Il-pont taċ-Ċiniżi bejn Malta u Għawdex

 

It-Times u l-Independent irrappurtaw li ġie konkluż l-istudju taċ-Ċiniżi dwar il-pont bejn Malta u Għawdex.  Hu stmat li biex dan jinbena jiġi jiswa’ biljun euro bħala spiża kapitali kif ukoll spiża addiżżjonali ta’ madwar €4 miljuni fis-sena għaż-żamma tiegħu.

L-ispiża finanzjarja hi kbira, pero din mhux l-unika spiża għax magħha trid tiżdied ukoll l-ispiża ambjentali u l-ispiża soċjali.

Qabel l-elezzjoni kellna fil-media l-proposta l-oħra ta’ mina taħt il-baħar liema proposta diġa ktibt dwarha diversi drabi. Meta qiest xogħol simili li kien ser isir fid-Danimarka jiena kont ikkalkulajt li mina bħal din kellha tiġi tiswa’ bejn €1 biljun u €1.5 biljun, bejn sitta u għaxar darbiet l-istima ta’ kelliema tal-Gvern immexxi mill-PN. Din il-mina trid tiffaċċa ukoll problemi ġeoloġiċi u area taflija kbira fil-Fliegu. Dan apparti bejn miljun u nofs u żewġ miljuni kubi ta’ blat li jkun jeħtieġ li jitqatta’.

Hemm il-possibilita teknika ta’ diversi proposti oħra.

Il-qagħda attwali, jiġifieri li Għawdex hu maqtugħ għalih bħala gżira hemm bosta li jikkonsidrawh bħala ta’ benefiċċju (asset) filwaqt li oħrajn iqiesu dan il-fatt bħala problema (liability).

Għawdex bħala gżira għandha diversi karatteristiċi li jagħmluha unika bħala destinazzjoni. Għawdex b’kuntatt dirett u permanenti bħall-bridge jew mina ma jkun xejn differenti għat-turist minn kwalunkwe raħal f’Malta.  Dan jista’ jeffettwa sostanzjalment l-industrija tat-turiżmu b’mod partikolari l-lukandi f’Għawdex.

Diversi li ġejjin u sejrin bejn Malta u Għawdex iħarsu b’mod differenti lejn in-nuqqas ta’ aċċess faċli bejn il-gżejjer. Għalihom is-serviżż tal-vapuri eżistenti mhux aċċettabbli, u għandhom raġun.

Is-soluzzjoni għal dan kollu mhux li noqgħodu nfajjru l-proposti fl-ajru. Is-soluzzjoni tinstab f’analiżi tal-alternattivi kollha. Analiżi li trid tindirizza l-impatti kollha biex id-diskussjoni pubblika tkun waħda infurmata. L-impatti li jridu jkunu indirizzati huma dawk ekonomiċi, ambjentali u soċjali. Jinkludu mhux biss l-ispiża meħtieġa imma ukoll l-impatt fuq l-ekonomija Għawdxija, kif ukoll l-impatti ambjentali fuq l-art u l-baħar, ewlenin fosthom dawk viżivi kif ukoll dawk ekoloġiċi. L-impatti soċjali fuq Għawdex tal-proposti differenti jeħtieġ li jkunu indirizzati b’mod metikoluż.

Għandna bżonn soluzzjoni li tkun waħda sostenibbli. Biex dan isir irridu nagħżlu dik il-proposta li ssaħħaħ l-ekonomija Għawdxija filwaqt li ftit li xejn tagħmel ħsara ambjentali u soċjali.

Nistennew l-informazzjoni kollha li tkun pubblika. Anke ir-rapport tal-pont Ċiniż għandu jkun wieħed pubbliku. S’issa għadu m’huwiex pubbliku għax huma l-gazzetti biss li rawh.

Meta naraw dan kollu imbagħad tkun tista’ issir diskussjoni serja.

 

Ara ukoll fuq dan il-blog:

The right link that remains missing. 12 ta’ Frar 2012

Għawdex Tagħna lkoll. 16 ta’ Ġunju 2013.

 

Għawdex presepju?

L-aċċess liberu u immedjat bejn Malta u Għawdex mhux xi ħaġa li bdejna nargumentaw dwarha issa. L-argument ilu għaddej is-snin. Niftakar, meta kont għadni żgħir nisma’ l-argumenti sħan dwar il-possibilita’ ta’ pont bejn Malta u Għawdex fis-snin 60. Riċentement l-argument issoffistika ftit ruħu u hemm min hu mħajjar mill-ħolqien ta’ mina taħt il-baħar bejn Malta u Għawdex.

Qabel iżda ma wieħed iqies jekk proġett bħal dan jistax isir, kif ukoll kemm jiswa’ u minn fejn ser jitħallas, ikun għaqli li nifhmu ftit xi skop irridu li jintlaħaq bi proġett bħal dan, u dan qabel ma nibdew biss nidħlu fid-dettall biex nikkunsidraw l-impatti ambjentali.

Bla dubju l-iskop ta’ min imexxi l-quddiem l-idea ta’ għaqda fiżika permezz ta’ pont jew mina  hu li din l-għaqda fiżika tnaqqas il-ħin biex persuna residenti Għawdex tasal għax-xogħol jew għal-istudju l-Universita’ f’Malta. Tiffaċilita’ ukoll il-ħidma tal-industrija li jonqsulha d-diffikultajiet biex twassal il-prodotti tagħha lejn is-swieq, kemm dawk lokali kif ukoll dawk barranin. Fi ftit kliem min imexxi l-quddiem l-idea ta’ pont jew mina jara dawn l-aspetti posittivi li jirriżultaw mill-fatt li Għawdex ikun parti integrali minn Malta. Pero’ sfortunatament jinsa’ l-bqija. Ma tistax u m’għandex, biex tmexxi l-quddiem l-idea tiegħek tarmi l-ideat ta’ ħaddieħor.

Ma nafx jekk qatt ġiex ikkunsidrat l-impatt fuq it-turiżmu tal-proposta ta’ mina jew pont. Għax b’mina jew pont, lit-turist ftit jibqa’ xi jħajjru biex jibbaża ruħu f’Għawdex waqt il-mawra tiegħu f’dawn il-gżejjer. B’pont jew mina, l-attrazzjoni ta’ Għawdex għat-turist tkun kważi identika bħal dik ta’ reġjuni oħra fil-gżejjer Maltin. Filwaqt li dan għalija hu ovvju, tajjeb li jsir eżerċizzju biex dan ikun ikkwantifikat biex meta jittieħdu d-deċiżjonijiet kulħadd ikun jaf x’inhu jagħmel, fejn qiegħed u x’inhuma l-konsegwenzi ta’ dak li nippjanaw u nagħmlu.

Għax fl-aħħar irridu bħala pajjiż niddeċiedu mhux jekk Għawdex ikunx magħqud ma’ Malta b’pont jew mina, imma dwar x’direzzjoni ekonomika għandha tieħu l-gżira Għawdxija. It-turiżmu f’Għawdex żgur li għandu potenzjal li jikber . Mhux qed nirreferi għat-turiżmu tradizzjonali iżda dak magħruf bħala eko-turiżmu.

L-eko-turiżmu għandu potenzjal kbir f’Għawdex. Jista’ faċilment jaħdem id f’id ma l-agrikultura u mal-ħarsien tal-ambjent. Inħarsu l-ambjent u nkattru x-xogħol permezz ta’ turiżmu li jirrispetta n-natura.

Bħalissa qed nitkellmu ħafna dwar l-agri-turiżmu fil-kuntest ta’ tibdil tal-politika tal-ippjanar dwar l-użu tal-art f’żoni agrikoli. Ma ġewx ippubblikati studji li jiġġustifikaw dak li ġie propost. Hemm ħafna potenzjal.

Per eżempju minn studji diversi li saru nafu li n-natura għandha effett terrapewtiku. Meta l-bniedem jirristabilixxi l-kuntatt dirett tiegħu man-natura iserraħ il-menti tiegħu u jikkalma. Il-kuntatt dirett man-natura tnaqqas l-istress.  Hemm branka ta’ xjenza magħrufa bħala eko-terapija li tistudja kif in-natura tista’ tkun utilizzata iktar fil-qasam tas-saħħa mentali. NGO Ingliża fil-qasam tas-saħħa mentali meta xi snin ilu ippubblikat ir-rapport tagħha intitolat Eco-therapy : A Green Agenda for Mental Health emfasizzat li n-natura għandha l-potenzjal li tkun għodda utli ħafna għall-futur tas-saħħa mentali tagħna lkoll. Dan jista’ jsir b’diversi modi: b’mixjiet fil-kampanja, tours ċiklistiċi, żjarat fir-rżiezet inkluż li ngħixu għall-perjodu ta’ żmien fost komunitajiet ta’ bdiewa jew sajjieda ………… u bosta ħidmiet oħra. Din hi ħidma li tfittex li tistabilixxi mill-ġdid ir-rabta bejn il-bniedem u n-natura. Din hi attivita’ li tnaqqas l-istress, ir-rabja, l-ansjeta’, l-għejja mentali u problemi diversi oħra ta’ saħħa mentali. (ara ukoll fuq l-istess suġġett il-blogpost tiegħi  Reconnecting to Our Roots)

Dan kollu hu fost il-potenzjal li għandu Għawdex. Potenzjal li joħloq ix-xogħol imma fil-ħolqien tiegħu jirrispetta l-ambjent. It-turiżmu flimkien mal-ambjent joffri futur interessanti għal Għawdex, ferm iktar milli jkun presepju.

Ibbazat fuq il-kummenti ippubblikati f’Illum : il- Ħadd 29 ta’ Dicembru 2013

Resurrection of eco-Gozo

There is much more to a Gozo Channel bridge than its financial cost calculated in euros. There are also social and  environmental costs.

The proposal to link Malta and Gozo permanently has been around for ages. It involves connecting the islands such that there are no physical obstructions to proceed from one island to the other.

Gozo’s connectivity is a serious matter. Yet Gozo’s double insularity may well be its greatest asset which has been misunderstood and ill-used throughout the years.

The improvement of existing transport links  by introducing more efficient means or through alternative  means of transport is one way of looking at the channel crossing-challenge. Almost all  alternatives have been tried out in the past. Fast sea links linking Mġarr Gozo directly with a central location have been tried and subsequently discontinued. Alternatively, air links through the use of amphibious small planes  and helicopters too have been tried.

Will Gozo be better off if it is permanently linked to Malta?  I think that those insisting on the bridge or the tunnel genuinely believe that because they themselves may be better off everyone else will possibly be better off too.

Reality, unfortunately, is considerably different as with a physical link between Malta and Gozo there will be both winners and losers.   The process leading to a decision has to be both honest and transparent if it is to be of any help.

It has to be honest as it has to consider all the anticipated impacts of each proposal under consideration. Improved connectivity for industry to deliver goods produced in Gozo to Malta and elsewhere also signifies improved connectivity for working men and women living in Gozo and working in Malta. This could suggest that there may then be no more scope in locating industry in Gozo as the labourforce would easily access their working place. To date, providing work for Gozitans in Gozo has been an important social and political objective. If a physical link materialises this may no longer be so. Gozo will then be a locality just like any other in Malta.

Double insularity, if ditched by choice, will no longer be able to justify subsidies and incentives to lure industry to Gozo.  Double insularity will no longer be justification for EU regional development funds as it will no longer exist. What purpose then for the projected Gozo office in Brussels?

What about the impacts on the tourism industry?  Tourism policy relative to Gozo has always focused on Gozo as the destination with a difference. Gozo’s potential as an eco-tourism destination has been occassionally tapped. Diving is a well-developed niche market for eco-tourism in Gozo. Agri-tourism in Gozo has substantial potential, which is to date largely untapped.

These are issues whose potential could and should have been developed within the context of the eco-Gozo project. Unfortunately, this project has been hijacked by those who, after plagiarising the idea from  Alternattiva Demokratika used it as a slogan and ignored it as a vision.

The contribution to tourism of cultural activities such as opera performances  in Gozo is not to be underestimated. Such cultural activities contribute substantially to the viability of hotel operations in Gozo through the generation of revenue in the winter months. The introduction of a permanent link will undoubtedly increase the potential audiences for opera and other cultural activities in Gozo. However, with a bridge or tunnel in place, the use of hotels in Gozo will not be required by opera enthusiasts as they would be in a position to drive back home immediately. This has already been evident when Gozo Channel increased its trips through the introduction of late night trips.

In addition one has to consider environmental impacts. Impacts on protected marine areas in the Gozo Channel would be substantial. Add visual impacts in the case of the bridge or over two million cubic metres of excavated material in the case of the tunnel.

And what about the geological features of the Gozo Channel? As the area is riddled with geological faults, the first logical step is obviously a detailed geological examination of the area.  But what is obviously a logical first step seems not to have been given due weight.

Alternattiva Demokratika – The Green Party in Malta advocates a different line of action. A connectivity strategy for Gozo considering in detail all the different options is to be drawn up. After subjecting it to a Strategic Environment Assessement in line with the EU environmental legislation such a strategy should be subject to a public consultation, not just with the Gozitans but on a national level.

Taking into consideration all impacts would ensure that the decison taken is a sustainable one. Not in the interests of one specific sector but in the interests of all. Resurrecting (the real) eco-Gozo in the process would not be a bad idea.

Published in The Times of Malta – Saturday June 29, 2013 

Għawdex tagħna ilkoll?

Reggħet bdiet id-diskussjoni dwar il-konnettivita’ ta’ Għawdex.

Bridge jew mina? Ajruplan jew ħelikopter? Ajruplan li jtir mill-baħar (amphibian) jew wieħed li jtir mill-art?

Kull proposta li saret għandha l-merti tagħha. Kull waħda tindirizza xi aspett partikolari tas-sitwazzjoni Għawdxija. Ma ngħidx problema apposta, għax il-qagħda attwali m’hiex problematika għal kulħadd. Uħud iħarsu lejn is-sitwazzjoni preżenti bħala waħda problematika. Oħrajn iħarsu lejn is-soluzzjonijiet proposti bħala l-problemi reali.

Il-mistoqsija li ftit qed jistaqsu hi jekk il-qagħda attwali hiex waħda ta’ benefiċċju għal Għawdex. Jiġifieri l-fatt li Għawdex hi gżira maqtugħa għaliha waħeda hu ta’ ġid jew ta’ ħsara għal Għawdex?  Rajt kumment wieħed biss f’dan is-sens online. Korrispondent Irlandiż li jkun spiss Ghawdex ikkummenta online li l-insularita doppja ta’ Għawdex hi iktar opportunuta (asset) milli problema (liability).

Ovvjament mhux kulħadd jaqbel ma dan. Imma hemm setturi bħat-turiżmu f’Għawdex li huma mibnija prinċipalment fuq din il-karatteristika Għawdxija. Għawdex bħala gżira għandha diversi karatteristiċi li jagħmluha unika bħala destinazzjoni. Bidla li telimina din il-karatteristika tidfen għal kollox l-identita’ unika Għawdxija. Għawdex b’kuntatt dirett bħall-bridge jew mina ma jkun xejn differenti għat-turist mis-Siġġiewi, miz-Żurrieq jew minn Marsaskala.  Dan jista’ jeffettwa sostanzjalment l-industrija tat-turiżmu b’mod partikolari l-lukandi f’Għawdex.

Min-naħa l-oħra l-industrija tal-manifattura għandha bżonn aċċess immedjat għas-swieq tagħha u f’dan is-sens kuntatt dirett bħall-bridge jew mina jista’ jkun soluzzjoni kemm għall-industrija li hemm illum ġewwa Għawdex kif ukoll għal dik li tista’ titħajjar tibbaża ruħa f’Għawdex għada. L-istess jgħidu l-istudenti u dawk li jaħdmu f’Malta.

Il-konsumatur Għawdxi jieħu pjaċir b’aċċess dirett bħall-bridge jew mina għax tinfetħilhom l-għażla b’aċċess dirett u immedjat għall-ħwienet fit-tramuntana ta’ Malta. Imma naħseb li ħafna minn dawk li huma fil-kummerċ f’Għawdex ma jaħsbuwiex l-istess.

Is-soluzzjoni iżda m’hiex waħda li noqgħodu nfajjru l-proposti fl-ajru. Is-soluzzjoni tinstab fil-kalma u l-ħsieb, mhux kwalitajiet komuni ħafna fost dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet f’dan il-pajjiż – kemm dawk tal-lum kif ukoll dawk tal-bierah.

Ikun ahjar li flok mal-Gvern jiffoka fuq proposti individwali jara l-istampa kollha tal-konnettivita ta’ Ghawdex u l-impatti socjali, ambjentali u ekonomici b’mod olistiku. Jeħtieġ li niżnu sew l-affarijiet. Li naraw l-istampa kollha.

Il-Gvern tal-lum bħall-Gvern tal-bieraħ jaqbad il-problema minn sieqha.

Flok ma jkunu indirizzati waħda waħda, s-soluzzjonijiet taħt konsiderazzjoni għandhom ikunu kkunsidrati flimkien u dan fil-kuntest ta’ Pjan Strateġiku li jindirizza l-konnettivita’ tal-gżira Għawdxija u l-impatti soċjali, ekonomiċi u ekoloġiċi ta’ kull waħda mill-proposti. Ma jaghmilx sens  fil-kuntest tal-politika regjonali tal-Unjoni Ewropeja l-Gvern Malti jipprezenta posizzjoni u jinsisti għal fondi addizzjonali minħabba l-insularita’ doppja  u li imbagħad mingħajr konsiderazzjoni tal-impatti (ekonomiċi, soċjali u ekoloġiċi) jagħzel  li jelimina din l-insularita’ doppja b’għaqda fiżika bejn il-gżejjer. Għandu jkun innutat li l-politika tat-Turiżmu għal Għawdex hi bbażata fuq l-insularita doppja tal-gżira Għawdxija u li l-għaqda fiżika proposta tista’ tfisser id-daqqa tal-mewt ghat-turiżmu f’Għawdex.

Pjan Strateġiku ta’ din ix-xorta wara li jkun eżaminat skond il-proċeduri stabiliti mid-Direttiva tal-Unjoni Ewropeja dwar il-Valutazzjoni  Strateġika Ambjentali (Strategic Environment Assessment Directive) għandu imbagħad ikun soġġett għal konsultazzjoni pubblika mhux biss f’Għawdex iżda fuq livell nazzjonali.

Għax anke Għawdex, tagħna lkoll.

Ara ukoll :

Fuq dan il-blog: The right link that remains missing. 12 ta’ Frar 2012

Malta Today: Gozo’s connectivity issues should be tackled holistically. 16 ta’ Ġunju 2013

Minn mina għal pont: ħolma ta’ 50 sena ilu

Mela Chris Said u Franco Mercieca kienu qed joħolmu bil-mina. Issa Refalo reġa’ ħolom bil-pont.

Fl-istess ħin li Anton Refalo qed joħlom b’dan l-imbierek pont (ħolma li ilha għaddejja ħamsin sena) jgħidilna li jrid jiftaħ uffiċċju ta’ Għawdex fi Brussels biex jiddefendi id-drittijiet ta’ Għawdex. Id-drittijiet tar-reġjun.

Mela b’id waħda jippontifikaw bl-insularita doppja li tiġġustifika għajnuna reġjonali għal Għawdex għax bħala gżira hu maqtugħ għalih waħdu. Min-naha l-oħra iridu jeliminaw din l-insularita’ b’link permanenti.

B’żieda ma issues ambjentali u spiża madornali mhux ġustifikabbli jidher li hemm problema ukoll ta’ konsistenza politika.