Il-baġit : lil hinn mill-€s

Id-diska ta’ Liza Minelli “Money makes the world go round” donnha li hi t-tema li madwarha hu minsuġ id-diskors tal-Baġit li nqara mill-Ministru tal-Finanzi nhar it-Tnejn fil-Parlament. Il-messaġġ ċar li wasal fi djarna kien li l-flus u l-“ġid” li hawn jagħmlu possibli li tirċievi ċekk id-dar, kemm jekk għandek bżonnu kif ukoll jekk m’għandekx.

F’dawn iż-żmienijiet il-kelma taxxa donna saret kelma moqżieża fid-dizzjunarju politiku: għalhekk ġie suġġerit li n-nuqqas ta’ taxxi ġodda, inkella ta’ żieda fit-taxxi eżistenti kien element pożittiv fid-diskors tal-Onorevoli Ministru. Ċekkijiet għal kważi kulħadd. L-ewwel għal dawk li għandhom il-ħtieġa u mbagħad għall-parti l-kbira tal-bqija. Dak li kien jingħad li “jittieħed mingħand kull wieħed skont ma jiflaħ, u jingħata lil kulħadd skont il-ħtiġijiet tiegħu” donnu li ma għandu l-ebda piz illum meta nippruvaw nifhmu l-filosofija politika li fuqha hu mfassal dan il-baġit ta’ Gvern “Laburista”.

It-taxxa li tinġabar f’Malta donnha li hi utli biss meta tinġabar mingħand kumpaniji barranin li fil-waqt li joperaw barra mit-teritorju Malti jkollhom uffiċċju żgħir jew sempliċi letterbox f’Malta. Dan biex ikunu jistgħu jibbenefikaw minn rati ta’ taxxa sostanzjalment iktar baxxi minn dawk li jkunu soġġetti għalihom fil-pajjiżi fejn joperaw.

Diversi kumpaniji fis-settur tas-servizzi finanzjarji ukoll jibbenefikaw minn rati ta’ taxxa li bihom jiffrankaw sostanzjalment minn dak li jħallsu band’oħra.

Il-Gvern mingħalih li għamel opra. Fir-realtá qed jibgħat messaġġ li Malta tilqa’ li min irid jevadi t-taxxa f’pajjiżu, kemm-il darba jkun lest li jħalli xi ħaġa minn dak li jiffranka fil-kaxxa ta’ Malta!

F’dan il-kuntest l-istudju intitolat Toxic Tax Deals. When BASF’s Tax Structure is more about style than substance. ippubblikat mill-Grupp tal-Ħodor fil-Parlament Ewropew madwar sentejn ilu jispjega b’mod ċar x’inhu jiġri. F’dan l-istudju ġie konkluż li l-BASF, ġgant Ġermaniz fil-qasam tal-industrija kimika ibbazat f’Ludwigshafen, jagħmel użu minn differenzi fis-sitemi nazzjonali tat-taxxa biex jevita milli jħallas it-taxxi dovuti. Huwa stmat li, tul il-ħames snin bejn l-2010 u l-2014, BASF evitaw madwar biljun euro fi ħlas ta’ taxxi. Minflok ħallsu ammonti ferm inqas, b’ħajr lill-gvernijiet Maltin (blu u ħomor) talli għinhom jevitaw dawn it-taxxi kollha.

F’dan il-kuntest id-dikjarazzjoni tal-Ministru tal-Finanzi kontra l-evażjoni tat-taxxa u l-ħasil tal-flus jidhru dak li fil-fatt huma: eżerċizzju ta’ retorika. Inżommu f’moħħna ukoll il-kaz tal-Panama Papers, li kien stabilixxa l-fatt li membru tal-Kabinett u ċ-Chief of Staff fl-uffiċċju tal-Prim Ministru kellhom kumpaniji fil-Panama, pajjiż rinomat għall-evażjoni tat-taxxa, u dwar dan ma kienu ittieħdu l-ebda passi kontra tagħhom. Fid-dawl ta’ dan, id-dikjarazzjoni ta’ “qdusija” da parti tal-Onorevoli Ministru hi nieqsa minn kull kredibilitá.

Il-proposti tal-Baġit isaħħu ix-xibka soċjali u dan billi jgħinu finanzjarjament lill-vulnerabbli. Imma l-kwalitá tal-ħajja ma titkejjilx biss f’termini ta’ flus. Fil-Baġit hemm bosta miżuri ambjentali nofs leħja.

Il-ħarsien tal-karozzi huwa iktar importanti mill-kwalitá tal-ħajja għalina. Il-Gvern jikkunsidra li hu iktar importanti li jwessa’ t-toroq biex jiffaċilita ċ-ċaqlieq tal-karozzi u b’hekk jipprova jnaqqas il-konġestjoni. Loġika rasha l-isfel. Il-mira kellha tkun it-tnaqqis tal-karozzi mit-toroq tagħna għax dik hi l-problema. It-twessiegħ tat-toroq u t-titjib tal-infrastruttura bil-kostruzzjoni ta’ flyovers lil hawn u lil hemm iwassal biss għaż-żieda ta’ karozzi fit-toroq tagħna u b’hekk tikber il-problema tal-konġestjoni. L-unika soluzzjoni hi li jkun inkoraġġit bis-serjetá t-trasport alternattiv. Il-Gvern qiegħed fl-istess nifs jinkoraġixxi kemm lit-trasport alternattiv kif ukoll iż-żieda fenomenali ta’ karozzi: dan ifisser li għadu ma tgħallem xejn. Wara kollox huwa l-pjan nazzjonali tat-trasport imfassal minn dan il-Gvern stess li jpoġġi quddiemna l-mira tat-tnaqqis tal-karozzi mit-toroq tagħna. Imma jidher li l-Gvern qed iwarrab il-pjani tiegħu stess.

L-Gvern hu iktar interessat mill-ħarsien tal-karozzi milli mill-ħarsien tal-kwalitá tal-ħajja tagħna lkoll.

Dan hu biss eżempu wieħed. Hemm bosta oħrajn.

Il-Baġit qed jitlef l-oportunitá li jagħmel differenza f’numru ta’ oqsma fejn li troxx il-flus mhux biżżejjed.

 

Ippubblikat fuq Illum: Il-Ħadd 28 t’Ottubru 2018

Transport planning : a long-term view required

new_road_traffictraffic congestion and GDP

 

The pre-budget document for 2016 published by the Finance Ministry projects a real GDP increase of 3.2 per cent the year 2016, yet at least half of this projected increase will be wiped out as a result of the impact of traffic congestion in the Maltese Islands.

In fact, earlier this year the University of Malta’s Institute for Climate Change and Sustainable Development published an EU funded study entitled The External Costs of Passenger and Commercial Vehicles Use in Malta. This study estimated that 1.7 per cent of our GDP is wasted annually as a result of traffic congestion, a conclusion reached after taking into account both the fuel wasted as well as the time lost.

It is in this context that one has to consider the Education Ministry’s White Paper entitled School Opening Hours and Traffic Congestion, published earlier this week. Unfortunately, the Education Ministry had to fill the void created by the Transport Ministry.

Traffic congestion is not caused by school transport alone – this is just one of many causes. The solution advocated by the Transport Ministry over the years has been to focus on the effects rather than the causes, with the result of even more space being ceded to cars. It has opened up more roads, widened existing ones and introduced flyovers. These “solutions” have encouraged more cars so that our roads are now bursting at the seams, with 340,981 licensed vehicles on the road at the end of the second quarter of this year.

This translates into 802 cars per thousand population, and most probably is the highest vehicle ownership profile in the world. It is even higher than the vehicle ownership profile of the USA (786). Comparing it to other EU countries, the figure for Italy is 682, the UK 516, Spain 592 and Switzerland 573. Even Luxembourg – at  741 per thousand is lower than Malta.

Such a large number of cars is not an indication of affluence. It is rather a clear indication of the failure of the state of Malta to realise that the smallness of these islands was an untapped benefit in developing policies that ensure sustainable access.

It is clear that, over the years, the state of public transport has been the single biggest incentive to private car ownership and use. Cars have been allowed to fill the void and take over our streets.

The cumulative impacts of this take-over has been a reduced access to public spaces in our towns and villages, a general deterioration of air quality and the associated respiratory diseases and accelerated urban decay in such areas as Pietà, Ħamrun, Msida, Paola, Fgura and Marsa.

This present state of affairs is the result of a lack of long-term planning. Transport planners in Malta preferred the easy way out: the construction of new roads, tunnels and flyovers engulfing more land as well as the creation of more parking spaces. The resulting impact compounded the problem: In the 25 years since 1990, the number of vehicles on the Maltese Islands roads increased by a staggering 145 per cent.

The situation was made worse by the removal of a number of bus termini in a number of localities, the decisions to build a number of schools in the middle of nowhere and having industrial zones not serviced by public transport.

In addition, the lack of enforcement of speed limits for vehicles making use of our roads served to squeeze out bicycles and small motorcycles as alternative means of transport.

This is the situation which has to be addressed.

The long term solution is an efficient public transport system and a corresponding decrease in the number of vehicles on the road.

The White Paper published by the Education Ministry is one such exercise, intended to reduce the number of vehicles on the road as a result of ferrying school children to and from schools in their parents’ private cars.

Better organisation of school transport, as well as more incentives to encourage its use, is a definite step forward. In addition, the  Education Ministry could try to ensure that the catchment areas of its secondary schools are not spread over a very wide area as this is one other contributory factor that has not yet been identified as an additional culprit.

The debate, however, has to be much wider than schools, because, at the end of the day, our schools are just victims of the accumulated lack of transport planning.

published in The Malta Independent on Sunday – 6th September 2015