Nitgħallmu min-natura

Aħna familjari ma kif taħdem l-ekonomija linejari. Nagħmlu użu mir-riżorsi li nsibu madwarna u wara li ma jkollniex iktar bżonnhom narmuhom.  

In-natura taħdem ferm differenti minn hekk u minn għandha nistgħu nitgħallmu ħafna. Fil-fatt jekk nippruvaw nimxu fuq il-passi tan-natura nistgħu nsolvu bosta mill-problemi li nħabbtu wiċċna magħhom.  

Teżisti linja ta’ studju speċjali imsejħa biomimicry (imitazzjoni tan-natura) li tfittex kif nistgħu nifhmu iktar lin-natura u nitgħallmu minn għandha. Li nibdlu l-mentalità tagħna li narmu kollox hi waħda mit-tagħlimiet bażiċi li għandna bżonn.

Ħarsu lejn siġra. Meta jasal il-waqt addattat għaliha twaqqa’ l-weraq li jitmermru fil-ħamrija madwar is-siġra.  Dawn, imbagħad isiru ħaġa waħda mal-ħamrija u jservu biex is-siġra terġa tassorbi n-nutrijenti akkumulati.

Hekk taħdem l-ekonomija naturali. In-natura ma timxix bħalna, ma tarmi xejn. Issib użu għal kollox. Għalhekk ngħidu li l-ekonomija tan-natura hi waħda ċirkulari għax ma tarmi xejn, u tirriċikla kollox.  Kull prodott naturali li jispiċċa ma jintremiex iżda jitmermer u jerġa’ jitwieled mill-ġdid f’xi forma jew oħra. Jidħol f’ċiklu naturali ġdid.

Fil-ktieb tagħhom Cradle to Cradle: Remaking the way we make things William McDonough and Michael Braungart jiffukaw fuq dan kollu. Jidentifikaw inizjattivi speċifiċi  industrijali u kummerċjali li bihom inaqqsu l-użu ta’ materjali fl-ekonomija, dik li nsejħula dematerialisation. Bħala riżultat ta’ dan jista’ jitwettaq ħafna iktar bl-użu ta’ inqas riżorsi.  Ikollna l-istess kwalità ta’ servizz (jew aħjar) b’inqas użu ta’materjal: effiċjenza prattika fl-użu tar-riżorsi.

Dan iwassal mhux biss biex jonqsu l-ispejjes tal-użu tal-materjal imma ukoll jitnaqqsu l-ispejjes konnessi mal-enerġija użata: dawn huma uħud mill-benefiċċji li ġġib bidla minn ekonomija linejari għal waħda cirkulari.  Twassal ukoll għal żieda fl-investiment kif ukoll għal żieda fl-impiegi li jistgħu jinħolqu. Il-kontribut finali jkun li ntejbu l-kwalità tal-ħajja ta’ kulħadd.

Din il-ġimgħa l-Ministru tal-Ambjent aġġornana dwar il-pjan nazzjonali ta’ azzjoni biex ikunu applikati f’pajjiżna l-prinċipji tal-ekonomija ċirkulari.  Dan hu tajjeb, avolja dan hu paroli li ilna ħafna nisimgħu dwaru tul is-snin: mingħajr ma jsir xejn.

Il-Ministru fisser il-pjani tal-Gvern fuq il-magni li ser ikunu stallati madwar Malta biex permezz tagħhom ikun iffaċilitat ir-riċiklaġġ tal-fliexken tal-plastik u skart ieħor konness mal-ippakkeġġjar. Riżultat ta’ din l-inizjattiva fliexken tal-plastik u kontenituri oħra (tal-birra u tal-inbid, per eżempju) jinġabru f’magni mxerrdin mal-pajjiż u minnhom tieħu lura d-depożitu li tkun ħallast meta tkun xtrajt l-ilma, birra, inbid jew inkella luminata.

Però jkun utili li niftakru li fl-2004, kien hemm proposta kważi simili li kienet ġiet ippreżentata lill-Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista. Din il-proposta kienet bħala alternattiva għall-eko-kontribuzzjoni li kienet qed tkun introdotta dakinnhar.   Kienu Farsons li fl-2004 ipproponew skema ta’ depożitu fuq il-kontenituri, liema depożitu kien ikun jista’ jittieħed lura kif kien qed iseħħ fid-Danimarka. Sfortunatament kien hemm oġġezzjonijiet kbar għall-dik il-proposta u din għaldaqstant flok ma kienet diskussa u mtejba ġiet imwarrba u injorata. Il-Gvern dakinnhar qagħad fuq dak li qalu industrijalisti oħra tal-luminati li kellhom aċċess ikbar għall-widna tal-Prim Ministru Gonzi. Dan hu kollu dokumentat.

Wara sbatax-il sena, mela, erġajna wasalna fil-punt tat-tluq oriġinali. Imma sadanittant inħlew sbatax-il sena.  

Hu fl-interess ta’ kulħadd li din l-iskema titħaddem sewwa u li tirnexxi. L-iskop hu li jkun irkuprat 85 fil-mija tal-iskart tal-ippakkeġġjar li hu ġġenerat fil-gżejjer Maltin. Nemmen li hu possibli li din il-mira tintlaħaq, kif kien anke possibli li tintlaħaq sbatax-il sena ilu. Din l-iskema ddaħħal ftit sens fil-politika tal-immaniġjar tal-iskart f’Malta. Nittama li ma tkunx ostakolata bħal ta’ qabilha.

Nistennew li jasal il-jum li tkun implimentata.

Ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 23 ta’ Mejju 2021

L-iskart għandu valur

Bħalissa diversi jitkellmu dwar ekonomija ċirkulari, imma bosta m’għandhomx idea din x’inhi.

L-ekonomija tagħna hi xi minn daqqiet deskritta bħala ekonomija lineari (jiġifieri linja dritta) u dan billi nieħdu l-materja prima mill-art, nipproduċu l-prodotti li neħtieġu u wara li nużawhom, narmuhom. F’kuntrast ma’ dan, l-ekonomija ċirkulari tfittex li flok ma jintrema dak li nkunu użajna, minnu niġġeneraw xi ħaġa oħra. B’dan il-mod, dak li nkunu ħadna mill-art, wara li jintuża, flok ma jintrema, iservi biex jiġġenera prodotti oħra.

Dan huwa proċess li ġie deskritt bħala ‘mill-benniena għall-benniena’ u jikkuntrasta mal-mod kif naħdmu llum fejn dak li nipproduċu jwassal ‘mill-benniena sal-qabar’, meta prodotti jintremew għax ma jibqgħux ta’ użu. Li dak li nużaw, ma narmuhx meta ma jibqgħalniex użu għalih jagħmel ħafna sens ambjentali. Imma jagħmel ukoll ħafna sens ekonomiku.

II-pjan ta’ Malta għall-immaniġjar tal-iskart jipponta f’din id-direzzjoni u fil-fatt jistabilixxi l-mira li sal-2050 ma niġġenerawx iktar skart: mira żero skart. Din il-mira trid tintlaħaq 33 sena oħra li għalkemm jidhru ftit ’il bogħod, fil-fatt jista’ jkun li m’hemmx biżżejjed żmien biex nibdlu l-mod kif naħsbu. Hemm ħafna xogħol x’isir.

Idealment l-ewwel miżura li għandna nieħdu dwar l-iskart hi li nippruvaw innaqqsu l-iskart li niġġeneraw. Dan kieku jkun ħafna aħjar milli nippruvaw naraw x’ser nagħmlu bih! F’xi każi, dan jista’ jsir b’faċilità. Per eżempju nistgħu nnaqqsu l-iskart organiku li narmu billi nippjanaw aħjar dwar dak li nieklu fi djarna. Nistgħu nnaqqsu wkoll ir-rimi tal-pakketti u l-laned li fihom ikun l-ikel billi nixtru u nieklu iktar ikel frisk, li ġeneralment ikun ikel li nipproduċu fil-pajjiż.

Ovvjament, ħafna minna m’għandniex il-ħin biex naħsbu dwar in-numru kbir ta’ deċiżjonijiet żgħar li nieħdu kuljum u li bħala riżultat tagħhom niġġeneraw ħafna skart. Il-konvenjenza tal-ikel fil-pakketti jew ta’ ikel ipproċessat li nixtru fil-laned kbar u żgħar, ħafna drabi tkun it-triq faċli, għax kulħadd għandu x’jagħmel u ħadd m’għandu ħin żejjed! Dan iwassal għal konsegwenza mhux biss ta’ skart li stajna nevitaw imma wkoll li nispiċċaw nieklu ikel li hu inqas sustanzjuż.

Bħalissa f’diversi lokalitajiet f’Malta u Għawdex għaddej proġett pilota dwar l-iskart organiku. Ilu ftit li beda, u għalkemm ma ħarġitx informazzjoni uffiċjali dwaru hu magħruf li kellu reazzjoni mħallta. Imma bil-mod il-mod qed ikollu suċċess.

Jekk il-ġbir tal-iskart organiku jsir sewwa, l-iskart li jispiċċa fil-borża s-sewda jista’ jonqos bin-nofs. Hemm ukoll il-vantaġġ li meta l-iskart organiku ma jibqax jintefa’ fil-miżbla, u minflok ikun iproċessat fl-impjant tal-iskart, il-gassijiet li jirriżutaw minnu meta jiddikomponi jservu biex nipproduċu l-elettriku minflok ma jikkontribwixxu għal gassijiet serra li huma l-kawża tat-tibdil fil-klima. Dan ċertament huwa għal vantaġġ ta’ kulħadd.

Hi politika tajba dik li biha nistgħu naslu biex innaqqsu ħamsin fil-mija tal-iskart fil-borża s-sewda. Imma biex naslu, hemm ħtieġa ta’ investiment sostanzjali fl-edukazzjoni ambjentali fil-lokalitajiet tagħna. Il-Wasteserv, li ultimament hi responsabbli għall-immaniġjar tal-iskart fil-gżejjer Maltin, diġà ħadet bosta inizjattivi. Imma hemm ħafna iktar x’isir. Qatt iżda ma tista’ tgħid li sar biżżejjed.

Għandna bżonn nifhmu li l-iskart jikkonsisti f’riżorsi li użajna. Dawn ukoll għandhom valur u l-ekonomija ċirkulari tipprova ssarraf dan il-valur. Għalhekk il-mira ta’ skart żero biex ma nibqgħux nipproduċu skart imma dak li ma jibqagħlux użu għalina xorta għandu valur.

ippubbblikat f’Illum, 29 ta’ Jannar 2017

Towards a zero waste target

 

The linear model of our economy follows a take-make-use-waste path as a result of which we extract resources from the earth which we use and subsequently throw away. In contrast to this cradle-to-grave trajectory, the circular economy seeks cyclical sustainability.

In a circular economy, the management of waste is paramount.  It seeks to retain the resources used in our products in the economic loop as it is considered that they can be re-used to form other products. William McDonough and Michael Braungart describe this as a cradle-to-cradle process in their seminal book Cradle to Cradle. Remaking the way we make things. This is in contrast to the throw-away society which follows a cradle-to-grave path.

This is not only makes environmental sense, it also makes economic sense. Malta’s Waste Management Plan for the period 2014-2020 tentatively points in this direction by establishing a zero waste target that is to be achieved by 2050. Thirty-three years may seem to be too far away but, in reality, it may be just enough to change our mindset. A lot of hard work is involved but, at the end of the day, it will also be rewarding.

It involves the application of what is known as the waste hierarchy to different waste streams. Waste minimisation or prevention is always the preferred option. Ideally we should aim to prevent the generation of waste and in a number of cases this can easily be done. For example, we can prevent the generation of a substantial portion of organic waste by giving more thought to the food intake in our homes. We can also reduce the amount of food packaging by opting for more fresh food which is generally local.

Obviously, most of us have very little time to think about the consequences of our large number of small decisions which end up generating a lot of waste. Convenience generally wins the day, as we often opt for packaged and processed food. As a result, we not only generate avoidable waste but also end up eating less healthy food.

A pilot project related to organic waste is currently under way in 8 localities in Malta and Gozo. It has been going on for some time and although information as to the manner in which the localities involved have reacted is not publicly available, it is known through the grapevine that this has been varied but is improving.

Collecting the organic waste part of domestic waste, if carried out successfully, may well reduce the amount going to landfill by around 50 percent. There is also an added benefit: when the organic part of our waste is processed in a waste recycling plant, the resulting gases are used to produce electricity instead of adding to greenhouse gas emissions. This is surely a win-win situation.

Reducing 50 percent of our waste through the responsible management of just one part of it is very good policy. However, this requires much more investment in environmental education in our localities. Wasteserve, being ultimately responsible for waste management in the Maltese Islands, has taken a lot of initiatives in this respect, but much more needs to be done.  It is never enough.

Waste is a collection of discarded resources and realising the value that we throw away is, in reality, what the circular economy is all about – hence the target of a zero waste society.

published in The Independent on Sunday : 29 January 2017