Spażji miftuħa : 15-il minuta l-bogħod

Li jkollna żieda konsiderevoli ta’ spazji miftuħa, kif ukoll li nassiguraw li dawn l-ispazji miftuħa jkunu aċċessibli għal kulħadd hi politika tajba. Il-fatt li bħalissa għandna nuqqas ta’ spazji miftuħa u aċċessibli huwa riżultat tal-falliment tal-ippjanar tal-użu tal-art kif ipprattikat f’Malta. Sfortunatament dan hu orientat lejn l-ispekulazzjoni flok ma hu ffukat lejn użu aħjar tal-art bħala kontributur għal titjib fil-kwalità tal-ħajja.

Il-Gvern nieda proġett biex jinvesti €700 miljun ħalli jtejjeb l-ispazji miftuħa eżistenti kif ukoll biex joħloq oħrajn inkella biex iħajjar lil min jieħu inizjattivi f’dan is-sens. Ħadd mhu ser joġġezzjona għal proġetta ta’ din ix-xorta sakemm dan ma jkunx skuża li warajha tkun ser tinħeba xi ħaġa oħra li illum mhux dikjarata.

Biex proġett ta’ din ix-xorta jirnexxi jeħtieġ li jkun parti minn viżjoni fit-tul, viżjoni li mhux biss tħares lejn titjib madwarna imma fuq kollox tkun immirata biex in-natura terġa’ tkun integrata mill-ġdid f’ħajjitna u madwarna. Iktar minn investiment finanzjarju neħtieġu bidla fl-attitudni li twassal biex nibdew inqiesu l-ispazji pubbliċi bħala parti essenzjali mill-infrastruttura meħtieġa għal titjib fil-kwalità tal-ħajja tagħna.

Filwaqt li hu oġġettiv tajjeb li noħolqu spazji pubbliċi ġodda, u li ntejbu dawk li għandna, ikun ferm aħjar kieku bħala l-ewwel pass nagħmlu ħilitna biex inħarsu l-ispazji miftuħa li diġa għandna,  nħarsuhom u ma nħalluhomx jinqerdu.  Il-ġonna privati, uħud minnhom kbar, li jiffurmaw parti integrali miż-żoni urbani u mill-qalba tal-irħula tagħna ilhom żmien jinqerdu biex flokhom jinbnew blokki ta’ flattijiet.  Dawn għandhom ikunu minn tal-ewwel  spazji muftuħa li nħarsu jekk verament nemmnu fuq l-importanza tagħhom. Dawn il-ġonna servew bħala l-pulmun tal-komunitajiet lokali tagħna għal ħafna snin. Għalkemm huma propjetà privata dawn taw kontribut kbir għall-ħarsien tal-komunitajiet tagħna. Dan kollu ma jiswiex flus. Jeħtieġ biss ftit konsistenza u rieda tajba.

Imbagħad ikun imiss l-art agrikola li qed tintilef b’rata mgħaġġla. L-art agrikola ukoll hi taħt assedju:  qed tinbela fi kwantitajiet mhux żgħar mill-bini tat-toroq, proġetti ta’ żvilupp inkella minn min irid jirriżervha għalih għad-divertiment għall-BBQ jew picnic fejn jistrieħu ftit il-bogħod minn għajn in-nies.  Dan kollu qed jeqred l-għixien tal-bdiewa u tal-familji tagħhom li għal snin kbar ħadu ħsieb ir-raba’ b’tant dedikazzjoni u ipprovdew l-ikel għall-pajjiż.  Dan ukoll ma jiswiex flus. Jeħtieġ awtoritajiet li jaħdmu sewwa, li m’għandniex!

Ix-xewqa li lkoll għandna għal iktar spazji miftuħa hi rifless tal-ħsieb iberren f’moħħna li nerġgħu nistabilixxu kuntatt sod mal-egħruq tagħna, man-natura. In-natura hi ċentrali f’ħajjitna, u iktar nies, dan qed jirrealizzawħ u japrezzawħ. Dan ifisser li permezz tal-ispazji miftuħa irridu nintroduċu n-natura mill-ġdid fil-lokalitajiet tagħna bis-serjetà, u mhux li jitqegħdu xi erbat iqsari tal-konkos, taparsi sar xi ħaġa! L-ispazji miftuħa huma għan-natura u mhux biex tiżdied id-dominazzjoni tal-konkos fil-forom differenti tiegħu fil-lokalitajiet tagħna! L-anqas m’ghandhom jintużaw għall-parking tal-karozzi!

Ġie emfasizzat li dan il-proġett ta’ investiment fl-ispazji miftuħa għandu l-iskop li jassigura li kull wieħed u waħda minna jkollu aċċess għal spazju pubbliku miftuħ li jkun mhux iktar il-bogħod minn għaxar minuti minn fejn toqgħod. Dan l-oġġettiv jorbot mal-inizjattiva li ttieħdet f’diversi bliet Ewropej imsejħa l-belt ta’ 15-il minuta (15-minute city). Belt ta’ din ix-xorta għandha jkollha dak kollu li teħtieġ, fil-parti l-kbira mhux iktar minn kwarta l-bogħod mid-dar. Għax mhux l-ispazju pubbliku miftuħ biss għandu jkun fil-viċin: imma dak kollu li neħtieġu.

Dan iwassalna biex neżaminaw it-tifsila urbanistika tagħna, meta nirrealizzaw li l-ħwienet iż-żgħar tagħna li servew lill-komunitajiet lokali għal bosta snin, qed jonqsu sewwa. Qed jispiċċaw jinbeżqu mis-suq bħala riżultat tal-bosta supermarkets u stabilimenti kummerċjali kbar li qed jinfetħu.

Din l-idea tal-belt ta’ 15-il minuta (the 15-minute city) bdiet b’inizjattiva ta’ Carlos Moreno, arkitett konsulent tas-sindku ta’ Pariġi imma issa qed tinfirex ma numru ta’ bliet Ewropej. Tfisser tibdil sostanzjali fl-ippjanar għall-użu tal-art biex ikun assigurat li f’kull Belt jew raħal dak li normalment neħtieġu nistgħu nsibuh mhux iktar minn kwarta ‘l bogħodminn fejn noqgħodu.

Carlos Moreno jitkellem dwar il-ħtiġijiet marbuta mal-għixien fi spazju urban imfassla fuq sitt punti essenzjali: żona residenzjali adegwata, xogħol fil-viċin, possibiltà ta’ xiri ta’ oġġetti jew servizzi bla diffikultà, kif ukoll aċċess għall-edukazzjoni, servizz għas-saħħa u esperjenzi kulturali fil-qrib, ilkoll aċċessibli b’mezzi sostenibbli.

Nistgħu neżaminaw u nfasslu l-istil ta’ ħajjitna fl-ibliet u l-irħula tagħna f’dawn il-parametri?

Il-ħwienet żgħar fl-ibliet u l-irħula tagħna jeħtieġu l-għajnuna għax qed jagħtu servizz essenzjali li jagħti l-ħajja lill-komunitajiet tagħna: jagħtu servizz u fl-istess ħin joħolqu x-xogħol fil-lokalità. Meta wieħed jinkoraġixxi l-ħidma tal-ħwienet iż-żgħar fil-ħidma tagħhom ikun qed jagħti kontribut għat-tnaqqis tat-traffiku fil-lokalità f’kull ħin tal-ġurnata għax ikun hemm inqas ħtieġa li wieħed jivvjaġġa. B’hekk jintlaħaq oġgettiv ieħor fil-pjanijiet tal-Gven, jiġifieri t-tnaqqis tal-karozzi mit-toroq tagħna.

L-ippjanar għall-użu tal-art għandu jiffoka fuq in-nies u l-ħtiġijiet tagħhom. Hu biss f’dan il-kuntest li l-iffinanzjar ta’ proġetti ta’ tħaddir fil-komunità jagħmel sens.

ippubblikat fuq Illum: 29 ta’ Jannar 2023

Open spaces and the 15-minute city

Having a substantially increased area of open spaces and ensuring that these spaces are accessible for all is good policy. The fact that currently we lack accessible open spaces is a failure of land use planning as practised in Malta, which is unfortunately speculation oriented instead of being focused on optimisation of land use as a contribution towards an improvement in the quality of life for all.

Government is embarking on a €700 million project in order to enhance existing open spaces as well as to create or to encourage the creation of new ones. No one would object to that provided that it is not an excuse for a different and undeclared objective.

In order for such a project to be successful it must be part of a long-term view of enhancing our surroundings such that we bridge the substantial and ever-widening gap which separates us from nature. However, what is really needed is a change in attitude towards the availability of public space as an essential element in the basic infrastructure required for an enhanced healthy quality of life.

While it is definitely an acceptable objective to create new open spaces, we could do much better if, as an essential first step we strive to retain existent open spaces and save them from destruction. Private gardens, some of them of a substantial size, forming an integral part of our urban areas and village cores have for quite some time been making way for the development of blocks of flats. These should be the first obvious open spaces which we should seek to protect if we are serious about the importance of open spaces. Such gardens have served as the lungs of our local communities for ages. They are in private ownership but they still contribute substantially to the wellbeing of our communities. This does not entail any expense. All it requires is a dose of consistency and plenty of goodwill.

Next on the protection list would be agricultural land which is being lost at an ever-accelerating rate. When agricultural land is not being engulfed by road-building or building development it is being taken up by those who want to transform it into BBQ or picnic land, as their private recreational hideout.  In the process they squeeze out farmers who have tilled the land for ages and contributed continuously to the national food production effort. Even this does not entail any expense. All it requires is properly functioning authorities, which we lack!

The urge for more open spaces is a longing to re-establish contacts with our roots, that is with nature. Nature has a role in every aspect of our life. We can only keep ignoring it at our peril. This would primarily signify that open spaces need to reintroduce nature into our localities and not introduce a number of token planters in concrete pots. Open spaces are about nature and not about the increased domination of our localities by concrete in whatever shape or form! Nor should they be used as parking spaces.

It has been emphasised that the current project of investing in open spaces aims to ensure that each and every one of us will have access to a public open space not more than ten minutes away from where he or she resides. This objective ties in with a current initiative in various European towns of developing a 15-minute city: that is a local community which is almost self-sufficient, all needs, or most of them being available not more than 15 minutes away. It is not just public open spaces which ought to be close by: all our basic needs should be within easy reach.

This would necessitate that we examine closely our urban fabric to realise that the small commercial outlets which have served our local communities for ages are heading towards extinction. They are being squeezed out of the market through the ever-increasing number of supermarkets and large commercial establishments.

The idea of ‘the 15-minute city’ initially put forward by Carlos Moreno, an architect advising the Paris mayor, but adopted by an ever-increasing number of cities entails turning current urban planning on its head to ensure that all our needs are available not more than 15 minutes away.

Carlos Moreno speaks of a social circularity for living in our urban spaces based on six essential functions: to live in good housing, to work close by, to reach supplies and services easily, to access education, healthcare and cultural entitlement locally by low-carbon means.

Can we reassess the nature and quality of our urban lifestyles within these parameters?

Small commercial outlets in our towns and villages require support as they are an essential help to make our communities vibrant: being of service and creating local employment in the process. Encouraging the local commercial outlets also reduces traffic at all times of the day as there will be less need to travel. It would also directly help in achieving that other objective of reducing cars from our roads.

Land use planning is for people. It is about time that this is put into practice. It is only within this context that the funding of community greening projects makes any sense.

published in The Independent on Sunday 29 January 2023

Il-qerda aċċelerata tar-raba’

Aħna ngħixu f’eko-sistema li qed tinqered ftit ftit. Dan hu rikonoxxut minn kulħadd.  

Ħarsu ftit, per eżempju, lejn l-ewwel sentenzi tal-White Paper intitolata Riforma fil-qasam tar-Raba’, White Paper ippubblikata għall-konsultazzjoni mill-Ministeru għall-Agrikultura f’Ottubru li għadda.

Dakinnhar kien intqal li: Il-ħarsien tar-raba’ huwa fundamentali biex niggarantixxu s-sostenibbiltà tal-biedja, il-produzzjoni tal-ikel, u l-ħarsien tal-ambjent rurali. Huwa għalhekk li meta jkun hemm problemi f’dan il-qasam, dawn ma jolqtux biss lill-bdiewa, iżda għandhom impatt qawwi fuq il-provista u s-sigurtà tal-ikel, u l-kwalità tal-ambjent li jista’ jitgawda mis-soċjetà.

L-art agrikola għandha valur: valur imma li mhux biss wieħed ekonomiku. Għandha valur ambjentali u soċjali. Dan hu rikonoxxut anke mill-Ministeru għall-Agrikultura. Għalfejn, mela, nistaqsu, dan il-Ministeru ma jieħux posizzjoni iebsa kullmeta Ministeri oħra jagħtihom l-estru għall-qerda ta’ art agrikola?

B’mod kontinwu, l-Awtorità tal-Ippjanar tirċievi u tipproċessa applikazzjonijiet għal żvilupp li jeqred art li tinħadem jew li kienet tinħadem. Dan isir għar-raġuni sempliċi li l-pjani lokali huma msejsa fuq filosofija tal-ippjanar għall-użu tal-art li tonqos milli tħares il-valur intrinsiku tal-biedja.  Tqis li l-biedja hi xi ħaġa ta’ bla siwi u li nistgħu ngħaddu mingħajrha. F’din is-sitwazzjoni l-Ministeru tal-Agrikultura jibqa’ sieket, kontinwament!

Sfortunatament, l-uniku valur li l-Awtorità tal-Ippjanar tifhem u tapprezza hu dak li jiffaċilità l-ħolqien tal-opportunitajiet għal min irid idawwar lira ta’ malajr. Kontinwament, l-Awtorità  tal-Ippjanar hi kompliċi fil-qerda gradwali ta’ kull ma hawn madwarna.

Xogħol mhux meħtieġ fuq l-infrastruttura tat-toroq, tul dawn l-aħħar snin, qered meded kbar ta’ raba’. Is-settur privat ilu għaddej jittrasforma ammont mhux żgħir ta’ raba’ f’art għar-rikrejazzjoni privata, għal xi barbeque jew għal xi picnic. Bħala konsegwenza ta’ dan qed jeqred komunitajiet ta’ bdiewa. L-Awtorità tal-Ippjanar, minkejja li għandha is-saħħa legali li dan kollu twaqqfu, ma għamlet xejn.   Hu biss dan l-aħħar, wara l-għagħa li rriżulta minn numru ta’ deċiżjonijiet tal-Qorti dwar il-qbiela li l-Ministeru għall-Agrikultura qam minn raqda twila u ma baqax sieket!

Jiġu f’moħħi żewġ applikazzjonijiet għal żvilupp, applikazzjonijiet li għadhom pendenti: waħda f’Ħal-Qormi biex jinbena u jkun operat supermarket fuq art agrikola barra miż-żona tal-iżvilupp (ODZ). L-oħra dwar il-bini ta’ skola f’Ħal-Għaxaq, anke din fuq art agrikola.

Għaddejna minn dawn l-argumenti diversi drabi, b’mod partikolari fid-dibattitu nazzjonali dwar l-eżerċizzju biex tintgħażel l-art għall-Università Amerikana f’Marsaskala xi snin ilu! L-argumenti ta’ dakinnhar għadhom jgħoddu anke illum. Ma nistgħux nibqgħu nissagrifikaw ir-raba’. Għandna ftit wisq raba’ u jeħtieġ li nibżgħu għall-ftit li għandna.

Il-formola tal-applikazzjoni biex tinbena l-iskola f’Ħal-Għaxaq tgħid ċar u tond, bl-iswed fuq l-abjad, li l-użu tal-lum tal-art hu wieħed agrikolu. Dan jgħodd għal kull wieħed mill-35,970 metru kwadru li hu propost li jinbnew. Il-formola tal-applikazzjoni l-oħra dwar is-sit f’Ħal-Qormi, min-naħa l-oħra, tgħid li l-art f’dan il-kaz b’qies ta’ 4708 metru kwadru u li hi pproġettata li tkun żviluppata f’supermarket, bħalissa mhux użata!

Dawn l-applikazzjonijiet tal-ippjanar għadhom fi stadju bikri avolja dwar l-iżvilupp propost f’Ħal-Għaxaq għadu kif ġie ippubblikat studju dwar l-impatti ambjentali (EIA) reċentement.

F’dan l-istadju l-mistoqsija toħroġ waħedha: hemm ħtieġa għall-iżvilupp propost? It-tweġiba, fil-fehma tiegħi, hi ċara: le ma hemmx ħtieġa. M’għandniex bżonn iktar supermarkets. Pjuttost li diġa għandna iżżejjed minnhom!  

Dwar l-iskola proposta f’Ħal-Għaxaq l-istorja hi ftit iktar kumplessa. Imma xorta mhux iġġustifikat li tkun issagrifikata art agrikola. Għandhom ikunu esplorati soluzzjonijiet oħra, avolja naf li ilu żmien mhux ħażin isir (bla suċċess) tiftix għal sit alternattiv.  Is-soluzzjoni tista’ tinstab fl-iżvilupp mill-ġdid ta’ bini mitluq u dilapidat, li minnu għandna bosta, mxerred mal-gżejjer tagħna.

Neħtieġu fuq kollox politika koerenti dwar il-ħarsien tar-raba’. Flok ma jorqod, u kultant jistenbaħ, il-Ministeru għall-Agrikultura għandu jkun fuq quddiem nett f’din il-ħidma. Jista’ jibda billi jassigura li l-proġetti pubbliċi u l-politika tal-Gvern jagħrfu l-valur intrinsiku tal-biedja. Minn hemm irridu nibdew għax jekk is-settur pubbliku ma jkunx ta’ eżempju xejn mhu ser jinbidel: nibqgħu għan-niżla!

ippubblikat fuq Illum: 8 ta’ Jannar 2023

The accelerated destruction of agricultural land

We live in an eco-system which is being slowly destroyed. This is recognised by one and all.

Consider, for example the introductory sentences in the White Paper entitled Acquisition and ownership of agricultural land published for public consultation by the Ministry for Agriculture last October. We were then told that: Controlling the acquisition and ownership of land is fundamental to guaranteeing the sustainability of agriculture and food production, as well as the protection of the rural environment. For this reason, whenever there are issues in this area, these not only affect farmers but also have a strong impact on the supply and security of food and the quality of the environment that can be enjoyed by society.

Agricultural land has value. Its value is not just economic. It has an environmental and social value. This is recognised as a fact even by the Ministry for Agriculture. Why then, may we ask, does the Ministry not take a robust stand whenever other Ministries embark on a spree of accelerated destruction of agriculture land?

On a continuous basis the Planning Authority receives and processes applications for development which seek to obliterate agricultural land. This is done for the simple reason that the local plans are buttressed by a land use planning philosophy which fails to protect the intrinsic value of agriculture. It is deemed to be expendable. The Ministry for Agriculture, in this situation, is conspicuously silent, continuously!

Unfortunately, the only value which the Planning Authority understands and appreciates is that which facilitates “making hay while the sun shines”. It has been continuously an accomplice in the gradual destruction of all that surrounds us.

Unnecessary road infrastructure has gobbled up considerable swathes of agricultural land over the past years. The private sector has been transforming considerable agricultural tracts into barbeque or picnic areas squeezing out the farming community in the process. The Planning Authority has the legal remit to stop this but it has continuously failed to act. Until the recent public outcry in response to a number of Court decisions relative to agricultural leases, the Ministry for Agriculture has been silent on this matter too!

Two specific planning development applications (currently still pending) come to mind: one in Qormi to construct and operate a supermarket on agricultural land Outside the Development Zone (ODZ). The other relative to the construction of a school on agricultural land at Għaxaq.

We have been through the relative arguments many a time, in particular when debating the site selection exercise for the American University at Marsaskala some years back! The arguments made then are still valid today. We cannot keep sacrificing agricultural land. We have too little of it and we have to take care of the little we have.

The application form for the Għaxaq school declares black on white that the current use of the site is agricultural: each and every one of the 35,970 square metres of the site. The application form for the Qormi site, on the other hand states that the site measuring 4708 square metres which it is proposed to develop into a supermarket is currently “un-used”.

These planning applications are still in their early stages, even though an EIA (Environmental Impact Assessment) has been produced for the proposed Għaxaq development.

At this point we need to query: do we need the development proposed? The answer, in my opinion is a clear no. We definitely do not need more supermarkets. There are already too many of them.

As to the proposed school at Għaxaq the issue is much more complex. It does not however justify sacrificing more agricultural land. Other solutions should be explored, even though a search for an alternative has been going on unsuccessfully for quite some time. The solution lies in the redevelopment of existing dilapidated buildings of which we have quite a number.

We do however need policy coherence in respect of the protection of agricultural land. The Ministry of Agriculture should be at the forefront in such an exercise. It could definitely start by ensuring that public projects as well as policies factor in agriculture’s intrinsic value. This is the required starting point. The public sector sets the benchmark. If it fails to turn the page, matters will definitely change from bad to worse!

published in The Malta Independent on Sunday : 8 January 2023

Xogħol fuq pjattaforma diġitali: skjavitù modern?

Ilna ftit li bdejna nindunaw, bil-mod, li l-kundizzjonijiet tax-xogħol ta’ dawk assoċjati mal-pjattaforma diġitali lokali setgħu ma kienux adegwati.  Fi Frar li għadda, wieħed minnhom, Nepaliż ta’ 28 sena, kien involut f’inċident tat-traffiku fatali fil-Marsa waqt li kien għaddej fuq xogħolu, jqassam l-ikel.

Din mhiex xi ħaġa li tikkonċerna lilna biss, f’Malta.  Hi sitwazzjoni li hi ukoll taħt l-osservazzjoni tal-Unjoni Ewropeja li qed tikkunsidra l-introdużżjoni ta’ Direttiva, applikabbli fl-Unjoni kollha, “dwar it-titjib fil-kundizzjonijiet tax-xogħol fuq il-pjattaformi diġitali”.  

L-istudju dwar l-impatt ta’ din il-miżura, li ġie mfassal bħala dokument biex ikun ta’ għajnuna fid-deliberazzjonijiet meħtieġa, jemfasizza li uħud minn dawk li jaħdmu permezz tal-pjattaformi diġitali qed jiffaċċjaw kundizzjonijiet ħżiena ta’ xogħol u aċċess mhux adegwat għal ħarsien soċjali.  Uħud minnhom, jgħid l-istudju, huma b’mod żbaljat deskritti jew klassifikati bħala persuni li jaħdmu għal rashom. 

Bħala riżultat ta’ din id-deskrizzjoni ħażina dawn ġeneralment jitilfu ħafna mid-drittijiet jew protezzjoni li huma intitolati għaliha.   Dawn jikkonċernaw il-ħarsien dwar kemm jaħdmu siegħat, il-paga minima (inkluż il-bonus statutorju ta’ Ġunju u Diċembru), leave annwali bi ħlas, leave għall-mard, leave tal-ġenituri u ħarsien tas-saħħa u sigurtà fuq il-post tax-xogħol.

L-azzjoni industrijali tal-kurriera tal-ikel tal-Bolt il-ġimgħa l-oħra iffukat l-attenzjoni fuq il-qagħda ta’ dawk li jaħdmu permezz tal-pjattaforma diġitali. “Kważi ħadd ma jaf minn xiex ngħaddu biex inwasslu l-ikel malajr” kien ikkwotat jgħid wieħed mill-kurriera.

Hu fatt mhux daqstant magħruf li l-operaturi tal-pjattaforma diġitali konnessa mat-tqassim tal-ikel, minbarra li jiġbru l-ħlas dovut għat-tqassim jieħdu ukoll kummissjoni sostanzjali mingħand l-operaturi tal-istabilimenti tal-ikel li jservu. Xi kultant, jiena infurmat, li dawk il-kummissjonijiet jammontaw għal madwar it-30 fil-mija tal-valur tal-ikel li jkun qed jitqassam.  Ġibduli l-attenzjoni tiegħi li din il-kummissjoni kulltant tidher riflessa f’diskrepanza bejn il-prezzijiet li jidhru online u dawk li tista’ tara b’għajnejk fl-istabilimenti tal-ikel infushom!

Għandu jkun ċar li dawn il-flejjes mill-kummissjonijiet ma jispiċċawx għand il-kurriera li jkunu qed jiġru bil-muturi mat-toroq tagħna. Jispiċċaw fil-kont tal-bank tal-operaturi tal-pjattaforma diġitali!

Uħud mill-kurriera jitħallsu bir-rata miżera ta’ €2 għal kull vjaġġ bl-ikel, kultant inqas. L-iffurtunati fosthom kultant jitħallsu  €2.50 (jew ftit iktar) għal vjaġġ bl-ikel! Dan ifisser li jkun jeħtieġilhom li jaħdmu għal siegħat twal biex jistgħu kemm kemm jgħixu.  L-affarijiet huma bil-bosta agħar għal dawk meqjusa bħala  “indipendenti”, inkella b’mod falz deskritti bħala li jaħdmu għal rashom. Dawn jispiċċaw iridu jħallsu l-ispejjes li jkollhom huma ukoll. Jispiċċaw ħafna agħar!

Dan hu skjavitù tas-seklu wieħed u għoxrin. Skjavitù diġitali!

Wara l-azzjoni industrijali tal-ġimgħa l-oħra tal-kurriera tal-ikel tal-pjattaforma diġitali, uħud mill-istabilimenti tal-ikel kienu mħassba u fetħu ħalqhom għax dan effettwalhom il-but. Ħadd ma nduna li kienu b’xi mod imħassbin huma u jużaw dan is-servizz ta dawn il-kurriera imħaddma qieshom skjavi. Xejn ma iddejqu. Il-kuxjenza ma niggżithomx.

L-istabilimenti tal-ikel li jagħmlu użu mis-servizz tal-pjattaforma diġitali mhumiex direttament responsabbli għal kif din topera! Imma, l-fatt li jagħmlu użu minna jirrendihom kompliċi f’ din l-industrija ta’ skjavitù modern li qed tiżviluppa biex taqdi lilhom.

L-azzjoni industrijali tal-ġimgħa l-oħra fetħet għajnejn bosta, inkluż ta’ dawk li kienu qed jagħmluha tal-boloh, taparsi ma jafu b’xejn. Issa hu l-waqt għal azzjoni konkreta. Azzjoni li teħtieġ li anke l-konsumatur jieqaf milli jagħmel użu mis-servizzi ta’ dawk li qed jinkoraġixxu dan l-iskjavitù diġitali  modern.

ippubblikat fuq Illum : 7 t’Awwissu 2022

Platform work: digital slave labour?

The rumblings on the working conditions of those engaged in local digital platform work have been around for some time. Last February one of them, a 28-year-old Nepalese, was involved in a fatal traffic accident in Marsa when on a food delivery trip.

This is not just a local issue. The matter is also on the radar of the European Union which is considering the introduction of an EU wide Directive “on improving the working conditions in platform work”. 

An impact assessment drawn up as an EU Commission staff working document emphasises that some of those working through digital platforms face poor working conditions and inadequate access to social protection. A number of them, says the impact assessment, are falsely classified as self-employed. As a result of the misclassification of their employment status they tend to lose various rights and protections. These include rights relative to working time, minimum wage (including the statutory bonus payable in June and December), paid annual leave, paid sick leave, parental leave and occupational health and safety.

The industrial action by Bolt food couriers last week brought to light the plight of local platform workers. “Almost nobody knows what we must go through just so that they get their food quickly” one of the couriers was quoted as saying.

It is not so well known that the food courier platform operators, in addition to collecting the delivery charges, collect substantial commissions from the food outlets which they serve. At times, I am informed that this may be as high as 30 per cent of the value of the delivery food. It was pointed out to me that this commission charged is at times evident in a discrepancy between the prices quoted online and those displayed at the food outlets themselves!

It has to be underlined that these substantial commissions do not end up in the pockets of the food couriers but in the bank accounts of the platform operators!

Some of the couriers are paid at a miserly rate of €2 per delivery, at times even less. The lucky ones can get as much as €2.50 per delivery or slightly better! This signifies that they must work very long hours to try and earn a very basic income on which to exist. To make matters worse, in those cases where the couriers are “independent” or “falsely” classified as self-employed they end up paying their own expenses. As a consequence, they end up much worse off!

This is twenty first century slave labour. It is in fact digital slave labour!

After the industrial action last week, some catering establishments have voiced their concerns as the action taken by the food courier platform workers has at the end of the day impacted their bottom line too. I do not recall hearing their concern on utilising digital slave labour: they did so without qualms. They had no second thoughts or pangs of conscience.

The catering establishments are not directly responsible for the manner in which digital platform work operates. However, the fact that they make use of it renders them complicit in the slave labour industry being developed to satisfy their bottom lines. They make it possible.

Last week’s industrial action was an eye opener for all, including those who feigned ignorance as to what was going on. Now is the time for all round action. This must also include action on the part of consumers who should not use the services of those who keep encouraging and making use of digital slave labour.

published on The Malta Independent on Sunday : 7 August 2022

L-annimali, il-moħqrija u l-ikel fuq il-platt

Issa għaddew iktar minn seba’ snin minn meta issejjaħ ir-referendum dwar il-kaċċa fir-rebbiegħa. Referendum li kien inizjattiva ta’ Alternattiva Demokratika flimkien ma’ koalizzjoni ta’ 13-il għaqda ambjentali u tal-ħarsien tal-annimali u li kien intilef b’numru żgħir ħafna ta’ voti. Kultant dan il-proċess demokratiku jerġa’ jissemma’ fl-aħbarijiet u dan billi l-għaqdiet tal-kaċċaturi jridu  jnaqqsu l-aċċess għal dan id-dritt. S’issa, fortunatement, ħadd ma jidher li ta każ tagħhom. Imma ħadd ma jaf jekk l-affarijiet jinbidlux fil-futur!

Flok ma nirrestrinġu l-użu demokratiku tal-għodda tar-referendum għandna nikkunsidraw li nestendu l-użu tiegħu. Sal-lum għandna d-dritt li niġbru l-firem biex jissejjaħ referendum li jipproponi li titħassar liġi jew parti minnha. Għalhekk jissejjaħ referendum “abrogattiv” għax huwa referendum li jħassar ligi jew parti tagħha. Dan id-dritt demokratiku  għandu jkun estiż biex ikun possibli li jittieħdu inizjattivi dwar liġijiet li l-Parlament jevita b’mod kontinwu.  ADPD-The Green Party repetutament ippropona li dan isir bi proposti speċifiċi fil-manifest elettorali. L-aħħar darba li dan sar kien fl- elezzjoni ġenerali tal-2022.

Ir-referendum tal-2015 dwar il-kaċċa fir-rebbiegħa kien biex jitħassru regolamenti li kienu jippermettu l-kaċċa fir-rebbiegħa. B’dan il-pass kienet tkun qed tiġi imħarsa l-bijodiversità u dan għax fil-perjodu li l-għasafar ibejtu l-ebda kaċċa ma kienet tkun permessa.   Dan imma ma kienx jindirizza l-ħarsien tal-għasafar b’mod iktar wiesa’. Biex dan ikun jista’ jseħħ teħtieġ li tkun abolita l-kaċċa f’kull żmien. Din fil-fatt kienet, u nifhem li għada, l-posizzjoni ġustifikata tal-għaqdiet li jaħdmu favur l-annimali.

Id-dibattitu lokali dwar il-ħarsien tal-annimali hu sfortunatament limitat għall-annimali li nżommu fid-djar (pets), dawk li jintużaw fir-riċerka, kif ukoll riċentment għaż-żmiemel li jintużaw mal-karozzini. Ittieħdu diversi inizjattivi dwar iż-żwiemel u dan wara ħidma bla waqfien mill-għaqidet li jaħdmu favur il-ħarsien tal-annimali.

Il-mod kif l-industrja tal-agrikultura timxi mal-annimali fl-irziezet hi materja ta’ importanza. Qed jingħata importanza dejjem ikbar fl-Unjoni Ewropeja.

Riċentement, Alison Bezzina, il-Kummissarju għall-Ħarsien tal-Annimali ippruvat testendi d-diskussjoni dwar dan kollu billi ikkummentat dwar il-konsum tal-ħalib. Il-kummenti tagħha saru fil-Jum Dinji tal-Ħalib (3 ta’ Ġunju). Hi ibbażat il-kummenti tagħha fuq dak li jgħaddu minnu l-baqar li jipproduċu l-ħalib b’mod naturali għall-għoġġiela tagħhom u jispiċċaw jeħdulhom kemm il-ħalib kif ukoll lill-għoġġiela biex jinbiegħ kummerċjalment!  

L-argument dwar il-mod kif nimxu mal-annimali jkompli. Intqal illi kieku l-biċċerija għandha ħitan tal-ħġieg, ħadd iktar ma jiekol laħam. Il-punt hu li l-mod kif jiġi prodott il-laħam jassoġġetta lill-annimali għall-moħrija esaġerata li, kieku tkun magħrufa, tant taħsad nies li kważi ħadd iktar ma jmiss il-laħam b’mod permanenti.

It-trasparenza fil-biċċerija u l-fabbriki tal-annimali hi essenzjali biex ikun assigurat li r-regoli bażiċi li jħarsu lill-annimali mill-moħqrija bla sens qed jiġu osservati.

It-triq mir-razzett sal-mejda tal-ikel hi mimlija bi problemi konnessi mat-trattament ħażin tal-annimali. Li kellna nkunu nafu iktar dak li jseħħ wara l-bibien magħluqin tal-irżieżet jew tal-fabbriki tal-annimali bla dubju jkollna  nibdew naħsbu sewwa dwar l-għażliet tagħna ta’ dak li nieklu. Dawn huma għażliet li ħafna drabi nagħmluhom b’għajnejna magħluqa, bla ħafna ħsieb. Huma għażliet awtomatiċi li ħafna drabi ftit tajna każ ta’ xi jfissru: għax dejjem hekk għamilna.

L-etika dwar dak li nieklu hi estensjoni naturali tad-dibattitu ambjentali. Fil-fatt il-ġustizzja ambjentali u l-ħarsien tal-annimali huma tewmin.

In-numru ta’ dawk li ma jieklux laħam qiegħed jiżdied kif qiegħed jiżdied in-numru ta’ dawk li ma jridux imissu prodotti ġejjin mill-ħalib. Din iż-żieda hi waħda fuq livell globali. Dawn l-għażliet qed isiru fuq konsiderazzjonijiet ambjentali, konsiderazzjonijiet dwar ħarsien tal-annimali kif ukoll konsiderazzjonijiet etiċi.

Il-Gvern jippenalizza lil dawk li jagħmlu għazliet etiċi dwar l-ikel. Dan ġie emfasizzat riċentement waqt intervista ta’ Darryl Grima, ambjentalist, veġan u attivist kontra l-qtil tal-annimali għall-ikel. Hu meħtieġ li l-Gvern ma jibqax jippenalizza lil min jagħmel dawn l-għażliet. Darryl Grima jsemmi eżempju wieħed. Il-ħalib hu meqjus bħala prodott tal-ikel u għaldaqstant fuqu ma titħallasx taxxa fuq il-valur miżjud (VAT). Imma l-prodotti li jintużaw bħala alternattivi għall-ħalib ma jitqiesux bħala ikel u allura huma soġġetti għall-VAT. Dan mhux sewwa u għandu jinbidel.

Mahatma Gandhi kien jemfasizza li “l-kobor ta’ nazzjon u l-progress morali tiegħu jitkejjel minn kif huwa jittratta lill-annimali.”  Dan jgħodd għal kulħadd, f’kull żmien.

ippubblikat fuq Illum : 10 ta’ Lulju 2022

On birds and other animals

It has been seven years since the spring hunting referendum, a Green Party initiative in Malta supported by a coalition of 13 environmental and animal welfare NGOs, was lost by the smallest of margins.  Occasionally we still have public references to that democratic process as the hunting lobby wants to restrict its availability. So far, fortunately, they have not been heeded. One does not however know whether this will remain so.

Rather than restricting the use of a referendum by popular demand one should consider extending it. The right to call an abrogative referendum should be extended to also include a referendum which proposes legislative initiatives. So far, we have the right to take the initiative to delete legislation or part of it, hence the term “abrogative” meaning “to delete”. This democratic right should be extended to make it possible to include the taking of legislative initiatives by the electorate, in particular those initiatives which are continuously avoided by Parliament. ADPD-The Green Party has time and again proposed the matter in its electoral manifesto, including in the manifesto for the 2022 general elections.

The 2015 spring hunting referendum sought to delete from the statute book legislation permitting spring hunting. This would have addressed issues of biodiversity by abolishing hunting during the bird breeding season. The 2015 referendum initiative did not however address issues of animal welfare as in such a case one would have to consider the complete abolition of hunting. This was and in fact still is the valid view of a number of animal welfare NGOs.

The local debate on animal welfare is unfortunately limited to treatment of pets, to animals used in research and relatively recently to the welfare of horses used by the local cabs (karozzini). Various initiatives in this respect have been embarked on in the past years as a result of the persistent lobbying by animal welfare NGOs.

The treatment of farm animals is a basic issue which is not given due weight by the agricultural industry. It is given an ever-increasing importance within the EU.

Recently, Alison Bezzina, the Animal Welfare Commissioner sought to extend the animal welfare debate by challenging the need for milk consumption. She did this in her comments on World Milk Day (3 June) basing her arguments on what cows are made to endure in order to produce milk for human consumption. It was pointed out that access of the new born calves to that same milk which nature provides for their subsistence is diverted to human use!

Extending the argument further, it has been stated by many others that if the abattoir had glass walls none of us would ever eat meat again. The point made being is, to put it mildly, that the process to produce meat for our consumption causes a lot of unnecessary suffering to animals, which, if we are aware of, would put most of us off meat consumption permanently.

Transparency at the abattoir and farm factories is essential in order to ascertain as to whether the basics of animal welfare standards are being adhered to!

From the farm to the fork there are many issues of animal welfare which are continuously ignored by one and all. Being aware as to what goes on behind the closed doors of farms and farm factories would undoubtedly force us to think carefully about our choices of food. Choices which, so far, we take for granted, as they are choices which we consider to be automatic ones and which we rarely think about.

The ethics of what we eat is a natural extension of the environmental debate. In fact, environmental justice and animal welfare are twins.

The number of those who do not eat meat as well as those who do not consume dairy products is on the increase on a global level. Their choices are based on environmental, animal welfare and ethical considerations.

Government penalises those who make ethical choices when it comes to food! This was emphasised recently in an interview by Darryl Grima, an environmentalist, vegan and End the Slaughter campaigner. It is about time that government does not penalise those making such choices. Darryl Grima refers to one example. Dairy milk is considered as food and is therefore not subject to value added tax (VAT). Its substitutes, however, plant-based milks, are still subject to VAT. This is unacceptable and should change.

Mahatma Gandhi used to emphasise that “the greatness of a nation and its moral progress can be judged by the way in which its animals are treated”.  This is food for thought: pun intended.

published in The Malta Independent on Sunday 10 July 2022

Ir-raba’ qed isejħilna

Diversi tefgħu għajnejhom fuq art agrikola biex jixtruha. Ma jriduhiex għax għandhom xi interess fl-agrikultura iżda għal diversi raġunijiet oħra. Hemm min iridha għal investiment u hemm min iridha biex fiha jqatta’ l-ħin liberu tiegħu, għall-kwiet, il-bogħod mill-istorbju madwar l-inħawi fejn noqgħodu jew naħdmu.

Dawn, għax jifilħu jħallsu qed jgħollu l-prezz li qed joffru u bi prezz għoli qed jispiċċaw jixtru bosta tmiem raba’ f’diversi partijiet ta’ Malta u Għawdex.

Billi bħalissa din it-tip ta’ domanda qed tikber qed jinħoloq suq li fih il-prezz offrut għal art agrikola hu għoli, għax hemm min jiflaħ u jrid iħallas. Dan qed iħajjar sewwa lil min ibiegħ.

Ma hemmx għalfejn ngħidilkom li bosta sidien tar-raba’ jippreferu somma tajba milli l-ftit ċekċik ta’ euro li bħalissa qed idaħħlu mill-qbiela.

Fin-nofs, imma, hemm il-bidwi li l-qbiela li illum iħallas hi baxxa wisq, ftit euro fis-sena. Bla dubju l-qbiela trid tiżdied. Id-diffikultà hi dwar kemm għandha tkun din iż-żieda. Għax ir-raba’ anke jekk fgata bil-kimika, prinċipalment fil-forma ta’ pestiċidi, ftit tista’ tikkompetti ma dawk li għandhom but fond ħafna. Dan apparti l-fatt li l-kimika fir-raba’ teħtieġ li tonqos sewwa, u preferibilment ma tintużax iktar!

Il-biedja ma tirrendix qliegħ biżżejjed biex tagħmel tajjeb għal dawn il-prezzijiet li qed jintalbu. Għal uħud dan ifisser li l-biedja allura għandha tagħmel il-wisa’ għal min jiflaħ iħallas. Il-bdiewa allura, x’ser jiġri minnhom? L-ikel meħtieġ minn artna, min ser jieħu ħsiebu? Ma nistgħux niddependu biss minn ikel impurtat.

Sa ftit ġranet ilu dan kien l-argument li f’każ wara l-ieħor il-Qrati tagħna kienu qed jaċċettaw. Il-każijiet kienu qed jinqatgħu wieħed wara l-ieħor a bażi ta’ din il-liġi tal-ġungla: li min jiflaħ għall-prezz tas-suq għandu d-dritt li jħawwel lil min ma jiflaħx għalih.

Iżda din il-ġimgħa kellna każ interessanti li poġġa l-argumenti li smajna s’issa rashom l-isfel.

F’sentenza mogħtija nhar it-Tlieta li għaddew l-Imħallef Wenzu Mintoff għamel l-argument favur il-biedja. Argument li rari, jekk qatt, instema’ fl-awli tal-Qrati tagħna. Il-pajjiż, qal l-Imħallef, għandu jħares il-biedja u japprezza iktar dak li tirrendi. Jekk ma nħarsux il-biedja, x’ser nieklu? Il-kummerċ ma’ barra mhux dejjem jipprovdi, biżżejjed jew fil-ħin.  Ma nistgħux nistrieħu fuq il-kummerċ ma’ barra biss. L-art tagħna, jekk tinħadem tista’ tipprovdi, kif ipprovdiet iktar minn biżżejjed fil-passat. Imma jeħtieġ li l-art inħarsuha.

L-imħallef Mintoff għamel tlett osservazzjonijiet importanti.

Fl-1967 il-Parlament Malti, osserva l-Imħallef, approva liġi dwar il-qbiela. Dan għamlu biex iħares l-użu tal-art agrikola, għax anke dakinnhar kien ikkunsidrat li kien hemm il-ħtieġa għal dan il-ħarsien. Dan kien skop leġittimu tal-Parlament Malti.

L-Imħallef kompla josserva li l-istat għandu r-responsabbiltà li jassigura li pajjiż ikollu biżżejjed prodotti tal-ikel għall-ħtiġijiet tal-pajjiż. Dan kien rifess tal-qagħda ekonomika u finanzjarja tal-pajjiż.

Ikompli josserva li minkejja l-liberalizzazzjoni tal-kummerċ u l-importazzjoni tal-ikel minn barra, l-istat xorta jibqalu l-obbligu li jassigura ruħu li l-pajjiż ma jkunx jiddependi iżżejjed fuq l-importazzjoni. Jekk dan ma jsirx, l-agrikultura, ftit ftit tispiċċa, darba għal dejjem.

Dan kollu għandu jseħħ f’kuntest ta’ rispett sħih tad-drittijiet fundamentali ta’ kulħadd.

Huwa fid-dawl ta’ dan kollu li jridu nfasslu u niddeċiedu t-triq il-quddiem.

Fid-deċiżjoni tiegħu l-Imħallef Wenzu Mintoff jemfasizza li l-valur reali tar-raba’ jrid ikun rifless ta’ dak li l-art verament tirrendi. L-argumenti legali li tagħmel il-Qorti huma kumplessi ħafna iktar minn hekk, imma essenzjalment il-Qorti qed tgħid li l-biedja għandha valur fih innifsu u huwa f’dan il-valur li wieħed irid isib is-soluzzjoni għall-problema li għandna quddiemna.

Il-kobba hi mħabbla sewwa u każ wieħed mhux ser isolvi l-biżibilju kawżi li bħalissa deħlin fil-Qrati biex ikunu żgumbrati l-bdiewa minn raba’ li ġieb prezz tajjeb fis-suq tal-propjetà. Apparti dan, hu fatt li l-messaġġ ċar u etiku tal-Imħallef Mintoff idarras lil bosta li l-unika valur li jafu bih u japprezzaw hu il-valur tal-flus.

Din hi l-problema reali li minħabba fiha r-raba’ qed isejħilna. Qed jgħajjat u jokrob, imma ħafna mhux qed jagħtu każ.

Ippubblikat fuq Illum: il-Ħadd 26 ta’ Diċembru 2021

Il-Futur tagħna mhedded

It-tniġġiż jikkontamina ħajjitna. Ġeneralment naġixxu meta dak li jkun qed iniġġeż narawh jew inħossuh bis-sensi tagħna.  Ir-riċerka għaddejja kontinwament u pubblikazzjonijiet ġodda jindikaw impatt minn tniġġiż li qed jherri s-sistemi riproduttivi tagħna. Dan it-tniġġiż, imma ma jidhirx.  Hu kimika li nassobu flimkien mal-ikel u li jista’ jħarbat l-ormoni umani fl-iktar mumenti kruċjali.

Fl-1962 Rachel Carson fil-ktieb tagħha Silent Spring kienet fissret l-impatt tal-pestiċidi fuq l-annimali li jgħixu fis-selvaġġ. Minkejja l-opposizzjoni qawwija tal-kumpaniji li jimmanifatturaw dawn il-kimiċi l-kitba ta’ Carson wasslet għall-bidu ta’ regolamentazzjoni tal-pestiċidi kif ukoll għat-twaqqif tal-agenzija Amerikana li tħares l-ambjent.

Sittin sena ilu Carson, zoologa, argumentat li l-użu tal-pestiċidi kien qed ikollu konsegwenzi mhux mixtieqa u dan billi kien qed jeffettwa l-għasafar u l-frieħ tagħhom. Bħala konsegwenza ta’ dan bdiet tonqos il-popolazzjoni tal-għasafar minħabba li kien qed ikun avvelenat dak li jieklu.

L-avvelenament mhux bil-fors joqtol mill-ewwel. Jista’ jdum iż-żmien u dan billi jimblokka numru ta’ funzjonijiet naturali mill-jaħdmu.

Al Gore, li kien Viċi President Amerikan, fid-daħla għall-ktieb Our Stolen Future (1997) ta’ Theo Colborn, Diane Dumanoski u John Peterson Myers, jitkellem fuq  “xhieda xjentifika” dwar kimika sintetika li qed toħloq diversi problemi riproduttivi . Dawn (sadakinnhar li kiteb Al Gore) kienu ġew osservati fl-annimali u fuq l-ekoloġija in ġenerali, imma l-konklużjonijiet kellhom sinifikat anke għas-saħħa tal-bniedem.

Biż-żmien bdiet tkun identifikata din ir-relevanza għas-saħħa tal-bniedem. 

Nhar is 7 t’Awwissu 1978, il-President Amerikan Jimmy Carter iddikjara stat ta’ emerġenza fl-inħawi magħrufa bħala Love Canal fl-istat ta’ New York.  Fis-snin 40 u 50 f’miżbla fl-inhawi li biż-żmien kienet intesiet, kienu intremew mal-21,000 tunellata ta’ skart kimiku f’tankijiet kbar tal-metall. Biz-żmien il-metall spiċċa u l-kimika pjuttost likwida xterdet. Ikkontaminat l-inħawi fejn, kienu sadanittant ġew żviluppati żoni residenzjali, skejjel u l-ispazji pubbliċi assoċjati magħhom. Iktar min-nofs tat-twelidijiet fiż-żona bejn l-1974 u l-1978 spiċċaw f’korrimenti inkella b’xi forma ta’ difett jew kancer. Dan wassal biex fl-aħħar jiem tal-Presidenza ta’ Jimmy Carter ittieħdu inizjattivi ġodda ta’ ħarsien ambjentali biex inaqqsu l-possibiltà ta’ repetizzjoni ta’ dan kollu..

Nhar il-31 ta’ Mejju 1989 fix-xmara St Lawrence ħdejn Quebec il-Canada instabet balena mejta, beluga whale.  Mill-awtopsja li saret fuqha irriżulta  li din il-balena kellha kemm organi ġenitali maskili kif ukoll dawk feminili.  Ġie identifikat li dan kien seħħ minħabba tħarbit fl-ormoni tagħha riżultat tat-tniġġiż assorbit fl-ikel li kielet il-balena omm waqt it-tqala. Il-balena ġejja mill-istess klassi ta’ annimali bħall-bniedem, hi mammal ukoll.  

Kontinwament nisimgħu stejjer ġejjin mill-pajjiż ġar tagħna l-Italja dwar ikel ikkontaminat. Fl-2008 kienu sabu l-mozzarella tal-bufalo li kienet kkontaminata. Kien instab li din il-mozzarella kienet oriġinat minn 83 razzett qrib Napli. Il-bhejjem kienu jirgħu f’żona li żmien qabel kienet intużat mill-Mafja Taljan biex fiha intrema skart tossiku li kien fih id-dijossina.  F’lokalita oħra, Casale di Principe kien ġie ikkontaminat l-ilma tal-pjan u dan wassal għall-problemi diversi b’korrimenti u twelid ta’ trabi mejta kif ukoll b’rata għolja ta’ kanċer fil-popolazzjoni lokali.

L-iskart kimiku hu l-kawża ewlenija ta’ dan kollu.

Din il-ġimgha ġie ippubblikat ktieb ieħor dwar dan kollu bl-isem  Count Down. L-awtriċi hi Shanna Swan, speċjalista tal-istudju tal-mard fis-sistemi riproduttivi umani. F’dan il-ktieb tosserva kif difetti li qed jiġu osservati fis-sistemi riproduttivi umani jistgħu jkunu marbuta ma tniġġiż kimiku li jasal għandna permezz tal-ikel li nikkunsmaw. Is-sottotitlu tal-ktieb fil-fatt hu : How Our Modern World Is Threatening Sperm Counts, Altering Male and Female Reproductive Development, and Imperiling the Future of the Human Race.

Shanna Swan u t-tim ta’ riċerkaturi tagħha sabu li tul dawn l-aħħar 40 sena, fil-pajjiżi żviluppati, naqset bin-nofs iż-żerriegħa li jipproduċu l-irġiel. Din hi konklużjoni wara eżami dettaljat ta’  185 studju li kien jinvolvi 45,000 raġel b’saħħtu.

Għandna bżonn li r-riċerkaturi Maltin jippubblikaw informazzjoni dwar l-istudji tagħhom dwar it-tniġġiż f’Malta u l-impatti tiegħu fuq saħħitna, speċjalment fejn dan jeffettwana fl-iktar mumenti kruċjali tal-żvilupp tagħna. Dan hu essenzjali għall-formazzjoni ta’ politika dwar is-saħħa li tkun iktar aġġornata. Għax il-politika nazzjonali dwar is-saħħa għandha tkun ibbażata  fuq viżjoni olistika, viżjoni li tagħraf ir-rabta ekoloġika bejn il-bniedem, l-annimali u l-pjanti.

Neħtieġu poliitka ambjentali sura li tkun implimentata kif imiss. Din trid fost oħrajn tfisser li l-kimika li tintuża fil-produzzjoni trid tkun waħda iktar sigura u li l-ġabra ta’ kull forma ta’ skart trid issir bir-reqqa. Huwa biss b’dan il-mod li nistgħu nibdew nindirizzaw din il-problema kbira.

Ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 4 t’April 2021