 ċentimetri sa tmiem dan is-seklu. Mhux eskluż li meta jitlestew studji addizzjonali li għadhom għaddejjin din iż-żieda tista’ titla’ sa 200 ċentimetru.

Dawn il-projezzjonijiet huma ibbażati fuq osservazzjonijiet xjentifiċi flimkien mat-tagħrif akkumulat minn studji dwar l-impatti tal-klima fuq l-ibħra, iż-żieda fit-temperaturi globali flimkien mar-ritmu li bih qed idub is-silġ akkumulat. Minkejja din l-inċertezza dwar dak li ser jiġri kif jidher mill-varjazzjoni mhux żgħira fil-projezzjonijiet dwar kemm u meta jista’ jogħla l-livell tal-ibħra, id-deċiżjonijiet ta’ ippjanar konnessi ma dak li hu meħtieġ biex tkun protetta l-kosta huma meħtieġa li jittieħdu illum.

Dan jinkludi d-deċiżjonijiet meħtieġa dwar infrastruttura ta’ importanza kritika kif ukoll xogħolijiet għall-ħarsien tal-kosta li hu meħtieġ li jkunu tlestew qabel ma jibda jseħħ ix-xenarju li l-baħar jogħla fil-livell b’mod sostanzjali.

L-għoli fil-livell tal-baħar hu ta’ theddida għall-komunitajiet residenzjali mal-kosta kif ukoll għall-parti l-kbira tal-infrastruttura turistika u marittima.

Iż-żoni kostali tagħna huma żviluppati b’mod esaġerat u fihom hemm jgħixu numru mhux żgħir ta’ nies, b’densità esaġerata.

Il-faċilitajiet u l-infrastruttura turistika huma ikkonċentrati tul il-parti tal-kosta li hi kważi fil-livell tal-baħar b’mod li l-inqas żieda fil-livell tal-baħar jista’ jkollu effett diżastruż. Għal stat gżira bħal Malta l-infrastruttura marittima hi kruċjali: anke din qegħda fil-livell tal-baħar. Bħala konsegwenza ta’ dan l-iċken ċaqlieq fil-livell tal-baħar jista’ jkollu effett diżastruz fuq il-gżejjer Maltin jekk ma nippreparawx ruħna sewwa mhux biss għall-iktar possibiltajiet realistiċi imma anke għall-agħar possibilitajiet.

X’ser nagħmlu? Qegħdin nippreparaw ruħna għal din l-emerġenza li qed tiżviluppa wara biebna?

It-tweġiba ovvja hi le: ma jidher xejn li jindika li qed nippreparaw ruħna. Il-problema ewlenija għalina hi li anke b’zieda żgħira fil-livell tal-baħar il-faċilitajiet mal-kosta jistgħu jisparixxu. Neħtieġu viżjoni ċara fuq kif ser naffrontaw it-tibdil fil-klima.

Il-Ministeru tat-Turiżmu iktar hu interessat biex joqgħod jilgħab bir-ramliet artifiċjali li malajr jitkaxkru mill-mewġ mal-ewwel maltempata qalila kif ġara fil-Bajja tal-Balluta riċentement. Man-natura ma tilgħabx! L-Awtorità tal-Ippjanar, min-naħa l-oħra iktar hi interessata li taqdi lil dawk li jridu jistagħnew mil-koxxa u fl-ebda ħin ma bdiet tagħti kas tat-tibdil fil-klima fid-deċiżjonijiet tagħha.

Neħtieġu kosta ħajja u vibranti. Nistgħu nipproteġu ‘l kosta billi nħejju ruħna għal din l-emerġenza tal-klima li qed tiżviluppa quddiem għajnejna. Jekk ser nibqgħu ma niċċaqilqux it-tort ikun tal-ġenerazzjoni tagħna u ta’ ħadd iktar.

Ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 29 ta’ Settembru 2019