Il-ħrafa tal-Isqof

Id-dibattitu dwar l-abort, kif mistenni hu wieħed qalil. Hu ħafna emottiv.

Imma minkejja dak kollu li qiegħed jingħad hemm sinjal żgħir ta’ qbil.

Il-parti l-kbira ta’ dawk li jgħidu li ma jaqblux mal-abort, jgħidu ukoll li jagħmlu eċċezzjoni waħda biss: meta l-ħajja tal-mara tqila tkun fil-periklu. Dawn ukoll, minkejja, dak li jgħidu,  qed jaċċettaw l-argument baziku tad-diskussjoni dwar l-abbozz ta’ liġi. Ċjoé li l-abort għandu jkun aċċettabbbli biss f’ċirkustanzi straordinarji. Dan hu tajjeb. Pass kbir il-quddiem. Jidher li b’hekk hemm qbil ma’ waħda mir-ragunijiet bażiċi għall-abbozz ta’ liġi: f’kaz li l-ħajja tal-mara tqila tkun fil-periklu. Irrispettivament minn dak kollu li qed jgħidu, dan hu abort ukoll. Imma hu aċċettabbli għax hu ġustifikabbli b’raġuni validissima.

Għad jonqos li jkun hemm qbil dwar meta jkun hemm periklu gravi għas-saħħa. 

Sfortunatament, id-dibattitu, kif jiġri ħafna drabi f’dawn iċ-ċirkustanzi, fih sfruttament tan-nuqqas ta’ informazzjoni u element qawwi ta’ misinformazzjoni. Fuq quddiem nett f’dan kollu hemm il-PN u l- Knisja li b’mod retoriku u f’sintonija qed jagħmlu użu mill-arma tal-biża’, bla ebda skruplu, flimkien ma doża qawwija ta’ miżinformazzjoni.

Hemm il-biża’ li l-proposta tal-lum tista’, fil-futur, tiżviluppa f’abort on demand. Din, iżda, mhiex il-proposta li hemm fuq il-mejda. Imma, minkejja dan, bi żlejaltà lejn l-opinjoni pubblika, l-PN u l-Knisja, f’sintonija, għaddejjin b’kampanja ta’ miżinformazzjoni dwar dan. Dak li jfissru l-ħrejjef dwar l-biċċerija! Ħrafa li ġiet imlissna minn wieħed mill-isqfijiet.

Il-proposta tal-Gvern għad tista’ tkun imtejba. Iridu jingħalqu t-toqob għall-abbuż. Dwar dan diġa ktibt u tkellimt. Ikun għaqli li l-ebda professjonist mediku ma jieħu deċiżjoni waħdu. Irid ikun ċar li dak li l-emenda mressqa trid twettaq hu li toffri soluzzjoni u empatija għall-każijiet ġenwini fejn il-ħajja tkun fil-periklu inkella fejn l-istat ta’ saħħa tal-mara tqila jkun tant gravi li dan jista’ jwassal għall-periklu għal ħajjitha.

Mhux kull kaz ta’ saħħa (inkluża s-saħħa mentali) jwassal għall-periklu għall-ħajja, iktar u iktar illum bl-avvanzi fil-mediċina. Imma fejn dan ikun il-kaz, anke jekk ikun kaz rari ħafna, għandu jkun possibli li t-tobba jagixxu bla biża’ imma dejjem b’responsabbiltà. Għalhekk l-abbozz ta’ liġi huwa meħtieġ. Għalhekk il-ħtieġa li naġixxu.

Il-fundamentaliżmu dejjem ixekkel id-diskussjoni matura. Jagħmel il-ħsara. Ħsara kbira. Fil-passat xekkel id-diskussjoni dwar id-divorzju, dwar id-drittijiet LGTBIQ u dwar l-IVF. Dejjem l-istess nies issib fuq quddiem, jostakolaw diskussjoni matura. Nieqfulhom kif sal-lum għamilna dejjem b’suċċess.

Supporting Bill 28

The amendment to the Criminal Code forming part of Bill 28 which Parliament started discussing on Monday 28 November codifies the existing practice at the state hospital. It defines the necessary legal framework for therapeutic abortion. It does not introduce the practice of therapeutic abortion: this has been the practice for quite some time.

The Bill avoids use of the term “abortion”, using instead the term “termination of a pregnancy”, which as we are all aware has exactly the same meaning!

Legislation to date relative to therapeutic abortion is not clear at this point in time. On this basis ADPD-The Green Party was the only political party which tackled the matter during the March 2022 electoral campaign, including a whole section on sexual health and reproductive rights in the electoral manifesto. We went much further than that, emphasising the need for the decriminalisation of abortion too.

The Labour Party in Government, which has been practically silent on the matter during the electoral campaign, has now decided to act, taking a minimalist approach. It has limited itself to ensuring that current practice is protected at law. While this is definitely not enough it is a welcome first step and deserves our full support, even though there is still room for improvement in the proposed text of the proposal.

The Labour Party is right in saying that it is not introducing abortion through Bill 28: therapeutic abortion has been here and practised for some time even in the state hospital. Consequently, the approval of Bill 28 as presented will, in practice, not change anything, it will merely recognise the current state of affairs. As a result, it will give peace of mind to medical practitioners in state hospitals as their current modus operandi would be clearly spelt out in the law, as it should be.

In a sense the current fierce and at times emotional debate on abortion is much ado about nothing. It has however resulted in the local conservative forces speaking from the same hymn book. The opposition to the Bill is primarily twofold. On one hand there is the PN official stand which, together with Archbishop Scicluna has adopted the position paper published by a group of academics. In practice they seek to limit permissible medical interventions to cases of a threat to the life of the pregnant woman, eliminating health issues as justification. On the other hand, exponents of the fundamentalist Christian right, including a minority in the PN rank and file oppose the Bill in principle.

Put simply, the debate identifies three different proposals. The first, proposed by the Labour government in Bill 28, enshrines in law the current practice and places the onus on the medical profession to decide each case on its own merits. The second, supported by the PN opposition and the Church hierarchy seeks to substantially limit the discretion of the medical profession in Bill 28 primarily by eliminating health and mental health considerations. The third position brought forward by the fundamentalist Christian faction is in total opposition to all that is being proposed.

During the Parliamentary debate held this week I took note of the various positive contributions, in particular those of Deputy Prime Minister Chris Fearne, Parliamentary Secretary Rebecca Buttigieg and Opposition spokespersons Joe Giglio and Mario Demarco. Of particular note, in my view, is Fearne’s reference to the hospital’s standard operating procedures. It is being emphasised that these procedures do in fact address important aspects of the criticism aired during the debate, in particular that decisions taken by the medical profession relative to therapeutic abortion procedures should be taken by two or more professionals in order to ensure that no professional shoulders the decision alone. This, I understand is already standard practice!

There is always room for improvement in the proposed text of the Bill as indicated in the level-headed approach of Joe Giglio during the Parliamentary debate on Wednesday. As I emphasised in my article last week it would have been much better if Government had embarked on an exercise of public consultation before presenting the Bill. There would definitely have been more time to listen to and digest the different views. A valid point which was also emphasised by Mario Demarco.

In this scenario, even though viewing it as just a first step, which can be improved: without any shadow of doubt, ADPD supports the proposal put forward by Bill 28 in principle.

published in The Malta Independent on Sunday: 4 December 2022

It-taħwida l-kbira dwar l-abort

Id-diskussjoni li qed tiżviluppa dwar l-abort hi taħwida waħda kbira. Taħwida li sfortunatament qed jikkontribwixxu għaliha kemm il-Knisja kif ukoll il-Partit Nazzjonalista.

L-abbozz ta’ liġi li ressaq il-Gvern hu dwar kif u meta, b’mod eċċeżżjonali, jista’ jkun hemm intervent mediku biex tintemm tqala. It-tmiem ta’ tqala hu definittivament abort: imma l-proposta hi dwar il-każijiet eċċezzjonali meta dan jista’ jsir u mhux kif qed jiġi kontinwament implikat b’mod malizzjuz.

Fir-realtà, anke dawk li qed jippontifikaw kontra l-abort qed jaċċettaw li hemm ċirkustanzi fejn dan hu permissibli. Id-dibattitu rejali għalhekk hu dwar liema huma dawn iċ-ċirkustanzi eċċezzjonali li fihom abort hu ġustifikat.

Il-Gvern qed jargumenta li apparti meta l-ħajja tal-mara tqila tkun fil-periklu jista’ jkun meħtieġ intervent meta is-saħħa tal-mara tqila tkun fil-periklu: is-saħħa hi ikkunsidrata fit-totalità tagħha jiġifieri tinkludi ukoll is-saħħa mentali. Dan hu tajjeb.

Ir-raġuni għall-inklużjoni fil-proposta tal-Gvern tad-deterjorament tas-saħħa tal-mara tqila bħala raġuni għat-tmiem ta’ tqala hi li m’għandekx toqgħod tistenna sakemm is-saħħa tkun ideterjorat tant li dan iwassal biex tpoġġi anke l-ħajja tal-mara f’periklu.

Il-kontro-argument għal dan kollu hu li dan jista’ jwassal għal abbuż.  Hu argumentat li l-parametri mfassla mill-Gvern huma wisgħin wisq u jistgħu jagħtu lok għal abbuż. Irridu nirrikonoxxu li dan hu dejjem possibli li jsir anke jekk dan ma naħsibx li hu intenzjonat.

Dan kollu għandu jwassal biex niddiskutu bi ftit iktar serjetà dwar x’miżuri għandhom jittieħdu biex ikun evitat dan il-possibli abbuż.

Wieħed mill-argumenti fid-discussion paper dwar il-proposta tal-Gvern li ġiet ippubblikata minn grupp ta’ akkademiċi hu li d-deċiżjoni dwar jekk għandux isir intervent biex tintemm tqala m’għandiex tittieħed minn persuna waħda iżda minn numru ta’ speċjalisti mediċi flimkien. Din il-proposta tista’ tkun soluzzjoni biex biha jkun hemm kontroll adegwat li bih ikun assigurat li ma jkunx hemm abbuż. Proposta li fil-fatt nisslet kummenti favorevoli mid-Deputat Prim Ministru Chris Fearne huwa u jressaq il-liġi fil-Parlament nhar it-Tnejn li għaddew.

Hemm bżonn ftit iktar serjetà fid-diskussjoni. Sfortunatament din hi nieqsa bil-kbir. Il-proposta tal-Gvern hi tajba: jeħtieġ iżda li jkun assigurat li d-dettalji tagħha jassiguraw li tista’ titħaddem b’mod li ma jsirux abbużi.

Din hi id-diskussjoni reali li għandna bżonn! Sfortunatament hi nieqsa.

Kultura ta’ dipendenza

Il-baġit għall-2023 li l-Ministru tal-Finanzi Clyde Caruana ippreżenta lill-Parlament nhar it-Tnejn għandu jkun deskritt bħala wieħed li jsaħħaħ kultura ta’ dipendenza.  Il-Gvern jagħmel użu mit-tqassim taċ-ċekkijiet biex jilħaq dan l-iskop! Id-dipendenza fuq il-Gvern, taħt il-Labour hi oġġettiv  inkoraġġit. Is-sitwazzjoni minn baġit għall-ieħor tmur mill-ħażin għall-agħar.

Dan hu forsi l-iktar ċar mill-mod kif il-Gvern imexxi l-quddiem il-politika tiegħu dwar il-pagi. Żviluppat differenza kbira bejn id-daqs tal-paga minima u kemm verament teħtieġ biex tgħix. Il-Gvern qed jipprova jindirizza din id-differenza billi jqassam iċ-ċekkijiet. Issa ħoloq COLA ġdida biex jgħin lill-vulnerabbli u dan flimkien ma numru ta’ sussidji li uħud minnhom mhux neċessarji inkella huma ta’ ħsara.

 Il-ħolqien ta’ dan il-benefiċċju ġdid għall-persuni vulnerabbli (80,000 skond il-Ministru) li ma jistgħux ilaħħqu mal-ħajja, hu pass pożittiv. Il-vulnerabbli jeħtieġu l-għajnuna, imma jeħtieġu ferm iktar minn ċekk ta’ madwar €300 li ser jitqassam fi żmien il-Milied. Kien ikun ferm iktar għaqli kieku l-Gvern iffoka fuq il-problema reali u indirizza din il-probema bis-serjetà. Issa ilu żmien ikaxkar saqajh.

Il-problema reali hi li l-paga minima hi baxxa ħafna: hi ferm il-bogħod minn paga li tista’ tgħix biha. Gvern wara l-ieħor għamel ħiltu biex din il-problema jevitha. Tajjeb li niftakru li l-benefiċċji soċjali, fil-parti l-kbira tagħhom, huma marbuta mal-paga minima u huma rifless tagħha. Paga minima diċenti awtomatikament teffettwa l-benefiċċji soċjali li riżultat ta’ hekk jitjiebu sostanzjalment, bi dritt.

Tul dawn l-aħħar għaxar snin tlett rapporti tal-Caritas analizzaw din il-materja fil-fond. L-aħħar rapport, li nħareġ fl-2021, kien ikkonkluda li hemm diskrepanza ta’ 40 fil-mija bejn il-paga minima u dak meħtieġ biex wieħed jgħix b’mod diċenti. Dan jammonta għal diskrepanza ta’ madwar €4,000 fis-sena. Din hi l-problema rejali!

Sakemm nibqgħu bil-paga minima baxxa daqshekk, it-tqassim fuq stil tar-rigali tal-Milied (Father Christmas) ser jibqgħu jsiru biex jitnaqqas il-piz minn fuq spallejn il-vulnerabbli. Xi drabi ir-rigali ta’ Father Christmas ma jkunux limitati għall-vulnerabbli imma qed jinfirxu ma kulħadd. Hekk ġara biċ-ċekkijiet ta’ qabel l-elezzjoni, u l-hekk imsejħa rifużjoni tat-taxxa!

Flok din id-dipendenza fuq dan it-tqassim, ikun iktar xieraq li l-paga minima tiżdied u issir paga li tista’ tgħix biha.  Dan jista’ jsir billi l-baskett ta’ oġġetti u servizzi li fuqu tkun ikkalkulata l-paga minima jkun aġġornat regolarment. Dan jelimina l-ħtieġa tat-tqassim ta’ cekkijiet ta’ kull xorta fil-parti l-kbira tal-każi għax il-paga raġjonevoli tkun ir-regola: ma jkunx hemm ħtieġa tal-benvolenza politika tal-Gvern, la fi żmien il-baġit u l-anqas, fi żmien ta’ elezzjoni ġenerali kif, b’mod abbużiv diġa sar.

B’żieda ma’ dan it-tqassim taċ-ċekkijiet bi pjaċir, flok pagi ġusti bi dritt, tajbin biex wieħed jgħix bihom, il-Gvern qiegħed ukoll japplika numru ta’ sussidji li huma mfasslin b’mod żbaljat.

Is-sussidji tal-petrol u d-dijżil huma żejda. Iż-żieda internazzjonali fil-prezz tal-petrol u d-dijżil, li huma madwar id-doppju ta’ dak li qed inħallsu Malta, hi opportunità unika li f’idejn kapaċi tista’ tikkoreġi l-iżbalji li għamel il-Gvern fil-konfront tal-problema tagħna tad-dipendenza fuq il-karozza privata.

Flok is-sussidji fuq il-prezz tal-petrol u d-dijżil ikun aħjar kieku ninvestu fl-effiċjenza u l-puntwalità tat-trasport pubbliku. Din hi opportunità unika li, f’idejn min jifhem tista’, fit-tul, twassal għal tibdil fl-imġieba tan-nies favur użu iktar tat-trasport pubbliku u użu inqas tal-karozzi privati.  L-introduzzjoni ta’ transport pubbliku b’xejn għal kulħadd mill-bidu ta’ dan ix-xahar kien pass primatur: l-effiċjenza u l-puntwalità tat-trasport pubbliku kellu jkun indirizzat ferm qabel ma ttieħed dan il-pass importanti.

Li tkun indirizzat id-dipendenza fuq il-karozzi privati hu oġġettiv politiku li l-Gvern stess ippropona fil-Pjan Nazzjonali dwar it-Trasport. Il-Gvern qiegħed jinjora l-pjan tiegħu stess.

Min-naħa l-oħra hu xieraq li l-konsum bażiku tal-ilma u l-elettriku fir-residenzi tagħna jibqa’ jkun issussidjat. Imma hu żball li is-sussidju japplika ukoll għall-konsum kollu ta’ kulħadd. Ikun ferm aħjar jekk setturi differenti tal-ekonomija jkollhom aċċess għal għajnuna mfassla għall-ħtiġijiet tagħhom sakemm iddum il-kriżi kurrenti.   Dan jista’ jagħti protezzjoni ferm ikbar kemm lill-impiegi kif ukoll lill-ekonomija. Fuq kollox b’dan il-mod jista’ jkun evitat li jkun issussidjat il-ħela u l-abbuż fl-użu tal-ilma u l-elettriku.

Ma hemmx ħtieġa li nsaħħu kultura ta’ dipendenza fil-forma ta’ tqassim ta’ ċekkijiet inkella b’sussidji mhux meħtieġa.  Huwa tajjeb li l-vulnerabbli jkunu mgħejjuna. Imma li tinbena u tissaħħaħ kultura ta’ dependenza bħala riżultat ta’ politika skaduta dwar il-pagi hi xi ħaġa ferm differenti. Dan jagħmel ħsara lit-tessut soċjali tal-pajjiż u għandu jinġieb fit-tmiem l-iktar kmieni possibli.

ippubblikat fuq Illum: il-Ħadd 30 t’Ottubru 2022

A Culture of Dependency

The budget for 2023 presented to Parliament by Finance Minister Clyde Caruana last Monday may be described as one which reinforces a culture of dependency. Government handouts are used, left, right and centre to achieve this objective. Under Labour the culture of dependency is actively encouraged: it gets worse with every budget.

This is most clear in the manner in which government deals with incomes policy. A chasm has developed between the actual minimum wage and what is required as a living wage. Government tries to bridge this through various handouts including the newly created special COLA for the vulnerable as well as through subsidies, some of which are unnecessary or damaging.

The creation of a new ad hoc benefit payable to vulnerable persons (estimated by the Minister at 80,000 persons) who cannot cope with the current rate of inflation is a positive step. They definitely need help, but they need much more than an approximately €300 handout at Christmas time.  It would have been much better if government focused on the real problem and addressed it head-on. It has been procrastinating for ages.

The real problem is that the minimum wage is ridiculously low: it is far from being a living wage. Governments have repeated sought to avoid addressing this issue. It is pertinent to point out that social benefits are mostly pegged to the minimum wage. A minimum wage at a reasonable level would automatically adjust all social benefits to an equally reasonable level too.

Three Caritas reports have analysed the issue in depth in the last ten years. The last report issued in 2021 had found a 40 per cent discrepancy between the minimum wage and what is required as a living wage. This translates into approximately a €4,000 shortfall per annum. This is the real problem!

For so long as the minimum wage remains at such a low level, government handouts in Father Christmas style will remain the norm in order to reduce the burdens on the vulnerable. At times, this Father Christmas benevolence is not limited to the vulnerable but spread to the benefit of one and all. The pre-electoral handouts and the so-called tax refunds are just two examples.

Instead of being dependent on handouts, it would be appropriate if the minimum wage is a living wage. This can only be achieved through a regular updating of the basket of goods and services on the basis of which the quantum of the minimum wage is determined. This would eliminate the need for most handouts at any time of the year as all would get their dues as of right, on a regular basis, and not be dependent on the political benevolence of government, be it at budget time or else, abusively, on the eve of general elections as has already happened.

In addition to a policy of preferring handouts to a clear statutory determination of a fair living wage Government has also embarked on a policy of increased subsidies, designed in an ill-advised manner.

The subsidies applied to petrol and diesel are uncalled for. The current international spike in fuel prices – approximately double what we pay locally– is a unique opportunity which, if properly managed could make up for government’s lack of action to address the car dependency problem on the Maltese islands.

Instead of subsidising the price of petrol and diesel it would be much better to invest in the efficiency and reliability of public transport. This is a unique opportunity which if properly managed could be the beginning of a long-term behavioural change: away from the private car and towards public transport. Having free public transport for all as of this month was a pre-mature step: the efficiency and reliability of public transport should have been adequately addressed before embarking on such an important step.

Addressing car dependency head-on is a policy objective proposed by government’s own National Transport Master Plan but repeatedly ignored by government itself.

On the other hand, it is appropriate to subsidise basic water and electricity domestic consumption. One should however think beyond an across-the-board subsidy.  Having focused assistance to different sectors of the economy tailor-made to their specific needs for the duration of the current crises would yield far better results in protecting employment and the economy in the long-term. It would definitely avoid subsidisation of waste and misuse of water and electricity.  

We do not need to create or reinforce a culture of dependency in the form of handouts and unnecessary subsidies. Helping the vulnerable is laudable. Reinforcing a culture of dependency as a result of an outdated incomes policy is something quite different: it damages the social fabric and should be reversed the soonest!

published on The Malta Independent on Sunday: 30 October 2022

Neħtieġu paga minima suriet in-nies

Hemm min iqis li huwa tajjeb li nħoloq mod ġdid ta’ għajnuna lill-vulnerabbli fil-konfront tal-piz fuqhom tal-inflazzjoni. Imma jkun ferm aħjar kieku nindirizzaw il-problema vera bis-serjetà. Il-Gvernijiet wieħed wara l-ieħor ilhom jonqsu milli jagħmlu dan.

Il-paga minima hi baxxa. Mhiex tajba biex tgħix biha. Teħtieġ li tgħola b’madwar €4,000 fis-sena kif ġie muri repetutament fir-rapporti tal-Caritas, sena wara l-oħra.

Sakemm il-pagi jibqgħu daqshekk baxxi jibqa’ l-ħtieġa tal-għotjiet mill-Gvern ta’ kull sena lil dak u lill-ieħor. Ir-ras iebsa tal-Gvern li ma jirrevedix il-baskett li fuqu hija ikkalkulata il-paga minima hija politika skaduta li qed iżżomm dipendenza tal-pajjiz fuq pagi baxxi u handouts.

Hu dritt li l-pagi jkunu ta’ livell diċenti. Dritt li hu mkasbar mill-Gvernijiet, wieħed wara l-ieħor. Pagi diċenti jnaqqsu l-ħtieġa ta’ politika ta’ Father Christmas. Ma nibqgħux nistennewh jiġi jqassam ir-rigali fil-budget!

Il-Gvern jista’ jagħmel użu aħjar tar-riżorsi tal-pajjiż. Is-sussidji kif qed japplikom il-Gvern jistgħu jkunu ferm aħjar.

Is-sussidji tal-fuel lill-kulħadd hu ħela ta’ riżorsi. Nistgħu ngħaddu mingħajr sussidji tal-petrol u tad-dijżil. Dan is-sussidju jista’ faċilment jitnaqqas u dan iwassal għal benefiċċju kbir: inqas karozzi fit-toroq u użu ikbar tat-trasport pubbliku! Li t-trasport pubbliku issa hu b’xejn mhux biżżejjed. Jeħtieg ukoll li jkun effiċjenti, li mhux.

Bla dubju, l-konsum bażiku tal-elettriku għad-djar, għandu jibqa’ jkun issussidjat imma l-bqija tas-sussidji għall-elettriku u l-fuels għandhom ikunu studjati aħjar.  Hemm modi aħjar kif il-Gvern jista’ jnaqqas il-piż minn fuq spallejn in-nies. U fl-aħħar ikollu iktar riżorsi għall-ħtiġijiet tal-pajjiz.

In-negozjant tal-ikel Tork u sieħbu fin-negozju  

Il-mostru ta’ bini li approvat l-Awtorità tal-Ippjanar u li preżentement qed jinbena ħdejn il-kappella tal-Manikata kien ikkunsidrat li hu aċċettabbli, kemm mill-arċidjoċesi ta’ Malta kif ukoll mis-sopra-intendenza tal-wirt kulturali. Kemm l-Arċisqof kif ukoll is-Sopratendent tal-Wirt Kulturali jeħtieġ li jagħmlu apoloġija pubblika għax l-ewwel oġġezzjonaw minħabba li l-bini propost mhux postu ħdejn il-kappella u mbagħad, wara, irtiraw l-oġġezzjoni tagħhom. B’dak li għamlu, t-tnejn li huma taw kontribut biex dan il-mostru jimmaterjalizza.

Iktar kmieni din il-ġimgħa, l-portal elettroniku Shift News svela li Malti fin-negozju tal-ikel Tork, li f’ismu daħlet applikazzjoni ta’ żvilupp biex jinbena dan il-monstru  għandu sieħeb sieket fin-negozju: l-perit li iffirma l-applikazzjoni ta’ żvilupp. Skond ix-Shift News huwa jippossjedi 50 fil-mija tal-ishma tal-kumpanija Juke Developments Limited, il-kumpanija li qed tieħu ħsieb l-iżvilupp.

Mhux aċċettabbli li l-perit ikun ukoll żviluppatur.  Din hi imġieba ħażina li qed titfa’ dell ikrah fuq il-professjoni kollha. Hi materja ta’ etika li l-Kamra tal-Periti, li hi inkarigata milli tirregola l-professjoni, tevita kontinwament milli tesprimi ruħha u tieħu posizzjoni dwarha.

Madwar sentejn ilu, f’artiklu fuq Illum intitolat Il-perit-żviluppatur (8 ta’ Marzu 2020) kont ġbidt l-attenzjoni li l-perit inkarigat mill-proġett tal-Ħamrun, li fl-istadji inizzjali tiegħu kien wassal għall-mewt ta’ Miriam Pace, kien jippossjedi 10 fil-mija tal-ishma tal-kumpanija li kienet qed tieħu ħsieb l-iżvilupp.

Il-Kodiċi dwar l-Imġieba Professjonali għall-periti fil-gżejjer Maltin jipprovdi li  Perit f’Malta “ma għandux jokkupa, jassumi jew xjentement jaċċetta kariga li fiha l-interess tiegħu jkun kontra d-dmirijiet professjonali tiegħu.”

Il-punt hu jekk id-doveri professjonali ta’ perit inkarigat minn żvilupp humiex f’kunflitt ma li tkun ukoll, fl-istess ħin “l-żviluppatur”. Il-perit inkarigat minn lant tax-xogħol huwa ultimament responsabbli  għal dak li jseħħ fuq il-lant  avolja illum ġieli jkun assistit minn xi site officer, li imma rari jkun fuq il-lant! L-iskop tal-żviluppatur, min-naħa l-oħra, kif jgħidu, hu li jdawwar lira: hu interessat li jimmassimizza l-profitti mill-iżvilupp tal-art.

Il-Kodiċi dwar l-Imġieba Professjonali li semmejt iktar il-fuq jemfasizza li l-perit “jirċievi rimunerazzjoni biss bid-drittijiet professjonali tiegħu li jitħallsu mill-klijenti tiegħu u/jew bis-salarju tiegħu li jitħallas mill-prinċipal tiegħu. Hu ma jkunx jista’ jieħu rimunerazzjoni minn riżorsi oħra relattiva għax-xogħol u għad-dmirijiet fdati lilu.”   B’dan, fil-fehma tiegħi, hu ċar li perit ma jistax ikollu sehem minn profitti li jirriżultaw minn żvilupp tal-art u għaldaqstant m’għandux jaġixxi ta’ żviluppatur, la waħdu u l-anqas bi sħab ma ħaddieħor. Il-profitti mill-iżvilupp tal-art m’għandhomx ikunu l-motiv għall-ħidma professjonali tal-perit.  

Jidher li l-Kamra tal-Periti ma taqbilx ma dan għax b’mod konsistenti hi siekta dwar is-suġġett. Dan is-skiet hu inevitabilment interpretat bħala li l-Kamra tal-Periti qed taċċetta is-sitwazzjoni attwali. Mhux ta’ b’xejn, għaldaqstant li n-numru ta’ każi magħrufa ta’ periti li huma sħab fin-negozju ta’ żvilupp ta’ propjetà, imma li isimhom ma jidhirx, qiegħed jiżdied. Isimhom ma jidhirx għax huma konxji mill-kunflitt li hemm u jagħmlu ħilithom li jostru dan kollu fil-mixja tagħhom lejn sehem mill-profitti li jirriżultaw minn dan l-iżvilupp.

Bosta snin ilu, meta kont membru elett tal-Bord li jirregola l-ħruġ tal-warrant tal-periti kont ippreżentajt proposta biex dan kollu, jiġifieri ir-rwol ta’ periti li jaġixxu ta’ żviluppaturi, jkun regolat. Il-proposta tiegħi dakinnhar ma kienitx imxiet il-quddiem.

Sfortunatament, sal-lum, għad ma ittieħdet l-ebda azzjoni dwar dan kollu. Li nibqgħu ma tittieħed l-ebda azzjoni jfisser li l-qagħda preżenti tkun aċċettata bħala n-normalità. Sfortunatament dan hu konsistenti mal-valuri tas-soċjetà amorali li qed tiżviluppa madwarna.

ippubblikat fuq Illum: 28 t’Awwissu 2022

Il-ħela tal-elettriku: tniġġiż mid-dawl

Huwa pass tajjeb dak li jirrapporta l-Malta Today illum, li nħarġet direttiva fis-settur pubbliku biex l-enerġija nużawha bil-għaqal.

M’għandux jibqa’ jinħela elettriku bil-bini mixgħul bil-lejl.

Anke dwar l-air conditioners, t-temperatura f’uffiċini pubbliċi, issa, fix-xhur sħan, m’għandiex tkun iktar baxxa minn 24 grad Celsius.

Direttiva tajba, imma mhux biżżejjed. Hemm ħafna iktar x’jista’ jsir fid-diversi oqsma biex tonqos il-ħela. Imma tajjeb li bdejna.

Ikun għaqli li l-Knisja ukoll timxi fuq l-istess passi in partikolari dwar il-Knejjes imdawwlin. Nistennew (min jaf) direttiva dwar dan mill-arċisqof biex anke l-knejjes inaqqsu d-dwal żejda u jnaqqsu l-ħela!

Il-problema  hi kbira ħafna iktar milli naħsbu.

The kebab man and his business partner

The monstrosity dwarfing the Manikata chapel approved by the Planning Authority was considered acceptable by both the Archdiocese of Malta and the Superintendence of Cultural Heritage. Both the Archbishop as well as the Superintendent of Cultural Heritage owe every one of us an apology for having withdrawn their objection to this development. They had originally submitted that the proposed development is incompatible with the chapel and its surroundings. Then they had second thoughts, thereby contributing to the development of this monstrosity.

Online news portal, Shift News, has revealed, earlier this week, that a man in the kebab business, in whose name the application was submitted has a silent business partner: the architect who signed the approved development application. The Shift News, also revealed that the architect is a co-owner of the development site through his 50 per cent ownership in Juke Developments Limited, the company which has taken charge of the development.

It is not on that architects are also developers.  This is a professional misconduct which is bringing the whole profession into disrepute. It is an ethical matter which has been repeatedly avoided by the Chamber of Architects and Civil Engineers, the professional body entrusted with regulating the architectural profession in the Maltese islands.

Around two years ago, in these columns, in an article entitled The architect-developer (8 March 2020) I had pointed out that the architect in charge of the development at Ħamrun, which development had, in its initial stages, resulted in the death of Miriam Pace, had a 10 per cent shareholding in the company which was carrying out the development.

The Code of Professional Conduct for architects practicing in the Maltese islands clearly lays down that a locally warranted architect “must not hold, assume or consciously accept a position in which his interest is in conflict with his professional duty.”

The point at issue is whether the professional duties of an architect in charge of a development are in conflict with the interests of being “the developer”. The architect in charge of a site of works is ultimately responsible for what goes on the site, even though he is nowadays assisted by a site officer who in most cases is rarely present on site! The developer, on the other hand is interested in the potential maximisation of profits resulting from the development of the site under consideration: making hay while the sun shines! The profits resulting from development should not be the professional’s motivation.

The Code of Professional Conduct abovementioned goes on to emphasise that a locally warranted architect “is remunerated solely by his professional fees payable by his clients and/or by his salary payable by his employer. He is debarred from any other source of remuneration in connection with the works and duties entrusted to him.”  In my opinion this clearly forbids architects from sharing in the profits of development and consequently in being developers, on their own or together with others.

Apparently, the Chamber of Architects and Civil Engineers disagrees with the above as it has been consistently silent on the matter. This silence has inevitably been interpreted by one and all as acquiescence: accepting the current state of affairs. It is consequently no wonder that the number of known cases of architects being silent partners in development projects is quietly on the increase. They are silent partners, meaning that they are aware that there is a conflict in their responsibilities which they do their best to hide in their pursuit of a share of the profits resulting from development.

Many years ago, when I was an elected member of the architects Warranting Board, I had presented a proposal to start regulating the role of architects who act as developers. My proposal was not acted upon.

Unfortunately, no action has been taken to date. Taking no action signifies accepting the present situation as the normal acceptable behaviour. This is unfortunately consistent with the norms of the amoral society which currently rules the roost.

published in The Malta Independent on Sunday: 28 August 2022

Ftit ħsibijiet dwar il-baġit li jmiss

F’dawn il-ġranet, fil-Ministeru tal-Finanzi jkun qed isir ix-xogħol preparattiv dwar il-baġit li normalment ikunu imħabbar matul ix-xahar ta’ Ottubru.

Il-Ministru tal-Finanzi, mid-dehra diġa ddeċieda li jagħti l-aħħar irtokki biex ikompli jiffinanzja l-klijenteliżmu fl-Air Malta.  Dan hu proġett fit-tul li l-ħidma dwaru ilha għaddejja fuqu mill-predeċessuri tiegħu. Proġett li jinvolvi iktar miljuni ta’ euro ġejjin mit-taxxi tagħna li ser ikunu moħlija biex jonoraw wegħdiet politiċi li saru matul il-kampanja elettorali tal-elezzjoni ġenerali li għada kif għaddiet. Din hi irregolarità oħra bħat-tqassim tac-ċekkijiet bieb bieb waqt il-kampanja elettorali. Monument “xieraq” għall-klijenteliżmu politiku.

L-għoli tal-ħajja spara l-fuq, bla kontroll. Probabbilment li l-COLA, ż-żieda għall-għoli tal-ħajja għall-pagi,salarji u pensjonijiet, li titħabbar bħala parti mill-baġit li jmiss, tkun madwar €10 fil-ġimgħa. Il-Ministru Clyde Caruana diġa qal li din kienet tkun sostanzjalment għola minn hekk kieku l-Gvern ma issussidjax il-petrol/dijsil u l-kontijiet tal-elettriku u l-ilma.

Hemm ħtieġa li niddiskutu ftit iktar dawn is-sussidji biex ikunu aħjar, iktar effettivi u li jilħqu lil min verament jeħtieġhom. Fiċ-ċirkustanzi attwali hi politika tajba li l-użu bażiku jkun issussidjat, imma mhux għaqli li fuq tul ta’ żmien dan jibqa’ sussidju sħiħ għall-konsum kollu. Għax is-sussidji mhux qed imorru għand il-vulnerabbli biss: min mhux vulnerabbli għandu bżonn inqas tas-sussidji tal-lum.  Is-sussidji jeħtieġ li jkunu ffukati jekk irridu li l-pajjiż ikun ta’ għajnuna utli għall-vulnerabbli. Għax ir-riżorsi tal-pajjiż ma jippermettux li nibqgħu sejrin kif aħna fit-tul.

Xi ġranet ilu, s-sussidju fuq il-fuel li jieħdu l-inġenji tal-baħar tneħħa. Dan hu sewwa u seta ġie evitat mill-bidu. Imma dan mhux biżżejjed.  It-tnaqqis gradwali tas-sussidji fuq il-petrol u d-dijżil mhux biss inaqqas il-karozzi mit-toroq u jtejjeb il-kwalità tal-arja, imma fuq kollox jagħmilha possibli li iktar finanzi jkunu allokati għal oqsma oħra li tant jeħtieġu l-attenzjoni.

Il-Kamra tal-Kummerċ għamlet tajjeb li tkellmet dwar ftit iktar ħsieb fuq kif ikunu issussidjati l-kontijiet tal-elettriku u l-ilma. Anke f’dan il-qasam hu l-użu bażiku li għandu jkun issussidjat. Sussidji iktar minn hekk ifisser li anke l-użu esaġerat tal-elettriku u l-ilma qed ikun issussidjat. Dan hu użu ħażin ta’ fondi pubbliċi lijista’ jkun indirizzat bla diffikultà.

Naqbel perfettament ma’ Josef Bugeja tal-GWU li iż-żieda għall-għoli tal-ħajja għandha titħallas kollha lil min jaħdem (u lill-pensjonanti). Il-COLA mhiex, wara kollox, żieda fil-paga imma tipprova tagħmel tajjeb għall-impatt tal-inflazzjoni fuq il-paga, salarju jew pensjoni.

Imma tibqa’ l-ħtieġa ta’ bidla mill-qiegħ dwar il-politika li tikkonċerna l-pagi (incomes policy) biex din tkun dejjem iktar relevanti għaż-żmien li qed ngħixu fih.

Ilna ħafna nitkellmu dwar il-ħtieġa li l-baskett ta’ oġġetti u servizzi li jservu biex fuqhom tinħadem il-paga minima u l-COLA jkun revedut biex ikun assigurat li dan jirrifletti l-ħtiġijiet tal-lum. L-istudji li ippubblikat il-Caritas tul dawn l-aħħar snin jiffukaw eżattament fuq hekk. Minn dawn l-istudji joħroġ ċar li reviżjoni tal-baskett ta’ oġġetti u servizzi jwassal għal żieda inevitabbli ta’ 40 fil-mija fil-paga minima kurrenti. Li dan ikun indirizzat bla iktar dewmien hu essenzjali. Ifisser, skond dawn l-istudji tal-Caritas, li paga minima diċenti għandha tkun ta’ madwar l- €14,000 fis-sena.

L-inflazzjoni  sostanzjali ta’ din is-sena jfisser li l-vulnerabbli fostna għaddejjin minn żmien diffiċli. F’dawn iċ-ċirkustanzi ikun mill-iktar raġjonevoli li l-COLA titħallas darbtejn fis-sena: fl-1 ta’ Lulju u l-1 ta’ Jannar. Dan ma jżidx l-ammont li jitħallas imma billi dan jinqasam fi tnejn, u parti titħallas sitt xhur qabel, inaqqas ħafna l-piz fuq spallejn il-vulnerabbli.

Għadna qed nistennew lill-Onorevoli Ministru tal-Finanzi biex iwettaq dak li wiegħed is-sena l-oħra bl-introduzzjoni ta’ mekkaniżmu speċjali li jipproteġi lill-vulnerabbli mill-impatti tal-għoli tal-ħajja. Għadna nistennew, imma l-Onorevoli Ministru jidher li hu iktar ippreokkupat biex jonora l-wegħdiet konnessi mal-klijenteliżmu politiku fl-Air Malta.

ippubblikat fuq : Illum: 21 t’Awwissu 2022