Brexit u l-artiklu 50 tat-trattat ta’ Liżbona

 

Fil-Qrati Ingliżi infetaħ l-ewwel kaz dwar ir-referendum Ingliż. Il-Guardian illum tirrapporta li saret l-ewwel talba lill-Qrati Ingliżi li issostni illi l-Prim Ministru Ingliż m’għandux id-dritt li jibda l-proċess tal-ħruġ tar-Renju Unit mill-Unjoni Ewropeja mingħajr ma l-ewwel ikollu l-approvazzjoni tal-Parlament.

Uħud qed jinterpretaw dan bħala li l-Parlament Ingliż jista’ jkollu l-poter li jmur kontra x-xewqat ta-elettorat kif espress fir-riżultat tar-referendum tat-23 ta’ Ġunju. Ċertament li dan mhux il-każ. Għax għalkemm fis-sistema legali Ingliża l-Parlament hu suprem din is-supremazija legali mhux ser tintuża kontra r-rieda popolari espressa b’mod daqstant ċar mill-elettorat.

X’ser jiġri issa hu diffiċli biex tgħid. Imma hu possibli li jekk il-Qrati Ingliżi jaċċettaw it-talba li qed issirilhom u jiddeċiedu li qabel ma issir id-dikjarazzjoni skond l-artiklu 50 tat-Trattat ta’ Liżbona jkun hemm il-kunsens tal-Parlament, il-Gvern ewroxekkitiku tar-Renju Unit (immexxi minn Theresa May jew Andrea Leadsom) ikun soġġett għal Parlament li fil-maġġoranza tiegħu hu magħmul minn Membri Parlamentari li m’humiex favur il-ħruġ tar-Renju Unit mill-Unjoni Ewropeja.

Dan jista’ jwassal għal diversi kundizzjonijiet li possibilment ikun jista’ jimponi l-Parlament. Fosthom li kull ftehim dwar il-ħruġ tar-Renju Unit mill-Unjoni Ewropeja jkun soġġett għall-approvazzjoni tal-istess Parlament! Dan bla dubju joħloq problemi kbar għall-applikazzjoni tal-artiklu 50 tat-trattat ta’ Liżbona. Ikun ifisser ukoll li neċessarjament ikun meħtieg perjodu ta’ negozjati qabel ma jkun applikat l-artiklu 50. Għax minkejja li l-Kummissjoni Ewropeja ma tridx tinnegozja dwar dan, it-trattat ta’ Liżbona ma jagħmilx limitazzjoni ta’ din ix-xorta.

Imma bla dubju jekk dan iseħħ ikun qed jagħti l-poter kompletament f’idejn il-Parlament u jassoġġetta lill-Gvern tal-ġurnata għall-iskrutinju strett tal-istess Parlament. Użat b’mod responsabbli, dan il-poter bla dubju jista’ jwassal għal żviluppi interessanti.

Wara r-Referendum fir-Renju Unit

 

It-tmexxija tal-Unjoni Ewropeja ddikjarat li wara r-riżultat tar-referendum ikun jaqbel għal kulħadd li r-Renju Unit idabbar rasu malajr kemm jista’ jkun. Għaldaqstant qed issir insistenza biex jibda minnufih il-proċess tat-tluq skond il-proċeduri kif stabilit fl-artiklu 50 tat-trattati tal-Unjoni.

Imma r-Renju Unit m’jidhirx li għandu għaġġla. Anke għax hemm min qed jirrealizza li l-ħsara li ser isseħħ hi kbira wisq u allura qed jerġa’ jibdielu. Ironikament, il-maġġoranza tal-Membri Parlamentari ma jaqblux li r-Renju Unit ma jibqax membru tal-Unjoni Ewropeja!

Meta David Cameron nhar il-Ġimgħa fil-għodu ħabbar ir-riżenja tiegħu minn Prim Ministru tar-Renju Unit, huwa qal li l-proċess tan-negożjati għat-tluq mill-Unjoni Ewropeja ser iħallih għas-suċċessur tiegħu. Dan jista’ jkun Boris Johnson, sa ftit ilu Sindku ta’ Londra, imma jista’ jkun ħaddieħor ukoll bħal Theresa May presentment Segretarju tal-Istat għall-Intern fil-Kabinett immexxi minn David Cameron. Dan ifissser li tal-inqas baqa’ tlett xhur, imma ma hemm l-ebda garanzija li f’għeluq dawn it-tlett xhur dan il-proċess ser jibda. Dan minħabba li l-politika u l-istrateġija tat-tmexxija l-ġdida għad mhiex magħrufa, dejjem jekk din teżisti.

Fil-fatt, Boris Johnson diġa iddikjara li m’hemmx għaġġla biex ir-Renju Unit jitlaq mill-Unjoni Ewropeja. X’għandu f’moħħu mhux magħruf imma minn dak li ntqal waqt il-kampanja referendarja ma jidhirx li s’issa hemm xi pjan dwar kif jista’ jseħħ it-tluq tar-Renju Unit mill-Unjoni Ewropeja. Minn dak li nkiteb fil-gazzetti Ingliżi jidher li għandu mnejn issir emfasi fuq negozjati informali u dan biex ikun evitat li jibda jgħodd il-limitu ta’ sentejn li jistabilixxu t-trattati Ewropej, liema limitu jibda jgħodd minn meta tingħata n-notifika skond l-artiklu 50. Imma fl-Unjoni Ewropeja ma hemmx qbil ma dan. Sadanittant hemm petizzjoni għaddejja online li sal-ħin li qiegħed nikteb kisbet l-appoġġ ta’ madwar tlett miljun persuna. Din il-petizzjoni qed titlob li r-referendum isir mill-ġdid. Il-Parlament ser jiddiskuti din il-petizzjoni.

Fl-istess ħin hemm reazzjonijiet qawwija mill-Iskozja, l-Irlanda ta’ Fuq u minn Ġibiltà għar-riżultat referendarju. Fit-tlett każi dawn huma favur il-kontinwazzjoni tas-sħubija. Fil-kaz ta’ Ġibiltà hemm ukoll il-kumplikazzjoni tal-possibilità tal-egħluq tal-fruntiera minn Spanja (kif ġieli ġara fil-passat) liema egħluq teffettwa lil madwar 12,000 resident li kuljum imorru Spanja għax xogħol. Il-possibilità ta’ kontrolli mal-fruntiera bejn l-Irlanda ta’ Fuq u r-Repubblika Irlandiża l-anqas ma hu ta’ awgurju tajjeb.

Id-dewmien biex jibdew it-trattattivi għat-tluq ifisser iktar inċertezza għas-swieq finanzjarji, li minnha jbati kulħadd. Inkluż l-ekonomija globali.

Jekk inħarsu lejn kif żviluppaw ir-relazzjonijiet bejn pajjiżi bħall-Isvizzera u n-Norveġja mal-Unjoni Ewropeja insibu li dawn japplikaw partijiet sostanzjali mill-leġislazzjoni tal-Unjoni Ewropeja, inkluż il-moviment ħieles tal-persuni u r-regoli tas-suq wieħed. Dan apparti kontribuzzjoni finanzjarja sostanzjali lill-Unjoni bħala ħlas għall-aċċess għas-suq Ewropew. Dawn kollha affarijiet li Boris Johnson u l-kampanja favur it-tluq tar-Renju Unit mill-Unjoni tkellmu kontra tagħhom waqt il-kampanja referendarja.

X’ser jagħmlu issa? Kollox hu possibli. Imma jekk il-mudell Svizzeru u Norveġiż ikun skartat huwa diffiċli ħafna biex wieħed jifhem x’ser jiġri. Tajjeb li niftakru li meta riċentement l-Isvizzera approvat referendum kontra l-prinċipju tal-moviment ħieles tal-persuni qamu l-irwiefen kollha. Għax il-prinċipju tal-moviment ħieles tal-persuni huwa bażiku għall-Unjoni.

Jidher ċar li quddiemna għandna ġimgħat ta’ spekulazzjoni li ma huma ser jagħmlu ġid lil ħadd. La lir-Renju Unit u l-anqas lill-Unjoni Ewropeja. L-anqas m’hu ser tagħmel ġid il-gwerra ċivili fil-partiti ewlenin Ingliżi. Il-battalja għat-tmexxija tal-Partit Konservattiv ser tkun qalila. Imma issa reġgħet tfaċċat il-gwerra ċivili fil-Partit Laburista Ingliż ukoll bir-riżenji mix-Shadow Cabinet u mozzjoni ta’ sfiduċja fit-tmexxija.

Ser ikunu ġimgħat ta’ tibdil kbir.

Bejn prinċipji u strateġija

 

 

L-elezzjoni ta’ Jeremy Corbyn bħala mexxej tal-Partit Laburista Ingliż heżżet mill-qiegħ il-politika Inġliża. Ħolqot ukoll dibattitu dwar kemm jagħmel sens għal-laburiżmu Inġliż li jagħti iktar każ tal-egħruq tiegħu ħafna iktar milli għamel sal-lum.

F’nofs il-kampanja għall-mexxej laburista, seħħ fatt li kellu impatt mhux żgħir fuq il-kampanja. Il-Gvern Ingliż ressaq għad-diskussjoni fil-House of Commons liġi dwar is-serviżżi soċjali imsejħa l-Welfare Bill.   L-aġent mexxej tal-Laburisti Ingliżi, Harriet Harman, tat direttiva lill-grupp parlamentari biex jastjeni meta issr il-votazzjoni fl-istadju tat-tieni qari. L-abbozz ta’ liġi hi parti minn strateġija tal-Gvern konservattiv Ingliż biex jibda jżarma l-welfare state. Il-partit laburista Ingliż ħassu f’morsa.

Imma 48 mill-Membri Parlamentari Laburisti sfidaw id-direttiva tal-Partit tagħhom u xorta ivvutaw kontra. Fosthom kien hemm Jeremy Corbyn, l-unika wieħed mill-erba’ kandidati għat-tmexxija li għamel hekk. L-oħrajn baxxew rashom.

Ma kinitx l-ewwel darba għal Jeremy Corbyn li rribella u għamel ta’ rasu waqt votazzjoni. Milli qrajt, din l-istorja għamilha madwar 533 darba kemm ilu membru parlamentari, f’mumenti fejn fuq punt ta’ prinċipju dehrlu li kellu jivvota differenti.

Il-Partit Laburista Ingliż issa huwa mmexxi minn ribell. Għax irribella kull meta l-kuxjenza iddettatlu linja differenti minn dik tal-partit, Corybn hu bniedem li japprezza iktar il-valur tad-diskussjoni interna fil-partit. Diskussjoni li tibda mill-egħruq u titla’ l-fuq ftit ftit sakemm twassal għal deċiżjoni. Dan jikkuntrasta ħafna mal-mod kif ħafna drabi jittieħdu d-deċiżjonijiet fil-politika: jittieħdu fuq nett, u jkunu imposti fuq l-egħruq.

Dan kollu jagħti kredibilità ikbar lil Jeremy Corbyn fl-argumenti li żviluppa waqt il-kampanja għat-tmexxija dwar il-ħtieġa ta’ demokratizzazzjoni ikbar tal-partit. Irnexxielu jimmotiva ħafna nies u kulħadd jattribwixxi lilu, l-mewġa kbira ta’ membri ġodda li resqu lejn il-Partit Laburista Ingliż f’dawn l-aħħar ġimgħat.

Dawn huma kollha persuni li emmnu li Jeremy Corbyn irid li l-Partit Laburista Ingliż, ikun il-partit li jismagħhom kif ukoll li jkun il-vuċi tagħhom. Wegħda li irnexxielu jimplimenta fl-ewwel ġranet tiegħu bħala mexxej bil-mod sempliċi imma dinjituż kif ħa sehem fil-Prime Minister’s Question Time nhar l-Erbgħa. Irċieva ‘il fuq minn 40,000 e-mail bi proposti u mistoqsijiet li minnhom għażel sitta dwar temi ta’ politika soċjali attwali fir-Renju Unit.

Corbyn ġie elett għax wassal messaġġ ċar dwar l-awtentiċità politika tiegħu: li hu jaġixxi skond dak li jemmen u mhux skond kif jaqbel.

Il-Partit Laburista Inġliż għandu dilemma li għadu ma sabx mod kif isolviha mingħajr ma jxellef dak li jemmen. Ix-xellug Ingliż hu maqsum u huwa rappreżentat minn diversi partiti. Dan hu ppenalizzat mis-sistema elettorali Ingliża tal-first past the post, fejn il-Ħodor, per eżempju, kisbu miljun vot, imma siġġu parlamentari wieħed fil-waqt li l-partit skoċċiż SNP b’ftit inqas minn miljun u nofs vot ikkonċentrati fl-Iskozja rebħu 56 siġġu parlamentari.

Rapport dwar l-elezzjoni ġenerali Ingliżi ta’ Mejju li għadda ippubblikat din il-ġimgħa u intitolat “Learning the right lessons from Labour’s 2015 defeat” jidentifika, fost l-oħrajn, li l-voti li l-Labour Ingliż rebaħ f’xi kostitwenzi mingħand kandidati liberali swew biex dawn tilfu s-siġġu u dan intrebaħ mill-Partit Konservattiv. Dan ġara f’numru ta’ kostitwenzi u spiċċa biex dgħajjef lill-allejati potenzjali tal-Partit Laburista Ingliż.

Dan trid tarah fid-dawl tar-riżultati elettorali miksuba tul is-snin fejn qabel ma tfaċċa Tony Blair, il-Labour Ingliż, meta rebaħ, għamel dan bit-tqanżieh. Blair kien rebaħ b’mod komdu tlett elezzjonijiet wara xulxin. Dan sar għax Blair trasforma l-Partit Laburista Ingliż minn wieħed ibbażat fuq twemmin soċjalista għal wieħed fejn iktar ta’ importanza lill-politika neo-liberali b’mod li għal żmien mhux qasir, ma kienx jingħaraf mill-Partit Konservattiv Ingliż. Fi ftit kliem, bosta jqiesu li l-Partit Laburista Ingliż fi żmien Tony Blair biegħ ruħu.

Din hi l-bidla mill-qiegħ li tfisser l-elezzjoni ta’ Jeremy Corbyn. Il-Partit Laburista Ingliż irid ruħu lura!

L-ideat ta’ Corbyn ġew imfissra min uħud bħala li jikkundannaw lill-Partit Laburista Ingliż għal snin twal fl-Opposizzjoni. Għax għal dawn, dak li temmen huwa sekondarju. L-importanza hi fl-istrateġija, fis-soundbites u fil-komunikazzjoni orkestrata u mhux fl-awtentiċità politika tat-tmexxija.

Issa ma rridx li ninftiehem ħazin: il-metodu kif il-politiku jikkomunika huwa importanti ħafna. Peró m’għandux u qatt mhu meħtieġ li jkunu sagrifikati l-prinċipji fuq l-altar tal-popolarità.

Din hi l-isfida li għandu quddiemu Jeremy Corbyn. Iżda hi sfida li jista’ jegħliba minkejja l-antagoniżmu tal-grupp parlamentari li hu mdawwar bih. Iċ-ċavetta jsibha, mhux biss fl-għeruq tal-partit li tawh l-appoġġ massiċċ tagħhom imma ukoll billi jibni pontijiet ma dawk il-partiti politiċi li jqarrbu l-iktar lejn l-ideat u l-idejali tiegħu. Għax hu possibli li l-prinċipji u l-istrateġija jimxu id f’id.

 

ippubblikat fuq Illum, il-Ħadd 20 ta’ Settembru 2015

Gonzi fir-rokna

Lawrence Gonzi qiegħed fir-rokna. Ilu jilgħab logħba perikoluża. Imma issa qiegħed joqrob lejn l-aħħar.

It-tmexxija tiegħu tal-Partit Nazzjonalista u tal-Gvern imxiet mill-ħażin għall-agħar.

L-ewwel linja ta’ difiża tiegħu kienet li m’hux hu kien responsabbli. Imma t-team li wiret. Għalhekk RCC u Joe Saliba ħarġu bil-brand ta’ gonzipn.

Gonzipn fissret il-konvinzjoni ta’ Gonzi u dawk ta’ madwaru (RCC, Joe Saliba u Austin Gatt) li l-Grupp Parlamentari u l-Kabinett ma jiswew għalxejn. Hu kollox. Qabel l-elezzjoni fil-fatt lil Molly Bordonaro Ambaxxatriċi tal-Istati Uniti qalila li ma kellux minfejn jagħżel Kabinett sura. Għalhekk wara l-elezzjoni lil uħud infurmhom b’SMS li s-servizzi tagħhom ma kellux aktar ħtieġa tagħhom.

Dak li qed jiġri llum fil-Parlament hu l-konsegwenza ta’ dak li Gonzi u Saliba ħawlu snin ilu. Fil-fatt li tiżra’ taħsad.

Fil-Parlament smajna lil diversi jkunu kritiċi ta’ dak li kien qed jagħmel kif ukoll ta’ dak li ma kienx qed jagħmel il-Gvern: gonzipn. U ġaladarba l-istrateġisti għoġobhom jidentifikaw il-Gvern ma persuna waħda (l-brand Gonzi) jridu joqgħodu għall-konsegwenzi : li l-istess persuna terfa’ r-responsabbilta ta’ kull ma ġara.

Ma hemm xejn ħażin li diversi membri parlamentari ħasssew il-ħtieġa li jitkellmu fil-pubbliku dwar dak li kien miexi ħażin. Dan hu rifless ta’ l-integrita’ tagħhom li quddiem triq li qed twassal għal diżastru u kollass komplet tal-PN huma għażlu t-triq tal-irġulija. Bil-bibien magħluqin setgħu faċilment imxew mal-kurrent. Bi grupp parlamentari li jippreferixxi l-inċens, bi tmexxija li tippreferi lil min jilgħaq hu pożittiv li diversi fetħu ħalqhom u qalu lil Gonzi u lir-reqdin ta’ madwaru li dak li qalu ma kienx jikkorrispondi ma dak li għamlu.

Gonzi ipprova jixtri lill-kritiċi. Ħoloq u ħatar numru ta’ Assistenti Parlamentari. Kariga immudellata fuq il-Parliamentary Private Secretary fil-House of Commons bid-differenza li fil-House of Commons hu unur li tinħatar. F’Malta titħallas biex forsi tinxtara u tagħlaq ħalqek.

Il-kritiċi parlamentari nazzjonalisti ta’ Gonzi għamlu żball wieħed. Ma kkordinawx il-ħidma bejniethom. Li għamlu hekk kienu jkunu effettivament qed iwaqqfu kurrent b’mod formali u kienu jġibu lil Gonzi f’postu żmien twil ilu.  Kienu jġibuh għarkuptejh u possibilment kienu jiffrankaw lill-pajjiż numru ta’ deċiżjonijiet żbaljati.

Iktar ma jgħaddi żmien imma Gonzi qed jitfixkel f’saqajh. Flok ma joqgħod attent għal dak li jagħmel (hu u ta’ madwaru) qiegħed ta’ kuljum iwassal messaġġ li l-arroganza hi element essenzjali tal-għodda ta’ tmexxija li hu għażel.

Mhux l-ewwel wieħed mill-mexxejja politiċi ta’ dan il-pajjiż li sab ruħu f’din il-posizzjoni. Hu dak li tagħmel meta tkun fir-rokna.