Id-demokrazija lokali tista’ tħares l-ispazji urbani mħaddra

Għandna ħtieġa ta’ iktar spazji mħaddra fiz-zoni urbani. L-ispazji mħaddra huma ta’ għajnuna biex insaħħu, u fejn meħtieġ nistabilixxu mill-ġdid il-kuntatt tagħna man-natura. Dawn il-kuntatti ħadu daqqa sewwa riżultat tal-iżvilupp eżaġerat ta’ madwarna. Dan kollu hu ħtija ta’ Awtorità tal-Ippjanar li tat prijorità lill-iżvilupp esaġerat a skapitu tal-kwalità tal-ħajja tagħna lkoll.

Il-Kunsilli Lokali għandhom rwol importanti ħalli jassiguraw il-ħarsien tal-ispazji miftuħa mħaddra biex dawn ma jispiċċawx għalf ħalli jissodisfaw l-aptit tal-iżviluppaturi. Il-parti l-kbira tal-Kunsilli Lokali jsemmgħu leħinhom biex jiddefendu lill-lokalità tagħhom. Sfortunatament ma hemm l-ebda garanzija li jistgħu jaslu u dan għax il-gvern lokali hu biss ittollerat mill-gvern ċentrali.

L-aħħar eżempju, dak tal-Kunsill Lokali tal-Gżira, immexxi b’tant għaqal mis-Sindku Conrad Borg-Manché, għandu jkun ta’ twissija għal kulħadd. Fil-battalja legali li l-Kunsill Lokali tal-Gżira fetaħ dwar il-ġnien pubbliku kontra l-Awtorità tal-Artijiet ġie stabilit b’ċertezza li din l-Awtorità naqset milli twettaq żewġ miżuri bażiċi ta’ governanza tajba: naqset milli tkun trasparenti f’ħidmietha u naqset ukoll milli tikkonsulta mal-Kunsill Lokali tal-Gżira. 

Din hi problema li qed titfaċċa ta’ sikwit min-naħa tal-gvern ċentrali u l-agenżiji tiegħu li għandhom ħabta jibqgħu għaddejjin romblu minn fuq il-kunsilli lokali f’Malta u Għawdex. Il-gvern ċentrali għadu mhux komdu li jaġixxi f’kuntest fejn tirrenja s-sussidjarjetà u d-demokrazija lokali u dan minkejja li l-kunsilli lokali ilhom magħna għal kważi tletin sena.

Kemm il-darba jsir xogħol bil-galbu hi politika tajba li ninvestu fl-iżvilupp ta’ spazji miftuħa fiż-żoni urbani u l-madwar, u li dawn inħaddruhom.  Ikun, imma, għaqli jekk l-ewwel u qabel kollox inħarsu l-ispazji mħaddra li diġa għandna fiz-zoni urbani.

Ħarsu lejn il-ġnien pubbliku tal-Gżira u l-ġara tiegħu l-pompa tal-petrol.  Dawk li jfasslu l-politika tal-Awtorità tal-Artijiet u dik ta’ Project Green għandhom jaħsbu ftit dwar x’futur jista’ għandhom il-pompi tal-petrol. L-elettrifikazzjoni tal-karozzi daqt magħna u konsegwenza ta’ hekk ftit ftit tibda tonqos l-utilità tal-pompi tal-petrol, sakemm ma jkollniex bżonnhom iktar.  Hemm imbagħad il-mira tal-istrateġija tal-iżvilupp sostenibbli li l-karozzi fit-toroq jonqsu b’41 fil-mija. Dan kollu għandu jwassal b’mod loġiku għall-konsiderazzjoni li iktar jagħmel sens li tispiċċa l-pompa tal-petrol biex tagħmel il-wisa’ għal ġnien pubbliku ikbar. Dan jagħmel sens ferm iktar milli joqgħodu jnaqqru biċċiet mill-ġnien pubbliku biex ikabbru d-daqs tal-pompa tal-petrol!

Meta jirnexxielna nreġġgħu lura l-impatti tal-iżvilupp, nagħtu spinta tajba biex intejbu l-kwalità tal-ħajja ta’ kulħadd, mhux biss fil-Gżira!  Huwa f’dan il-qasam fejn jista’ jkollna bidla bis-serjetà fil-politika u l-azzjoni relattiva dwar l-ispazji miftuħa u mħaddra fiż-żoni urbani tagħna.  Hu faċli li troxx il-fondi pubbliċi fuq art abbandunata jew art fi stat ta’ telqa: €700 miljun faċli tonfoqhom b’dan il-mod! L-isfida qegħda biex tkun indirizzata l-ħsara li l-iżviluppaturi jikkawżaw fl-infrastruttura urbana li hi tant essenzjali biex nibqgħu f’kuntatt man-natura. Dan il-kuntatt tant essenzjali, jzommna b’saħħitna, anke mentalment, u jgħin sostanzjalment biex titjieb il-kwalità tal-ħajja!

Din hi t-triq realistika l-quddiem. Jeħtieġ li l-prinċipju tas-sussidjarjetà jkun prinċipju bażiku tal-governanza tajba kif ukoll li nassiguraw li jkunu l-Kunsilli Lokali li jmexxu dak kollu meħtieġ għall-iżvilupp u ż-żamma f’kundizzjoni tajba tal-infrastruttura urbana lokali, inkluż l-ispazji miftuħa mħaddra.

Il-Gvern ċentrali, permezz tal-Awtorità tal-Artijiet u Project Green, għandu jservi lid-demokrazija lokali flok ma jkompli jipprova joħnoqha.

Din hi l-lezzjoni li toħroġ mill-ġnien tal-Gżira.

ippubblikat fuq Illum: 7 ta’ Mejju 2023

Local democracy can protect our urban green spaces

We need more green open spaces in our urban areas. Green open spaces help us strengthen and where necessary re-establish our links with the natural world. These links have been severely impacted by the overdevelopment around us and by a Planning Authority which has prioritised overdevelopment at the expense of our quality of life.

Local Councils have a very important role to play in order to ensure that existing green open spaces are protected and do not continue to serve as fodder for the development lobby. Most Local Councils speak up to defend their locality. Unfortunately, success is not guaranteed as local government is, unfortunately, merely tolerated by central government.

The latest case, that of the Gżira Local Council, ably led by its Mayor Conrad Borg-Manché, should be an eyeopener. In its legal battle on the threatened public garden, the Gżira Local Council established beyond doubt that the Lands Authority failed the basic tests of good governance: the Lands Authority did not act transparently and in addition it has failed to consult with the Gżira Local Council.

This is a recurring problem with central government and its agencies who unfortunately tend to ride roughshod over local councils in Malta and Gozo. Central government is not yet sensitised to subsidiarity and local democracy notwithstanding that local councils have been around for almost thirty years.

Investing in the development of new green open spaces in our urban areas, or within easy reach, is good policy, if done properly. It would be much better, however, if existing green spaces in our urban areas are adequately protected. Much still needs to be done to achieve this objective.

Consider the Gżira public garden and its neighbour the fuel station. Policy makers at the Lands Authority and at Project Green should think about whether fuel stations have any future at all. The electrification of transport is in the pipeline and consequently it is only a question of time before fuel stations start the countdown leading to their disappearance. Coupled with the sustainable development strategy targeted reduction of 41 per cent of cars on the road this should lead to the logical consideration that it makes more sense for the fuel station to make way for an enlarged public garden instead of having parts of the public garden being nibbled away by the fuel station.

Reversing the impacts of development, for a change, could do wonders for our quality of life, not only in Gżira! This is where real changes are required to policies and action relative to the provision of green open spaces in our urban areas. It is relatively easy to splash public funds on abandoned or derelict land: all 700 million euros of it. The real challenge is where the development lobby is destructing or has already destructed the urban infrastructure which should keep us in contact with nature and as a result enhance our sanity and quality of life!

This is the realistic way forward. We should seek to apply subsidiarity as an operating principle of good governance, and ensure that local authorities take the lead in all matters concerning the development and enhancement of the local urban infrastructure, including that is, of green open spaces.

Central government, in this case through the Lands Authority and Project Green, should be at the service of local democracy instead of continuously seeking ways to strangle it. The local voice should lead the way and it should not be suffocated any longer.

This is the basic lesson from the Gżira garden saga.

published in The Malta Independent on Sunday: 7 May 2023

It-turiżmu u l-bidla fil-klima

In-natura ma tinvolvix ruħha f’negozjati dwar l-impatti tagħha. Fil-mument addattat tisplodi, bla ma tiddiskrimina: fejn laqat laqat. Dan jidher ċar b’mod regolari ma’ kull maltempata qalila jew kalamità naturali f’kull parti tad-dinja.

It-tibdil fil-klima hu bħall-bomba tal-ħin li tista’ tieħu minn minuta għall-oħra.  Qagħda li qed teħżien ma’ kull rapport xjentifiku li jkun ippubbblikat. F’Marzu ħareġ rapport ieħor tal-IPCC li għal darb’oħra wissa li ma baqax wisq ħin biex nieħdu passi. Is-sinjali huma ċari, għal min irid jarahom. Fil-prattika, iżda, dawn huma injorati, forsi sakemm joħroġ rapport ieħor inkella sakemm issir xi laqgħa oħra internazzjonali. Isiru ħafna wegħdiet li l-affarijiet ser jinbidlu, li l-imġieba ser taqleb għall-aħjar: imma wara ftit kważi kulħadd jinsihom. Dan hu ċiklu li jirrepeti ruħu kull tant żmien.

Ma hemmx għalfejn immorru lura ħafna fiż-żmien. Ħarsu biss lejn it-temp lokali tul ix-xahar ta’ Frar 2023. Il-maltempata Helios laqtet il-gżejjer Maltin nhar id-9 ta’ Frar 2023: tul 24 siegħa x-xita li niżlet qabżet id-doppju tal-medja għax-xahar ta’ Frar. Il-ħsara li saret ma kienitx żgħira.

Minkejja dan, f’Malta għad hawn min joħlom li aħna, għandna nkunu eżentati mill-azzjoni radikali meħtieġa biex tkun indirizzata l-bidla fil-klima. Il-Membru Parlamentari Ewropew Laburista Cyrus Engerer, per eżempju, il-ġimgħa l-oħra ġie rappurtat li kien irrabjat għall-Kummissjoni Ewropeja għax il-proposti tagħha dwar il-bidla fil-klima huma l-istess għal kulħadd (one size fits all). Qal li l-istati gżejjer għandhom ikunu eżentati mill-liġijiet dwar il-bidla fil-klima. Dak li qal Engerer kien b’referenza għad-Direttiva dwar it-Tassazzjoni fuq l-Enerġija li hi immirata biex jonqsu l-emmissjonijiet tal-karbonju partikolarment billi jkunu ndirizzati l-impatti ambjentali tal-industrija tal-avjazzjoni.

Ilkoll nafu li t-turiżmu minn u lejn Malta hu dipendenti fuq l-industrija tal-avjazzjoni. Imma flok ma fittixna, tul is-snin,  li nżommu lit-turiżmu taħt kontroll b’politika li tagħti kaz l-impatti tal-industrija fuq il-klima, il-boloh li qed imexxu l-Awtorità Maltija tat-Turiżmu qed jimmiraw li jilħqu l-mira ta’ 3 miljun turist fis-sena.

Hemm ukoll studju ikkummissjonata mill-Assoċjazzjoni Maltija tal-Lukandi (MHRA) liema studju jikkwantifika kemm hawn sodod għat-turisti, mhux biss dawk li jeżistu, imma ukoll dawk approvati mill-permessi li diġà ħargu. Dan ir-rapport (tourism carrying capacity report) jgħid li hawn biżżejjed sodod li biex nużawhom neħtieġu li jkollna viċin il-5 miljun turist fis-sena.

Il-politika Maltija tat-turiżmu tfasslet qiesu għada ma hu ser jasal qatt. Riżultat ta’ hekk impatti ambjentali negattivi jibqgħu jinġemgħu minn proġetti massiċċi diġa mfassla, bħal dak ta’ Villa Rosa, mifrux fuq madwar 48,000 metru kwadru tul il-kosta tal-Bajja ta’ San Ġorg.

Biex tkompli tgħaxxaqha l-istudju tal-impatti ambjentali għall-proġett ta’ Villa Rosa hu mibni madwar analiżi ekonomika li tikkonkludi li l-proġett hu wieħed ekonomikament vijabbli.

L-industrija tal-avjazzjoni ilha żmien mhux ħażin teħlisha u tevita li ġġorr il-konsegwenzi tal-impatti tagħha: ilha eżentata milli terfa’ l-piż tal-emissjonijiet tal-karbonju li tiġġenera.  Dan kollu, iżda, jidher li qed joqrob lejn it-tmiem għax anke l-industrija tal-avjazzjoni ser ikollha iddur dawra sewwa madwarha u tibda hi ukoll terfa’ r-responsabbiltà għall-impatti tagħha. Il-prinċipju li min iħammeġ irid iħallas għandu japplika għall-industrija tal-avjazzjoni u bħala konsegwenza għat-turiżmu ukoll.  Bħal kull settur ekonomiku, dan is-settur irid jagħti kaz u jibda jerfa’ l-piz tal-impatti ambjentali tiegħu stess.

Bla dubju mhux ser tkun faċli. Dan hu inevitabbli, anke minħabba li għal żmien twil ftit li xejn tajna kaz, anzi evitajna kemm stajna din ir-realtà.

Xi snin ilu, f’Ottubru 2019, il-Parlament Malti approva mozzjoni dwar l-emerġenza klimatika. Imma sfortunatament, minkejja li din il-mozzjoni kienet approvata unanimament, xorta mhiex riflessa fil-politika tal-Gvern.

Hu fl-interess ta’ Malta li l-impatti ambjentali tat-turiżmu, b’mod partikolari t-turiżmu tal-massa, jkunu indirizzati bis-serjetà, qabel ma jkun tard wisq. L-industrija tal-avjazzjoni teħtieġ li tkun issensitizzata b’miżuri ekonomiċi bħat-taxxi ambjentali biex tibda tirriforma ruħha.  Irridu nżommu quddiem għajnejna, li l-gżejjer Maltin, bħall-gżejjer kollha,  jkunu minn tal-ewwel li jintlaqtu meta jseħħu uħud mill-agħar konsegwenzi tal-bidla fil-klima: l-għoli fil-livell tal-baħar.

It-turiżmu m’għandux ċans li jeħlisha. In-natura mhux ser tiġiha ħniena miċ-ċirkustanzi partikolari tagħna. Tiġi taqa’ u tqum mill-konsegwenzi ekonomiċi. Tibqa’ għaddejja minn fuqna u tkaxkar kollox, kif tagħmel kullimkien!

ippubblikat fuq Illum : 9 t’April 2023

Tourism and climate change

Nature does not negotiate as to its impacts. At the appropriate natural time, pun intended, it unleashes its fury on all, without discrimination. This is illustrated on a regular basis with every major storm or natural calamity around the globe.

Climate change is like a ticking time bomb. It gets worse with every scientific report published. In March, yet another IPCC report sounded the warning that we are living on borrowed time. The signs are there staring us in the face. In practice they are ignored until another report is published and maybe another Climate Summit is held. Many promises relative to behavioural change are made, most being ignored. This cycle has been repeated every so often.

We need not go back many years. Just consider the local weather during the month of February 2023. The storm Helios hit the Maltese islands on 9 February 2023: in just 24 hours the recorded precipitation was more than double the monthly average for the month of February. The damage caused was considerable.

Yet some still dream that we, in Malta, should be exempted from the far-reaching radical action needed to tackle climate change. Labour MEP Cyrus Engerer, for example, was reported last week as feeling angered at the EU Commission “one size fits all” approach on climate action. He stated that island states should be exempted from climate change legislation. Engerer’s outburst was a reference to the Energy Taxation Directive which aims at reducing carbon emissions in particular through addressing the environmental impacts of aviation.

We all know that tourism to and from Malta is dependent on the aviation industry. Yet, instead of seeking ways to re-dimension it, thereby factoring-in climate change impacts into tourism policy, the nitwits at the Malta Tourism Authority have currently embarked on achieving targets to increase tourism to Malta to the 3 million mark.

Furthermore, a study on Malta’s tourism carrying capacity commissioned by the MHRA and carried out by Deloitte some months ago had identified that we would need close to 5 million tourists per year to make adequate use of the tourism beds available, both those existent as well as those in the pipeline, already approved for development!

Malta’s tourism policy targets have been planned as if there is no tomorrow. This keeps piling up the negative environmental impacts from large scale development projects in the pipeline, such as the Villa Rosa project spread over close to 48,000 square metres along the St George’s Bay coast.

To add insult to injury the Environmental Impact Assessment for the Villa Rosa project is buttressed by an economic analysis which endorses its economic viability.

Aviation has been a free rider for quite some time, being exempted from shouldering the impacts of the carbon emissions which it generates. The holiday will soon be over and as a direct result the aviation industry must take stock of the situation and shoulder the responsibility for its impacts. The polluter pays principle applies to the aviation industry and as a result to the tourism industry too. Like all other economic sectors, it must factor in its costings the environmental impacts which it generates: in technical jargon internalisation of environmental costs.

It will undoubtedly be painful. This is inevitable as it has been deliberately avoided for so long.

Some years back, in October 2019, Parliament in Malta approved a motion on the climate emergency. Unfortunately, the unanimously approved motion is not reflected in government policy since.

It is in Malta’s interest that the environmental impacts of tourism, particularly mass tourism, are contained before it is too late. The aviation industry must be prodded through economic means, such as environmental taxation, to restructure itself. Let us all remember that like all islands, the Maltese islands, will be among the first to suffer some of the worst repercussions of climate change: the increase in sea level.

Tourism will not be spared. Nature and natural forces will not consider our special situation or our economic considerations: it will roll over us as it did elsewhere!

published in The Malta Independent on Sunday: 9 April 2023

Spażji miftuħa : 15-il minuta l-bogħod

Li jkollna żieda konsiderevoli ta’ spazji miftuħa, kif ukoll li nassiguraw li dawn l-ispazji miftuħa jkunu aċċessibli għal kulħadd hi politika tajba. Il-fatt li bħalissa għandna nuqqas ta’ spazji miftuħa u aċċessibli huwa riżultat tal-falliment tal-ippjanar tal-użu tal-art kif ipprattikat f’Malta. Sfortunatament dan hu orientat lejn l-ispekulazzjoni flok ma hu ffukat lejn użu aħjar tal-art bħala kontributur għal titjib fil-kwalità tal-ħajja.

Il-Gvern nieda proġett biex jinvesti €700 miljun ħalli jtejjeb l-ispazji miftuħa eżistenti kif ukoll biex joħloq oħrajn inkella biex iħajjar lil min jieħu inizjattivi f’dan is-sens. Ħadd mhu ser joġġezzjona għal proġetta ta’ din ix-xorta sakemm dan ma jkunx skuża li warajha tkun ser tinħeba xi ħaġa oħra li illum mhux dikjarata.

Biex proġett ta’ din ix-xorta jirnexxi jeħtieġ li jkun parti minn viżjoni fit-tul, viżjoni li mhux biss tħares lejn titjib madwarna imma fuq kollox tkun immirata biex in-natura terġa’ tkun integrata mill-ġdid f’ħajjitna u madwarna. Iktar minn investiment finanzjarju neħtieġu bidla fl-attitudni li twassal biex nibdew inqiesu l-ispazji pubbliċi bħala parti essenzjali mill-infrastruttura meħtieġa għal titjib fil-kwalità tal-ħajja tagħna.

Filwaqt li hu oġġettiv tajjeb li noħolqu spazji pubbliċi ġodda, u li ntejbu dawk li għandna, ikun ferm aħjar kieku bħala l-ewwel pass nagħmlu ħilitna biex inħarsu l-ispazji miftuħa li diġa għandna,  nħarsuhom u ma nħalluhomx jinqerdu.  Il-ġonna privati, uħud minnhom kbar, li jiffurmaw parti integrali miż-żoni urbani u mill-qalba tal-irħula tagħna ilhom żmien jinqerdu biex flokhom jinbnew blokki ta’ flattijiet.  Dawn għandhom ikunu minn tal-ewwel  spazji muftuħa li nħarsu jekk verament nemmnu fuq l-importanza tagħhom. Dawn il-ġonna servew bħala l-pulmun tal-komunitajiet lokali tagħna għal ħafna snin. Għalkemm huma propjetà privata dawn taw kontribut kbir għall-ħarsien tal-komunitajiet tagħna. Dan kollu ma jiswiex flus. Jeħtieġ biss ftit konsistenza u rieda tajba.

Imbagħad ikun imiss l-art agrikola li qed tintilef b’rata mgħaġġla. L-art agrikola ukoll hi taħt assedju:  qed tinbela fi kwantitajiet mhux żgħar mill-bini tat-toroq, proġetti ta’ żvilupp inkella minn min irid jirriżervha għalih għad-divertiment għall-BBQ jew picnic fejn jistrieħu ftit il-bogħod minn għajn in-nies.  Dan kollu qed jeqred l-għixien tal-bdiewa u tal-familji tagħhom li għal snin kbar ħadu ħsieb ir-raba’ b’tant dedikazzjoni u ipprovdew l-ikel għall-pajjiż.  Dan ukoll ma jiswiex flus. Jeħtieġ awtoritajiet li jaħdmu sewwa, li m’għandniex!

Ix-xewqa li lkoll għandna għal iktar spazji miftuħa hi rifless tal-ħsieb iberren f’moħħna li nerġgħu nistabilixxu kuntatt sod mal-egħruq tagħna, man-natura. In-natura hi ċentrali f’ħajjitna, u iktar nies, dan qed jirrealizzawħ u japrezzawħ. Dan ifisser li permezz tal-ispazji miftuħa irridu nintroduċu n-natura mill-ġdid fil-lokalitajiet tagħna bis-serjetà, u mhux li jitqegħdu xi erbat iqsari tal-konkos, taparsi sar xi ħaġa! L-ispazji miftuħa huma għan-natura u mhux biex tiżdied id-dominazzjoni tal-konkos fil-forom differenti tiegħu fil-lokalitajiet tagħna! L-anqas m’ghandhom jintużaw għall-parking tal-karozzi!

Ġie emfasizzat li dan il-proġett ta’ investiment fl-ispazji miftuħa għandu l-iskop li jassigura li kull wieħed u waħda minna jkollu aċċess għal spazju pubbliku miftuħ li jkun mhux iktar il-bogħod minn għaxar minuti minn fejn toqgħod. Dan l-oġġettiv jorbot mal-inizjattiva li ttieħdet f’diversi bliet Ewropej imsejħa l-belt ta’ 15-il minuta (15-minute city). Belt ta’ din ix-xorta għandha jkollha dak kollu li teħtieġ, fil-parti l-kbira mhux iktar minn kwarta l-bogħod mid-dar. Għax mhux l-ispazju pubbliku miftuħ biss għandu jkun fil-viċin: imma dak kollu li neħtieġu.

Dan iwassalna biex neżaminaw it-tifsila urbanistika tagħna, meta nirrealizzaw li l-ħwienet iż-żgħar tagħna li servew lill-komunitajiet lokali għal bosta snin, qed jonqsu sewwa. Qed jispiċċaw jinbeżqu mis-suq bħala riżultat tal-bosta supermarkets u stabilimenti kummerċjali kbar li qed jinfetħu.

Din l-idea tal-belt ta’ 15-il minuta (the 15-minute city) bdiet b’inizjattiva ta’ Carlos Moreno, arkitett konsulent tas-sindku ta’ Pariġi imma issa qed tinfirex ma numru ta’ bliet Ewropej. Tfisser tibdil sostanzjali fl-ippjanar għall-użu tal-art biex ikun assigurat li f’kull Belt jew raħal dak li normalment neħtieġu nistgħu nsibuh mhux iktar minn kwarta ‘l bogħodminn fejn noqgħodu.

Carlos Moreno jitkellem dwar il-ħtiġijiet marbuta mal-għixien fi spazju urban imfassla fuq sitt punti essenzjali: żona residenzjali adegwata, xogħol fil-viċin, possibiltà ta’ xiri ta’ oġġetti jew servizzi bla diffikultà, kif ukoll aċċess għall-edukazzjoni, servizz għas-saħħa u esperjenzi kulturali fil-qrib, ilkoll aċċessibli b’mezzi sostenibbli.

Nistgħu neżaminaw u nfasslu l-istil ta’ ħajjitna fl-ibliet u l-irħula tagħna f’dawn il-parametri?

Il-ħwienet żgħar fl-ibliet u l-irħula tagħna jeħtieġu l-għajnuna għax qed jagħtu servizz essenzjali li jagħti l-ħajja lill-komunitajiet tagħna: jagħtu servizz u fl-istess ħin joħolqu x-xogħol fil-lokalità. Meta wieħed jinkoraġixxi l-ħidma tal-ħwienet iż-żgħar fil-ħidma tagħhom ikun qed jagħti kontribut għat-tnaqqis tat-traffiku fil-lokalità f’kull ħin tal-ġurnata għax ikun hemm inqas ħtieġa li wieħed jivvjaġġa. B’hekk jintlaħaq oġgettiv ieħor fil-pjanijiet tal-Gven, jiġifieri t-tnaqqis tal-karozzi mit-toroq tagħna.

L-ippjanar għall-użu tal-art għandu jiffoka fuq in-nies u l-ħtiġijiet tagħhom. Hu biss f’dan il-kuntest li l-iffinanzjar ta’ proġetti ta’ tħaddir fil-komunità jagħmel sens.

ippubblikat fuq Illum: 29 ta’ Jannar 2023

Open spaces and the 15-minute city

Having a substantially increased area of open spaces and ensuring that these spaces are accessible for all is good policy. The fact that currently we lack accessible open spaces is a failure of land use planning as practised in Malta, which is unfortunately speculation oriented instead of being focused on optimisation of land use as a contribution towards an improvement in the quality of life for all.

Government is embarking on a €700 million project in order to enhance existing open spaces as well as to create or to encourage the creation of new ones. No one would object to that provided that it is not an excuse for a different and undeclared objective.

In order for such a project to be successful it must be part of a long-term view of enhancing our surroundings such that we bridge the substantial and ever-widening gap which separates us from nature. However, what is really needed is a change in attitude towards the availability of public space as an essential element in the basic infrastructure required for an enhanced healthy quality of life.

While it is definitely an acceptable objective to create new open spaces, we could do much better if, as an essential first step we strive to retain existent open spaces and save them from destruction. Private gardens, some of them of a substantial size, forming an integral part of our urban areas and village cores have for quite some time been making way for the development of blocks of flats. These should be the first obvious open spaces which we should seek to protect if we are serious about the importance of open spaces. Such gardens have served as the lungs of our local communities for ages. They are in private ownership but they still contribute substantially to the wellbeing of our communities. This does not entail any expense. All it requires is a dose of consistency and plenty of goodwill.

Next on the protection list would be agricultural land which is being lost at an ever-accelerating rate. When agricultural land is not being engulfed by road-building or building development it is being taken up by those who want to transform it into BBQ or picnic land, as their private recreational hideout.  In the process they squeeze out farmers who have tilled the land for ages and contributed continuously to the national food production effort. Even this does not entail any expense. All it requires is properly functioning authorities, which we lack!

The urge for more open spaces is a longing to re-establish contacts with our roots, that is with nature. Nature has a role in every aspect of our life. We can only keep ignoring it at our peril. This would primarily signify that open spaces need to reintroduce nature into our localities and not introduce a number of token planters in concrete pots. Open spaces are about nature and not about the increased domination of our localities by concrete in whatever shape or form! Nor should they be used as parking spaces.

It has been emphasised that the current project of investing in open spaces aims to ensure that each and every one of us will have access to a public open space not more than ten minutes away from where he or she resides. This objective ties in with a current initiative in various European towns of developing a 15-minute city: that is a local community which is almost self-sufficient, all needs, or most of them being available not more than 15 minutes away. It is not just public open spaces which ought to be close by: all our basic needs should be within easy reach.

This would necessitate that we examine closely our urban fabric to realise that the small commercial outlets which have served our local communities for ages are heading towards extinction. They are being squeezed out of the market through the ever-increasing number of supermarkets and large commercial establishments.

The idea of ‘the 15-minute city’ initially put forward by Carlos Moreno, an architect advising the Paris mayor, but adopted by an ever-increasing number of cities entails turning current urban planning on its head to ensure that all our needs are available not more than 15 minutes away.

Carlos Moreno speaks of a social circularity for living in our urban spaces based on six essential functions: to live in good housing, to work close by, to reach supplies and services easily, to access education, healthcare and cultural entitlement locally by low-carbon means.

Can we reassess the nature and quality of our urban lifestyles within these parameters?

Small commercial outlets in our towns and villages require support as they are an essential help to make our communities vibrant: being of service and creating local employment in the process. Encouraging the local commercial outlets also reduces traffic at all times of the day as there will be less need to travel. It would also directly help in achieving that other objective of reducing cars from our roads.

Land use planning is for people. It is about time that this is put into practice. It is only within this context that the funding of community greening projects makes any sense.

published in The Independent on Sunday 29 January 2023

Impjant nuklejari fi Sqallija?

Matul il-kampanja elettorali riċenti tal-2022, fl-Italja, fid-dibattitu politiku, reġgħet infetħet id-diskussjoni dwar il-ġenerazzjoni tal-enerġija nuklejari.

Matteo Salvini, presentement Ministru għall-Infrastruttura u t-Transport, apparti li hu ukoll Deputat Prim Ministru fil-Gvern ta’ koalizzjoni Taljan, emfasizza, li, fl-isfond tal-kriżi enerġetika kurrenti l-Italja għandha tikkunsidra mill-ġdid il-politika tagħha dwar l-impjanti nuklejari.

Il-votanti Taljani darbtejn esprimew ruħhom b’mod ċar dwar ir-rejatturi nuklejari fuq art Taljana. L-aħħar darba li għamlu dan kien f’referendum li sar f’Ġunju 2011, ftit wara d-diżastru nuklejari li seħħ f’Fukushima l-Ġappun f’Marzu 2011. Dakinnhar, 94 fil-mija ta’ dawk li vvutaw għażlu projibizzjoni totali ta’ kostruzzjoni ta’ impjanti nuklejari fl-Italja.

Il-kriżi kurrenti tal-enerġija qed isservi ta’ pressjoni fuq kulħadd biex jinstabu sorsi alternattivi ta’ enerġija bi prezz li nifilħuħ. L-enerġija nuklejari hemm marbuta magħha spejjes moħbija li rari ħafna jittieħdu in konsiderazzjoni kull meta l-materja tkun soġġett ta’ dibattitu politiku: l-iskart nuklejari ġġenerat kif ukoll ir-riskji inerenti, marbuta ma’ ħsara jew funzjonament ħażin  tal-impjanti nuklejari.  L-impatt tal-inċidenti nuklejari fi Three Mile Island (Pennsylvania Stati Uniti – 28 ta’ Marzu 1979), Chernobyl (Ukrajina – 26 t’April 1986) u Fukushima (Ġappun – 11 ta’ Marzu 2011) huma xhieda biżżejjed tal-konsegwenzi li jista’ jkollna niffaċċjaw meta tkun ikkunsidrata l-għażla ta’ enerġija nuklejari.

Il-mod kif niddisponu mill-iskart nuklejari hu suġġett għal dibattitu kontinwu fuq livell globali. L-ispiża biex dan isir hi waħda sostanzjali, u dan b’referenza kemm għall-ispiża ambjentali kif ukoll għal dik finanzjarja.  Fil-passat riċenti, viċin tagħna, l- eko-mafja irmiet kull xorta ta’ skart, inkluż skart nuklejari, fil-Baħar Mediterranean. Dan għamlitu fi 42 vapur differenti, kollha mgħarrqa f’partijiet differenti tal-Mediterran. Il-kaz speċifiku tal-vapur Kunsky mgħarraq ftit il-barra mill-kosta tal-Kalabrija, kien ġie żvelat mill-pentiti tal- ‘Ndrangheta/Camorra, Francesco Fonti u Carmine Schiavone, snin ilu fix-xhieda tagħhom lill-awtoritajiet Taljani.

Bosta mir-riskji tekniċi tal-impjanti nuklejari illum il-ġurnata kważi nstab tarf tagħhom u dan minħabba l-avvanżi kontinwi fit-teknoloġija. Hemm iżda eċċezzjoni waħda! Kif ġie żvelat bħala riżultat tad-diżastru ta’ Fukushima, il-forzi naturali jibqgħu kontinwament bit-tmun f’idejhom!  F’Fukushima, għal darba oħra ġie ikkonfermat li r-riskji marbuta mat-terrimoti mhux la kemm insibu tarf tagħhom! Dan kollu  għandu relevanza kbira għad-dibattitu dwar il-kostruzzjoni ta’ impjanti nuklejari wara biebna, f’teritorju Taljan.

Fl-2011 l-awtoritajiet Taljani kienu indikaw li s-sit fi Sqallija li probabbilment jintuża biex fuqu jinbena impjant nuklejari qiegħed mal-kosta tan-nofsinnhar ħdejn il-lokalità ta’ Palma di Montechiaro. Dan ikun madwar 100 kilometru fil-Majjistral ta’ Għawdex.

Kif nafu, Sqallija hi zona fejn it-terrimoti huma frekwenti. Apparti t-terrimoti frekwenti “żgħar” li  nisimgħu dwarhom u li xi kultant nindunaw bihom matul is-sena, fi Sqallija seħħew tnejn mill-agħar terrimoti li qatt laqgħtu lill-Ewropa. Fl-1693 terrimot fix-Xlokk ta’ Sqallija kellu qawwa ta’ 7.4 filwaqt li f’Messina fl-1908 terrimot ieħor laħaq qawwa ta’ 7.1 fuq l-iskala Mercalli. Dawn iż-żewġ terrimoti ħolqu ħerba u wasslu għat-telfien ta’ bosta ħajjiet. L-infrastruttura ukoll sofriet danni kbar!

Id-deċiżjoni dwar jekk il-Gvern Taljan jerġax jipprova jmur lejn in-nuklejari biex jiġġenera l-elettriku fl-Italja mhux ser tittieħed f’data fil-qrib. Imma, meta jibdew jinġabru l-firem għal referendum fuq is-suġġett ma tantx ikun baqa’ żmien biex għal darba’oħra nqiesu sewwa x’nistgħu nagħmlu.

F’Malta, l-interess tagħna hu dwar l-impatt  fuqna ta’ impjant nuklejari mal-kosta ta’ Sqallija viċin ta’ Palma di Montechiaro f’kaz li dan l-impjant jiżviluppa l-ħsara jew għal xi raġuni jibda jaħdem b’mod erratiku.  

Tajjeb li nżommu f’moħħna li minħabba l-emissjonijiet radjuattivi riżultat tad-diżastru ta’ Fukushima kellha sseħħ evakwazzjoni sħiħa f’distanza ta’ 200 kilometru mill-impjant nuklejari. Għawdex, kif tafu, hu inqas minn 100 kilometru mill-kosta ta’ Sqallija. Daqshekk huma ċari l-konsegwenzi għalina ta’ impjant nuklejari mal-kosta ta’ Sqallija!

ippubblikat fuq Illum: 15 ta’ Jannar 2023

A nuclear reactor in Sicily?

During the recent 2022 electoral campaign, the issue of nuclear energy in neighbouring Italy has resurfaced in the political debate.

Matteo Salvini, currently Minister for the Infrastructure and Transport, in addition to being Deputy Prime Minister of the ruling Italian coalition government, is on record as emphasising that, given the current energy crisis, he considers that it would be expedient to resurrect the nuclear proposal.

Italian voters have expressed themselves clearly on the matter twice. The last time was in a referendum in June 2011 in the aftermath of the Fukushima March 2011 nuclear disaster. Then, 94 per cent of those voting, opted in favour of a total ban on the construction of nuclear reactors on Italian soil.

The current energy crisis is pressuring all to find alternative energy supplies at affordable cost. Nuclear energy, however, comes with two hidden costs which are rarely ever factored into the costings presented for public debate: the disposal of nuclear waste and the inherent risks linked to the failure of the nuclear plants. The impacts of the nuclear accidents at Three Mile Island (Pennsylvania USA – 28 March 1979), Chernobyl (Ukraine – 26 April 1986) and Fukushima (Japan – 11 March 2011) are clear enough testimony of what is at stake, when considering the option of nuclear energy.

The disposal of nuclear waste is the subject of an ongoing debate all over the world. It is costly both environmentally as well as financially. In the recent past, closer to home, the eco-mafia dumped various types of waste including nuclear waste in the Mediterranean Sea in 42 different ships sunk in different parts of the Mediterranean. The specific case of the sunken ship Kunsky off the Calabrian coast was revealed by ‘Ndrangheta/Camorra turncoats Francesco Fonti and Carmine Schiavone many years ago in their testimony to the Italian authorities.

Most of the technical risks of nuclear plants have become more manageable with the technical developments over the years. There is however one exception! As revealed by the Fukushima disaster, natural forces are not always predictable. In Fukushima the risks resulting from earthquakes in the end proved once more to be unmanageable. This is of extreme relevance to the debate on the possible eventual siting of nuclear reactors on the Italian mainland.

The site which in 2011 was indicated by the Italian authorities as the most probable candidate to host a nuclear reactor in Sicily was along the southern coastline in the vicinity of Palma de Montechiaro. That would be less than 100 kilometres to the North West of Gozo.

As we are aware Sicily is an earthquake prone zone. In addition to the multitude of small earthquakes we hear about and occasionally are aware of throughout the year, the Sicilian mainland was exposed to the two most intensive earthquakes ever to hit the European mainland. The 1693 earthquake centred in South East Sicily had a magnitude of 7.4 while the Messina 1908 earthquake had a magnitude of 7.1 on the Mercalli scale. Both created havoc and had a high cost in human life! In addition, the physical infrastructure was in shambles.

A decision on whether the Italian government will once more attempt to consider the generation of nuclear energy on Italian soil is not due anytime soon. However, once the collection of signatures for a referendum on the matter gathers steam it will only be a question of time when we will have to consider facing the music one more time.

Our interest in Malta is in the transboundary impacts generated from a nuclear reactor sited along the southern Sicilian coast close to Palma di Montechiaro, should the proposed nuclear reactor malfunction.

It would be pertinent to keep in mind that the radioactivity emitted as a result of the Fukushima disaster led to a complete evacuation within a 200 km radius of the nuclear plant. Gozo being less than 100 km away from the Sicilian mainland should trigger the alarm bells of one and all as to what is ultimately at stake.

published in The Malta Independent on Sunday: 15 January 2023

Il-ħiliet ħodor li neħtieġu

Il-ħiliet il-ħodor ma jiġux waħedhom. Għandna ħtieġa kbira tagħhom biex insibu tarf tat-trasizzjoni ekoloġika. Jeħtieġilna li b’mod urġenti nirrisolvu l-kunflitt tal-bniedem man-natura. Neħtieġu li nibdew nirrimedjaw il-ħsara ambjentali akkumulata li l-bniedem ikkawża fuq id-dinja.

Biex nimxu f’din it-triq hemm ħtieġa ta’ bidliet sostanzjali fl-imġieba tagħna. Din mhiex għażla li nistgħu naqblu magħha inkella le. Hi ħtieġa li llum jew għada irridu niffaċċjaw.

L-istrateġija dwar l-iżvilupp sostenibbli, li preżentement hi soġġetta għal konsultazzjoni pubblika,  titkellem, fost oħrajn, dwar l-oġġettiv ta’ edukazzjoni ta’ kwalità li tkun kapaċi tirrispondi għall-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol. Dan tagħmlu hi u tiddiskuti l-oġġettiv strateġiku numru 4.  L-istrateġija tinfurmana li dawn il-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol jinkludu l-ħiliet ħodor.

Ma għandi l-ebda diffikulta dwar oġġettiv bħal dan li jipprova joħloq kredenzjali ħodor għall-ekonomija. Imma, naħseb li jkun għaqli li flok nimmiraw ħafna il-fuq nidentifikaw mod prattiku kif nassiguraw li l-parti l-kbira tal-popolazzjoni tikseb il-ħiliet bażiċi ħodor. Fl-aħħar minn l-aħħar l-iżvilupp sostenibbli mhux ser nilħquh mill-uffiċini, billi noħloqu pjani dettaljati minn wara l-iskrivanija. Nilħquh bl-imġieba tagħna, ġod-djar tagħna, fejn ngħixu l-ħajja normali tagħna. Din hi l-isfida tagħna. Hi sfida li tmur lil hinn mill-ekonomija.

L-għaqda ambjentali Nature Trust, flimkien ma numru ta’ skejjel, fuq dan qegħda fit-triq it-tajba, ferm qabel ma tfasslu strateġiji. Iċ-ċavetta qegħda fl-aċċess għall-imħuħ. Tul is-snin l-implimentazzjoni tal-proġett eko-skola min-Nature Trust wassal numru sostanzjali ta’ tfal u żgħażagħ f’kuntatt ma’ rejaltajiet ambjentali li niffaċċjaw ta’ kuljum.

Tul is-snin kelli diversi opportunitajiet fejn iltqajt ma’ parteċipanti fl-eko-skola kif ukoll mal-għalliema tagħhom. L-għarfien ambjentali li kisbu kien wieħed impressjonanti. Applikaw l-għarfien li kisbu għad-dinja ċkejkna tagħhom, l-iskola. Uħud minnhom irnexxielhom ukoll iwasslu dak li tgħallmu sad-dar u influwenzaw kemm lill-ħuthom kif ukoll lill-ġenituri tagħhom biex huma wkoll jaġixxu b’mod li ma jkunux ta’ ħsara ambjentali.

Dan hu pass kbir il-quddiem. Imma mhux biżżejjed.  

L-eko-skejjel jeħtieġ li jinfettaw lill-komunitajiet lokali tagħna biex huma ukoll jimxu fuq l-istess passi. Dan jista’ jwassal għat-tibdil meħtieġ fl-imġieba tagħna lkoll. Dan hu proċess twil. Bil-mod il-mod nistgħu nibnu komunitajiet sostenibbli. Dan nagħmluh billi nassiguraw ruħna li kull eko-skola tgħin lill-ġenerazzjonijiet differenti fil-komunitajiet lokali  tagħna biex huma jagħrfu u jakkwistaw il-ħiliet il-ħodor. Ħiliet li lkoll kemm aħna neħtieġu biex inkunu nistgħu ngħixu f’armonija  fl-ambjenti rispettivi tagħna. Ħilijiet li dawk li ġew qabilna kellhom, imma li tul is-snin intilfu minħabba dak li kultant jissejjaħ “progress” li biddel il-mod kif ngħixu!

Jeħtieġ li nqiesu l-kisba u l-għarfien ta’ ħiliet ħodor bħala ħiliet soċjali essenzjali. Dan ftit nagħtu kaz tiegħu minkejja l-biżibilju konsultazzjonijiet pubbliċi li jsiru mid-diversi awtoritajiet pubbliċi tul is-snin. Dan ifisser ukoll li flimkien mal-istrateġija “nazzjonali” dwar l-iżvilupp sostenibbli neħtieġu ukoll strateġija fuq livell lokali biex din tkun implimentata fl-għeruq tas-soċjetà, fil-komunitajiet lokali tagħna.

Tul is-snin sar ħafna xogħol, imma dan, ħafna drabi, sar bla koordinazzjoni ta’ xejn. Il-koordinazzjoni meħtieġa, meta issir sewwa, jirnexxielha tagħti riżultati tajbin billi tifrex il-ħiliet ħodor fil-komunitajiet lokali tagħna. Dan hu mod prattiku kif il-proċess ta’ twettieq tal-istrateġija għall-iżvilupp sostenibbli jitmexxa minn min hu effettwat mill-ħsara ambjentali akkumulata li irridu niffaċċjaw ta’ kuljum.

Huwa biss billi niddemokratizzaw il-bidla meħtieġa fl-imġieba fuq livell lokali li nistgħu nibdew il-mixja lejn żvilupp sostenibbli bis-serjetà. Il-Kunsilli Lokali, jekk iridu, għandhom rwol ċentrali f’dan kollu. Hi opportunità unika ta’ kif jistgħu jagħtu sura lill-ħajja ta’ madwarna.

ippubblikat fuq Illum: 1 ta’ Jannar 2023

The green skills which we require

Green skills do not grow on trees. Yet we need them in abundance in order to be able to navigate the ecological transition. We need to urgently come to terms with nature. It is required that we start the healing process, slowly repairing the accumulated environmental damage which humankind has to date inflicted on Mother Earth.

In order to walk along this path substantial behavioural change is essential. This is not an option. It is a basic requirement which all of us must address, sooner rather than later.

The Sustainable Development Strategy, currently subject to public consultation, advocates the achievement of high-quality education responsive to labour market needs when discussing its strategic objective number 4. These labour market needs, we are informed, include green skills.

I have no issue with such an objective which seeks to align the markets to green pathways. I would however point out that before aiming for the stars it would be appropriate if we seek practical ways of ensuring that basic green skills are acquired by as large a section of the population as possible. At the end of the day sustainable development will not be achieved if adequately planned in our offices: it requires proper implementation in our homes, in our routine behaviour. This is our challenge. A challenge which goes far beyond the economy.

The environmental NGO Nature Trust in conjunction with a number of schools, is, in this respect, on the right track, before the drafting of written strategies. Access to our thinking faculties is fundamental. Over the years the implementation by Nature Trust of the eco-school project has brought a substantial number of children and youngsters in touch with the eco-realities which we have to face day-in day-out.

Over the years I have had various opportunities of meeting with eco-school participants together with their teachers. The eco-knowledge which they have acquired is impressive. They have applied this knowledge in their micro-world, their school. Some of the eco-school participants have also exported this knowledge to their homes nudging their siblings and their parents into acting in an eco-friendly manner.

This is a gigantic step forward. It is however not enough.

Our eco-schools need to infect our local communities into following similar paths, consequently leading to the required behavioural change. This is a slow and laborious process. Slowly we can build sustainable communities by ensuring that our eco-schools serve as catalysts, mentoring the different generations in our localities into acquiring the green skills which we all require in order to be able to live in harmony with our surroundings. Skills similar to those which our forefathers had, but which have been discarded as a result of the so-called progress which we have been subject to throughout the years!

We need to consider the development of green skills as essential social skills, a matter which is not considered in any depth by the multitude of public consultations carried out over the years by the different authorities. This signifies that in parallel to the “national” sustainable development strategy we urgently require a local strategy for sustainable development to be implemented at the roots of our society, in our local communities.

A lot of uncoordinated efforts have been taken in hand over the years. Coordinating the work done as well as that currently in hand could, if done properly yield significant results in disseminating green skills amongst our local communities. This is the practical manner in which the sustainable development strategy process can be owned by those impacted by the accumulated environmental damage which we have to face day-in day-out.

Only by democratising the behavioural change required at a local level can we start moving along the path of sustainable development. Local Councils have a pivotal role in this whole process. It is their’ s for the taking. It is a unique opportunity through which they can realistically shape their surroundings.

published in The Malta Independent on Sunday: 1 January 2023