Fl-assenza ta’ governanza tajba ma nistgħux inħarsu l-ambjent sewwa. Il-governanza tajba hi essenzjali għall-ħarsien ambjentali. Huwa għalhekk li iktar kmieni din il-ġimgħa ssottomettejt oġġezzjonijiet dettaljati bħala parti mill-proċess ta’ konsultazzjoni pubblika mniedi mill-ERA fil-kaz tal-istudji dwar l-impatt ambjentali (EIA) dwar l-inċineratur propost għall-Magħtab.
Li jkunu regolati l-kunflitti ta’ interess li b’mod inevitabbli jitfaċċaw f’kull proċess regolatorju huwa element essenzjali mill-proċess ta’ governanza tajba.
Ir-regolamenti f’Malta dwar l-istudju tal-impatt ambjentali, imsejsa fuq is-sens komun u fuq id-direttivi tal-Unjoni Ewropea jfittxu li jassiguraw illi dawk involuti fil-proċess tal-EIA ikunu ħielsa minn kull xorta ta’ konflitt ta’ interess. Kunflitt ta’ interess hi sitwazzjoni li tinħoloq meta persuna b’interessi varji jispiċċa jaqdi interess u fl-istess ħin jikkonfliġġi ma ieħor.
Ħmistax ilu fl-artiklu intitolat Il-fiduċja: għal ġol-inċineratur emfasizzajt li dawk li jaħdmu fuq EIA għandhom ikunu professjonali, indipendenti u imparzjali. B’referenza partikolari għall-applikazzjoni dwar l-inċineratur għidt li m’huwiex aċċettabbli li dawk inkarigati biex jagħmlu EIA ikunu fl-istess ħin li qed jagħtu parir lill-iżviluppatur parti ukoll mill-awtorità regolatorja. Dawk li jixtiequ jagħmlu karriera fil-qasam tat-tħejjija ta’ rapporti tekniċi għall-EIA huma liberi li jagħmlu dan imma mbagħad m’għandhomx jitħallew jikkontaminaw il-proċess tal-EIA.
F’artiklu f’ġurnal ieħor bl-Ingliż il-ġimgħa l-oħra l-Professur Alan Deidun, is-suġġett ta’ din il-kitba, kien kritiku ta’ dan kollu. M’għandi l-ebda diffikulta dwar dan għax jagħtini opportunità li nispjega iktar.
Il-Professur Deidun li hu membru tal-Bord tal-ERA ġibed l-attenzjoni tagħna li kieku hu ma jinvolvix ruħu darba kull tant f’rapporti tekniċi għall-EIA, bħalma għamel fil-kaz tal-inċineratur, ikun hemm il-periklu li nispiċċaw b’numru ta’ konsulenti mhux Maltin li jieħdu f’idejhom partijiet sħaħ tal-proċess tat-tfassil tal-EIA. Fil-fehma tal-Professur Deidun dan jiġġustifika li waqt li hu regolatur, fl-istess ħin jagħti parir lill-iżviluppatur!
Jiena konxju li għandna numru żgħir ta’ konsulenti, uħud minnhom professuri fl-Università tagħna li fil-passat mhux imbiegħed ġiebu ruħhom bl-istess mod tal-Professur Deidun: membri fuq il-Bord tar-regulatur u jagħtu l-pariri lil dawk regolati, imbagħad meta l-kaz jiġi quddiemhom jastjenu!
Waqt li dan kien ħażin, fil-kaz tal-Professur Deidun l-affarijiet huma agħar. Deidun ġie maħtur biex ikun membru tal-Bord tal-ERA biex hemmhekk huwa jirrappreżenta lill-għaqdiet ambjentali. Jekk jastjeni mill-jieħu sehem fi kwalunkwe kaz li jiġi quddiemu fil-Bord ikun qed joħnoq il-vuċi tal-għaqdiet ambjentali. Għaldaqstant, b’żieda mal-kunflitt ta’ interess ikun qed imur ukoll kontra l-iskop li għalih inħatar fuq il-Bord tal-ERA. Minħabba l-kunflitt ta’ interess tiegħu il-Professur Deidun ser joħnoq il-vuċi tal-għaqdiet ambjentali fl-iktar mument kritiku: meta jeħtieġilhom isemmgħu leħinhom.
Apparti lill-Professur Deidun l-EIA tal- inċineratur jippreżentalna persuna oħra: il-koordinatur tal-EIA, l-Inġinier Mario Schembri.
Is-Sur Schembri ilu żmien attiv fil-qasam tal-immaniġjar tal-iskart fejn kien ta kontribut pożittiv sostanzjali. Kien strumentali biex twaqqfet il-GreenPak li taħdem bħala kooperattiva: iġġib flimkien diversi negozji li jpoġġu fuq is-suq Malti diversi prodotti. Il-GreenPak taħdem biex f’isem il-membri tal-kooperattiva tirkupra l-iskart tal-ippakkeġġjar (packaging waste). Kienet fuq quddiem nett biex tinkoraġixxi ir-riċiklar fil-gżejjer Maltin, kontinwament tħeġġeġ lill-Kunsilli Lokali u lill-pubbliku biex jirriċiklaw.
Is-Sur Schembri ilu CEO tal-GreenPak sa mill-2005. Għandu għarfien u esperjenza sostanzjali fl-immaniġjar tal-iskart. Huwa operatur fl-immaniġjar tal-iskart u għaldaqstant fil-proċess tal-EIA tal-inċineratur ma jistax ikun la imparzjali u l-anqas indipendenti huwa u janalizza d-dokumenti u r-rapporti li għandu quddiemu. Anke hu għaldaqstant għandu kunflitt ta’ interess li jkompli jikkontamina l-process tal-EIA.
Ma nistax nifhem kif l-ERA ħalliet dan kollu għaddej u ma ħaditx passi, għax dak li qed ngħid m’huwiex xi sigriet, iżda huma fatti magħrufa minn kulħadd.
F’soċjeta demokratika li tfittex li tapplika l-prinċipji ta’ governanza tajba huwa normali li jkunu identifikati każi ta’ kunflitt ta’ interess li dwarhom jittieħdu passi. Imma fejn ma jitieħdux passi jinħolqu bosta problemi. Fil-qasam ambjentali meta ma jittieħdux passi, dan jimmina l-isforzi li jkunu saru favur il-ħarsien ambjentali.
Għax fil-qasam ambjentali, is-saltna tad-dritt (rule of law) hi importanti ukoll!
Ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 25 t’Ottubru 2020