Pétrus: minn Yorgen għal Joseph: u ejja, b’daqshekk x’ġara?

Il-politiċi għandhom iżommu distanza soċjali min-nies tan-negozju, u dan mhux biss waqt pandemija. Dan kien rappurtat li ntqal minn George Hyzler, il-Kummissarju tal-Istandards fil-Ħajja Pubblika, iktar kmieni din il-ġimgħa, waqt seduta ta’ kumitat parlamentari li kien qed jiddiskuti r-rapport tiegħu dwar investigazzjoni li għamel fuq Joseph Muscat, ex-Prim Ministru. Ir-rapport ta’ Hyzler hu dwar ir-rigal li Joseph Muscat irċieva mingħand Yorgen Fenech li kien jikkonsisti fi tlett fliexken inbid prim, Château Pétrus, mingħand min hu presentement akkużat li kien il-moħħ wara l-assassinazzjoni ta’ Daphne Caruana Galizia.

Joseph Muscat mhux l-ewwel politiku li irċieva rigali kompromettenti. L-ex Ministru tal-Finanzi Tonio Fenech kien aċċetta rikba bla ħlas (bejn Malta u Madrid u lura) fuq jet privat flimkien ma żewġ negozjanti biex jara logħba futbal taċ-Champon’s League (l-Arsenal f’Madrid).  Tonio Fenech, li anke rċieva rigali kontroversjali oħra, dakinhar kien soġġett għal kritika qawwija, avolja l-kariga ta’ Kummissarju dwar l-Istandards fil-Ħajja Pubblika ma kienitx teżisti!  Anke kellu l-barka tal-Prim Ministru ta’ dakinnhar, “ir-rett” Lawrence Gonzi. U ejja, b’daqshekk x’ġara?

Fl-2015 kellna ukoll il-każ tal-ex-Ministru tas-Saħħa  Joe Cassar li, kif kien sar magħruf, kien aċċetta numru ta’ rigali mingħand negozjant ieħor kontroversjali: Joseph Gaffarena. Dakinhar ukoll ma kellniex Kummissarju dwar l-Istandards fil-Ħajja Pubblika, imma  Joe Cassar ħa deċiżjoni korretta u irreżenja wara li ammetta li żbalja. Cassar ma irrealizzax mill-ewwel bil-gravità ta’ dak li ġara. Imma fl-ebda ħin ma qal: u ejja, b’daqshekk x’ġara?

Meta dawk li jkollhom kariga politika jirċievu rigali li jiswew il-flus ikunu qed joħolqu sitwazzjoni li biha faċilment jikkompromettu l-kariga pubblika li jokkupaw. Il-posizzjoni kompromettenti tkun ferm iktar gravi jekk dak li jġib ir-rigal ikun jiddependi mill-politiku  minħabba deċiżjonijiet li jkunu għadhom pendenti, u ferm agħar jekk ikun jew tkun diġa ibbenefika minn deċiżjonijiet li diġa ttieħdu.

Nifhem li għal uħud mill-politiċi din tista’ tkun sitwazzjoni diffiċli ħafna, b’mod partikolari jekk il-politiku nvolut ma jkunx imdorri jaġixxi b’mod etiku saħansitra f’affarijiet żgħar li niffaċċjaw fil-ħajja ta’ kuljum.  L-imġieba etika mhiex switch li tixgħel jew titfi skond jekk tkunx attiv fil-politika jew le.  Il-politiku qiegħed taħt il-lenti pubblika u l-pubbliku, illum jew għada, jiskopri l-imġieba mhux korretta ta’ dak li jkun.  L-attitudni ta’ uħud ġeneralment hi rifless ta’ imġieba mhux etika li saret tant komuni fis-soċjetà tagħna: fil-professjonijiet, fin-negozju (żgħir u kbir), fis-servizzi, fis-settur pubbliku u f’kull qasam tal-ħajja ta’ kuljum. Is-soċjetà tagħna żviluppat attitudni ta’ “u ejja, b’daqshekk x’ġara?”. Kollox, jew kważi kollox jgħaddi.  Allura m’hemmx għalfejn nistgħaġbu jekk din l-attitudni hi riflessa ukoll f’dawk eletti f’karigi pubbliċi!

Ir-rapport dwar l-inbid Château Pétrus li Yorgen ta’ lil Joseph hu biss każ wieħed li spikka.  Bla dubju hemm kwantità ta’ każijiet ta’ għoti ta’ rigali lil politiċi konnessi ma’ deċiżjonijiet speċifiċi  inkella li kellhom impatt fuq il-proċess ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet.  F’xi każi il-linja li tifred rigal minn  attentat ta’ korruzzjoni hi waħda fina ħafna. Il-parti l-kbira tal-każi imma, diffiċli li jkunu ppruvati.  Huwa għalhekk essenzjali li l-ftit każi li dwarhom hemm il-provi jittieħdu passi dwarhom.

L-uffiċċju tal-Kummissarju tal-iStandards fil-Ħajja Pubblika hu essenzjali fil-bini tal-infrastruttura etika tant meħtieġa biex ikunu regolati dawk f’ħatriet politiċi.  Hu għal din ir-raġuni li kien hemm elf skuża u dewmien sostanzjali biex din il-kariga inħolqot.

Ir-rapporti tal-Kummissarju dwar l-Standards fil-Ħajja Pubblika dejjem ser ikunu kontroversjali. Waqt li wieħed jirrispetta l-ġudizzju tal-Kummissarju, huwa għandu jifhem li l-konsiderazzjonijiet tiegħu dejjem ser ikunu taħt il-lenti. Bħalissa, f’xi waqtiet jidher li qed joqgħod lura bħalma għamel fl-investigazzjoni riċenti dwar il-vjaġġ ta’ Joseph Muscat f’Dubai.

Dawn huma materji li dwarhom bħalissa għadna qed nitgħallmu. Anke l-Kummissarju dwar l-iStandards fil-Ħajja Pubblika nnifsu għadu qed isib saqajħ f’mixja li forsi twassalna biex xi darba neliminaw mill-vokabolarju tagħna espressjonijiet bħal “u ejja, b’daqshekk x’ġara?”.

Kultant, imma, naħseb li diġa qegħdin tard wisq!

ippubblikat fuq Illum : il-Ħadd 26 ta’ Lulju 2020

Château Pétrus and the “anything goes” syndrome

Politicians should keep a social distance from big business, always, not only during a pandemic. This was reportedly stated by George Hyzler, the Commissioner for Standards in Public Life earlier this week during a parliamentary committee sitting, when discussing the contents of his report concluding an investigation of Joseph Muscat, former Prime Minister. Hyzler’s report dealt with the receipt by Joseph Muscat of a gift consisting of three bottles of the premier Bordeaux red wine, Château Pétrus, from Yorgen Fenech, entrepreneur, currently defending himself from the criminal charge of masterminding the assassination of Daphne Caruana Galizia.

Joseph Muscat is not the first politician to receive such compromising gifts. Former Finance Minister Tonio Fenech had accepted a free ride to join a couple of entrepreneurs to watch an Arsenal Champion’s League match in Madrid on a private jet belonging to one of the entrepreneurs. Tonio Fenech, who also received other controversial gifts, was heavily criticised, even though unfortunately there was no Standards Commissioner to investigate back then! He even had the blessing of his boss, the sanctimonious Lawrence Gonzi.

In 2015 we also had the case of former Health Minister Joe Cassar who, it was revealed, had accepted a series of gifts from another controversial business man: Joseph Gaffarena. There was no Commissioner for Standards in Public Life then, but Joe Cassar took the right decision and resigned after publicly accepting that he had committed a serious error of judgement.

When holders of political office accept expensive gifts, they are placing themselves in a position which could easily compromise the public office which they occupy. The seriousness of the compromising situation created increases exponentially if the gift bearer is dependent on the holder of political office for decisions yet to be taken or worse, if he/she has already benefitted from decisions taken.

It is acknowledged that at times the holder of political office may be in a very awkward situation, especially if he is not accustomed to behaving ethically even in minor everyday matters. Ethical behaviour is not a switch-on/switch-off matter dependent on whether one is involved in politics. Holders of political office are under the glare of the public spotlight, which, sooner or later discovers their misdemeanours. Their attitude is however generally a reflection of the unethical behaviour prevalent throughout society: in the professions, in business, in all sectors of everyday life. Our society has developed an attitude that “anything goes”. Consequently, it is no wonder that this is also reflected in those elected to public office!

The Château Pétrus report is just one case which has made it to the headlines. There are undoubtedly countless of other cases of gifts to holders of political office which were the result of specific decisions or else had a material impact on decision-taking. In some cases, the gift bearing borders on corruption. Most of them are however difficult to identify or prove. It is hence imperative that action is taken in respect of the few provable cases.

The Office of the Commissioner for Standards in Public Life is an essential building block of the ethical infrastructure required for the regulation of holders of political office. For this specific reason, it took ages to be implemented with a multitude of excuses continuously piling up in order to justify substantial delays.   The reports of the Standards Commissioner will always be controversial. Whilst respecting his judgement he will undoubtedly realise that his considerations will always be subject to scrutiny as at times he appears to be applying excessive self-restraint as he has done in the investigation relative to the recent Muscat Dubai trip.

We are currently riding a steep ethical learning curve. Even the Commissioner for Standards in Public Life himself is on this ethical learning trip at the end of which it may be possible to consign the “anything goes” syndrome to the dustbin of history, even though at times it seems that it may be already too late!

 

published in The Malta Independent on Sunday : 26 July 2020