Is-sovranità tagħna mhiex għall-bejgħ

Hawn sinjali u indikazzjonijiet konfliġġenti dwar x’inhu għaddej bejn Malta u l-Istati Uniti tal-Amerika fuq negozjati dwar kundizzjonijiet li jirregolaw il-presenza ta’ militari Amerikani fuq teritorju Malti. Dak li hu magħruf bħala  Status of Forces Agreement (SOFA). Il-presenza f’Malta tas-Segretarju tad-Difiża Amerikan  Mark Esper iktar kmieni din il-ġimgħa jindika mhux biss li t-taħdidiet huma għaddejjin, imma fuq kollox li huma fi stadju kritiku. Uffiċjalment ħadd ma jaf iktar minn hekk, ħlief dawk li għandhom idejhom fil-borma!

Billi hemm skiet kważi perfett – silenzju stampa – dwar il-materja, hu naturali li bħalissa għaddejja ħafna spekulazzjoni dwar dak li għaddej.

L-Istati Uniti ilha s-snin turi xewqa għal ftehim SOFA mal-Gvern Malti, imma kull Gvern repetutament qagħad lura. L-indikazzjonijiet illum huma  il-possibiltà ta’ insistenza Amerikana għal rabta  bejn ftehim u l-proċess tal- Moneyval dwar l-osservanza ta’ standards internazzjonali li jirregolaw il-ħasil tal-flus.

Kemm ir-rappreżentanti tal-Gvern Malti kif ukoll dawk tal-Gvern Amerikan jiċħdu li hemm din ir-rabta. Imma fin-nuqqas ta’ informazzjoni iktar konkreta nistgħu nkunu nafu biss matul il-ġimgħat u x-xhur li ġejjin. Jekk il-Gvernijiet humiex ser iħokku dahar xulxin ikun magħruf diplomatikament, kif jiġri ħafna drabi bejn l-istati  fil-maniġġi internazzjinali globali, kontinwament.

Fil-politika internazzjonali m’hemmx ħbieb, hemm biss interessi. Ir-relazzjonijiet diplomatiċi kontinwament ifittxu l-aħjar mod kif jaġevolaw dawn l-interessi. L-Istati Uniti tal-Amerika qed tfittex u tħares l-interessi tagħha meta tipprova issib mod kif tasal għal ftehim SOFA li jirregola l-presenza ta’ militari Amerikani fuq teritorju Malti. Din hi l-politika internazzjonali.  

Hu magħruf li Malta tablet l-assistenza tal-Istati Uniti biex tegħleb il-pressjoni internazzjonali dwar il-proċess tal-Moneyval li jirregola jekk il-pajjiż huwiex qiegħed miexi sewwa dwar il-ħasil tal-flus fuq territorju Malti.

Id-diċeriji jindikaw li l-Istati Uniti lesta tgħin, imma għal din l-għajnuna hemm prezz: il-ftehim li ilhom jixtiequ. Din hi opportunità li mhux la kemm terġa’ titfaċċa. Kif nafu: ħadd ma jagħmel xejn għal xejn.

Ftehim SOFA jistabilixxi l-qafas li fih il-militar Amerikan jopera f’pajjiżi barranin. Ftehim ta’ din ix-xorta jistabilixxi jekk u kif il-liġijiet ta’ Malta japplikawx għall-militar Amerikan u għall-ħidma tagħhom, inkluż kull apparat (inkluż il-flotta navali) li jistgħu jġibu magħhom. Ftehim ta’ din ix-xorta meta jkun negozjat – jista’ jwassal għal konċessjonijiet u eċċezzjonijiet b’mod li mhux il-liġi Maltija kollha tkun tapplika għall-mistednin tal-Gvern ta’ Robert Abela.

Dan kollu jwassal għal mistoqsija bażika: il-Gvern Malti qed jikkunsidra proposta tal-Istati Uniti li jkun hawn il-militar Amerikan jopera minn teritorju Malti?  Ma għandi l-ebda dubju li ftit huma l-Maltin li jaqblu ma proposta bħal din, jekk teżisti. 

Tul is-snin fil-pajjiż żviluppa kunsens nazzjonali li m’hawnx post għall-militar ta’ pajjiżi barranin fuq artna.  

Nistgħu allura naslu għall-konklużjoni li l-Gvern Malti qed ikun rikattat: Ftehim SOFA jekk trid l-għajnuna dwar il-proċess Moneyval? Sfortunatament ma tantx nistgħu naslu għal konklużjoni differenti.

Iktar kmieni din il-ġimgħa, Alternattiva Demokratika u l-Partit Demokratiku (li fi żmien qasir ser jingħaqdu f’partit wieħed) għamlu sejħa biex l-abbozz ta’ ftehim mal-Amerikani jkun ippubblikat immedjatament. Dan hu meħtieġ biex ikun jista’ jsir skrutinju pubbliku: dan hu obbligu demokratiku bażiku.

Nazzarda ngħid li l-idea innifisha tal-ftehim hi oggezzjonabbli fil-prinċipju u dan billi tmur kontra l-prinċipji bażiċi fil-Kostituzzjoni Maltija:  mhux aċċettabbli li jkollna l-miltar ta’ pajjiż ieħor f’artna. Anke d-dettalji tal-ftehim huma inkwetanti: dawn jistgħu jinkludu l-presenza ta’ elementi tas-Sitt Flotta Amerikana bl-elementi nuklejari tagħha, li jkun opposti bil-qawwa mis-soċjetà ċivili.

Jekk Malta, kif inhu xieraq, tirrifjuta ftehim mal-Amerikani, jibqa’ l-pendenza tal-Moneyval  li tista’ twassal għal miżuri li jkollhom impatt negattiv fuq is-settur finanzjarju f’Malta. Robert Abela xorta jibqgħalu l-obbligu li jħoll l-egħeqiedi li rabtu bihom il-predeċessur tiegħu u ta’ madwaru u dan mingħajr għajnuna Amerikana.  

L-għajnuna Amerikana għandha prezz għoli li Malta m’għandhiex tħallas. Is-sovranità tagħna mhiex għall-bejgħ.

Ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 4 t’Ottubru 2020

Our sovereignty is not for sale

Conflicting signals are flying around as to whether, if at all, there is any sign yet of Malta and the US being close to concluding an agreement on a Status of Forces Agreement (SOFA).

The presence in Malta of US Defence Secretary Mark Esper is indicative that discussions are ongoing and moreover that they are at a very critical stage. Officially no one knows much more than that, except, that is, for those having a finger in the pie!

As a result of a news blackout on the matter, it is natural that a lot of ongoing speculation as to what is actually being discussed is developing.

A SOFA agreement with Malta has been on the US wish-list for ages: requests being repeatedly declined by successive Maltese governments. Indications point towards a linkage between the US insistence for a SOFA agreement and the developing Moneyval test on complying with money laundering standards. Both the US and the Maltese government representatives flatly deny such a linkage. In the absence of detailed information from both sides, whether such a linkage exists or not will only be clear as matters develop over the coming weeks and months. The possibility of a quid pro quo would only be evident on a diplomatic level, as happens continuously in the games states play globally.

In international politics, states do not have friends, they only have interests: diplomacy seeks to achieve and service these interests. In pursuing a SOFA agreement, the US is seeking its interests. This is the nature of international politics.

It is known that Malta has requested US assistance in the forthcoming Moneyval test. The rumour mill is of the opinion that such assistance will be forthcoming at a price: a SOFA agreement with Malta which has been yearned for by the US for a long time. It seems that this is an opportunity which is not to be missed by the US.

A SOFA is an agreement that generally establishes the framework under which U.S. military personnel operate in a foreign country and spells out how domestic laws of the foreign jurisdiction apply toward U.S. personnel in that country. Exceptions and concessions are normally sought and negotiated.

This begs a basic question: is the Maltese government considering a US proposal to have US military personnel operating on Maltese territory or in Maltese territorial waters? I would not hesitate to state that few Maltese would agree with such a proposal. It is reasonable to state that over the years a consensus has developed on these islands that there is no room for foreign troops on Maltese soil or in Maltese waters.

Should we then conclude that the Maltese government is being blackmailed: a SOFA in return for Moneyval support? Unfortunately, it is difficult to arrive at an alternative conclusion.

Earlier this week Alternattiva Demokratika and the Democratic Party (which will be shortly merging into one party) called for the draft of any Status of Forces Agreement (SOFA) with the USA to be made public immediately. This is necessary for public scrutiny. It is a basic democratic duty.

I would dare say that the very idea of a SOFA agreement is objectionable in principle as it goes flatly against the principles enshrined in Malta’s Constitution: no foreign troops on Maltese soil (or in Maltese waters). The possible details of a SOFA agreement are just as worrying: these could include the presence of elements of a nuclear powered Sixth Fleet which will be opposed tooth and nail by civil society.

Rejecting a SOFA agreement would potentially leave the Moneyval grey-listing possibilities unresolved. But then Robert Abela must seek to disentangle Malta from the suffocating problems created by his predecessor and his kitchen Cabinet without seeking US help!

US help comes at a hefty price which Malta should not pay. Our sovereignty is not for sale.

published in The Malta Independent on Sunday : 4 October 2020