Drittijiet Ambjentali bir-riforma kostituzzjonali

Il-Konvenzjoni Kostituzzjonali, meta tiġi, tkun opportunità unika biex ikunu ntrodotti drittijiet ambjentali fil-Kostituzzjoni. Dan jista’ u għandu jseħħ billi dawn id-drittijiet jinkitbu b’mod ċar u li ma jħallux lok għal miżinterpretazzjoni f’riforma li ilna nistennew żmien kbir.

Id-drittijiet ambjentali, għandhom ikunu ċari daqs id-drittijiet dwar il-propjetà. Għax il-Kostituzzjoni, b’mod pervers, filwaqt li tipproteġi drittijiet dwar il-propjetà, illum ma toffri l-ebda protezzjoni għal drittijiet ambjentali bħad-dritt għal arja nadifa inkella għal aċċess għal ilma nadif. L-anqas ma tipproteġi l-bijodiversità jew il-pajsaġġ jew kwalunkwe dritt ambjentali ieħor bħall-ħarsien tar-riżorsi naturali. Id-drittijiet tal-individwi huma b’xi mod protetti imma d-drittijiet tal-komunità l-anqas biss jissemmew.

Meta wieħed iqis li d-drittijiet tal-ġenerazzjonijiet preżenti huma kemm kemm protetti, xejn ma hemm biex niskantaw jekk il-liġi bażika tagħna tinjora lill-ġenerazzjonijiet futuri għal kollox.

Waqt li dan kollu kien għaddej, Malta, fuq livell internazzjonali nsistiet dwar il-ħarsien ta’ qiegħ il-baħar (1967), dwar il-klima (1988) u dwar il-ġenerazzjonijiet futuri (1992). Imma minkejja dawn l-isforzi fuq livell internazzjonali, ma sar l-ebda sforz lokali biex dak li nippriedkaw barra minn xtutna nipprattikawh f’artna.  

Il-Kostituzzjoni ta’ Malta, fil-Kapitlu 2 tagħha, għanda sett ta’ linji gwida biex dawn ikunu ta’ għajnuna lill-Gvern billi b’mod ġenerali jindikaw it-triq li jeħtieġ li jimxi fuqha.  Wieħed minn dawn il-prinċipji gwida huwa dwar il-ħarsien ambjentali. Dan tfassal oriġinalment fl-1964 u ġie emendat riċentement.  

Wara din il-lista ta’ linji gwida, fl-aħħar tagħhom, il-Kostituzzjoni tgħidilna li ma tistax tmur il-Qorti biex tinfurzhom!

Dan il-kapitlu tal-Kostituzzjoni huwa mfassal fuq dak li hemm fil-Kostituzzjoni tal-Irlanda u tal-Indja. Kif jispjega Tonio Borg fil-kummentarju tiegħu dwar il-kostituzzjoni ta’ Malta, l-Qorti Suprema Indjana minkejja kollox, imma, interpretat il-linji gwida fil-Kostituzzjoni Indjana bħala l-kuxjenza tal-kostituzzjoni : linja gwida tabilħaqq.  Għax x’jiswa’ li toqgħod tipprietka u tħambaq dwar il-prinċipji bażiċi u l-linji gwida jekk imbagħad iżżomhom milli jkunu infurzati?

Sfortunatament, din l-istess attitudni kienet addottata meta tfasslet leġislazzjoni dwar l-ippjanar għall-użu tal-art u dwar l-ambjent. Anke hawn wara ħafna dikjarazzjonijiet ta’ prinċipji nsibu li dwar dawn ukoll ma tistax tmur il-Qorti biex tinfurzhom.

Fis-sottomissjonijiet tagħha lill Konvenzjoni Kostituzzjonali, Alternattiva Demokratika,  ipproponiet li dan il-kapitlu fil-kostituzzjoni għandu jkun revedut b’mod li jkun assigurat li l-Gvern dejjem jimxi mal-linji gwida kostituzzjonali.   

F’pajjiżi oħra, s-soċjetà ċivili, meta meħtieġ, tieħu azzjoni legali kontra l-Gvern biex tassigura li dan jerfa’ r-responsabbiltajiet ambjentali tiegħu f’kull ħin.

Għandi f’moħħi żewġ eżempji partikolari.

L-ewwel wieħed hu dwar azzjoni legali fir-Renju Unit mill-għaqda ambjentali  Client Earth dwar il-mod kajman li bih il-Gvern Ingliż mexa fil-konfront ta’ strateġija nazzjonali dwar il-kwalità tal-arja. Il-materja spiċċat quddiem il-Qorti Suprema li f’deċiżjoni ta’ struzzjonijiet lill-Gvern dwar iż-żmien sa meta għandha tkun lesta din l-istrateġija.   

It-tieni eżempju qiegħed l-Olanda u jikkonċerna t-tibdil fil-klima u l-grupp ambjentali  Urgenda li mar il-Qorti biex iġiegħel lil Gvern jistabilixxi miri raġjonevoli dwar emissjonijiet li għandhom impatt fuq il-bidla fil-klima.

F’dawn l-eżempji, u probabbilment f’bosta oħrajn, l-azzjoni tal-Gvern kienet ferm inferjuri għall-aspettattivi tas-soċjetà ċivili. Ikun tajjeb li l-kostituzzjoni tipprovdina bl-għodda biex kull meta l-Gvern jonqos milli jimxi mal-miri kostituzzjonali ikun possibli li nippruvaw inġibuh f’sensieh.

Sal-lum niddependu mill-Kummissjoni Ewropeja bit-tama li meta jkun meħtieġ din tieħu passi. Nistqarr li f’materji ambjentali, bosta drabi tiddisappuntana u ma tagħmilx dak li nistennew minn għandha.

Il-konvenzjoni Kostituzzjonali sal-lum, tista’ tkun l-unika forum fejn dan id-difett kostituzzjonali jkun possibli li nikkoreġuh. Għax hu l-waqt li d-drittijiet ambjentali jsiru parti integrali mill-kostituzzjoni.

Ippubblikat fuq Illum: il-Ħadd 6 ta’ Settembru 2020

Green rights through Constitutional reform

The forthcoming Constitutional Convention, whenever it happens, is an opportunity to entrench green rights in the Constitution. This can be carried out through spelling out such rights unequivocally during the long overdue constitution reform process.

Environmental rights should be spelled out just as clearly as property rights. Our Constitution perversely protects property rights but then does not protect our right to clean air or the access to clean water. Nor does it protect our biodiversity or our landscape or any other environmental right. Individual rights are somehow protected but then the rights of the community are not even given a mention.

When one considers that the rights of the present generations are very poorly protected no one should be surprised that future generations are completely ignored in our basic law.

While this has been going on, Malta has on an international level been insisting on protecting the seabed (1967), the climate (1988) and future generations (1992). Notwithstanding the efforts made on an international level, however, there was no corresponding local effort to put in practice what we preached in international fora.

Malta’s Constitution contains a set of guiding principles in its Chapter 2 which are intended to guide government in its workings. One of these guiding principles relates to environmental protection. Originally enacted in 1964 it was amended recently.

Yet there is a catch. Towards the end of this list of guiding principles our Constitution announces that these principles cannot be enforced in a Court of Law.

This Chapter of our Constitution is modelled on similar provisions in the Irish and the Indian Constitutions. As explained in Tonio Borg’s A Commentary on the Constitution of Malta, however, the Indian Supreme Court has over the years interpreted similar constitutional provisions as the conscience of the Constitution, a real guiding light. It does not make sense to proclaim basic and guiding principles, declare that they should guide the state but then stop short of having them enforceable in a Court of Law.    

Unfortunately, the same attitude was adopted when drafting land use planning and environmental legislation. This legislation contains similar provisions: the announcement of basic guiding principles which are not enforceable in a Court of Law.

In its submissions to the Constitutional Convention, Alternattiva Demokratika-The Green Party has proposed revisiting this Chapter of the Constitution in order that it would be possible to ensure that government follows the guiding principles at all times instead of selectively.  

In other countries it is possible for civil society to take legal action to ensure that government carries out its environmental responsibilities adequately and at all times.

Two particular examples come to mind.

The first is legal action in the United Kingdom by environmental NGO Client Earth relative to the UK government’s lack of action on the formulation of an air quality masterplan. The matter ended up in a Supreme Court decision which instructed the UK government to act and established the parameters for such action including the relative timeframe.  

The second example comes from Holland and concerns climate change and the environmental action group Urgenda Foundation which went to Court to force government’s hand on the establishment of reasonable climate change emission targets.

In both the above examples, and probably in many others, government action was far below the expectations of civil society. It is right that the Constitution should provide us with the necessary tools such that whenever government fails to live up to the Constitutional benchmarks, (be these environmental or any other) then, civil society may call government to order.

To date we depend on the EU Commission as a fallback position, but the EU Commission, unfortunately, does not always live up to what we expect of it. It has let us down many times. The Constitutional Convention is the only forum possible, so far, through which this constitutional deficiency can be corrected. It is about time that our green rights are entrenched in the Constitution.

published in The Malta Independent on Sunday: 6 September 2020