Ir-referendum: 11 t’April 2015

 

L-istorja ta’ dan ir-referendum qed iżżid ir-ritmu issa li l-Qorti Kostituzzjonali ddeċidiet.

Fi ftit iktar minn 24 siegħa wara li l-Qorti esprimiet ruħha, l-Gvern iddeċieda d-data tar-referendum li issa hu ċar li ser isir fil-11 t’April 2015, flimkien mal-elezzjonijiet għall-Kunsilli Lokali. Li dawn l-elezzjonijiet ser isiru flimkien mar-referendum hu pass tajjeb. Il-pajjiż jiffranka l-flus, u anke, għax le, probabbilment li jkun hemm iktar nies li joħorġu jivvutaw.

Qed jingħad ħafna kliem dwar x’inhuma ir-raġunijiet għall-għażla tad-data. Meta kien mistoqsi dwar dan, il-Prim Ministru qal li ma jixtieqx kampanja twila għax il-pajjiż għandu ħafna affarijiet iktar importanti x’jagħmel. Għandu biċċa raġun dwar dan. Imma hu ċar ukoll li l-għażla tal-11 t’April 2015 bħala d-data tar-referendum, eżattament qabel id-dati normali tal-istaġun tal-kaċċa fir-rebbiegħa, tipproteġi lill-kaċċaturi mill-abbużi u l-esagerazzjonijiet li uħud minnhom iwettqu waqt u wara kull staġun.  Kull sena jiġru minnhom dawn l-abbużi w il-fatt li l-Gvern għażel illi l-votazzjoni issir qabel l-istaġun tal-kaċċa m’għandix dubju li hemm ftit ħsieb f’dan is-sens.  Iktar milli jagħti vantaġġ lill-kaċċaturi naħseb li jipprova jipproteġihom mill-iżvantaġġi li joħolqu huma stess!

Għadhom kif ħarġu stqarrija l-FKNK li fiha jgħidu li l-għodda tar-referendum hi waħda anti-demokratika. Għadhom jeqirdu li għandhom xi dritt speċjali għall-kaċċa fir-rebbiegħa. Anke fil-Qorti qalu hekk.

Il-paragrafu 51 tas-sentenza tal-Qorti Kostituzzjonali jingħad hekk:

51. Fl-aħħar oġġezzjoni tagħha l-Federazzjoni [FKNK] tgħid illi l-qorti għandha tqis id-drittijiet tal-kaċċaturi bħala “grupp ta’ minoranza” u għandha tqis ukoll illi: “filwaqt illi huwa minnu li l-prinċipji tad-demokrazija jistipolaw li hija l-maġġoranza li tiggverna, mill-banda l-oħra tali governanza mill-maġġoranza għandha dejjem issir b’rispett lejn il-minoranzi.”

Imma l-Qorti Kostituzzjonali weġbithom u ddeċidiet b’dan li mod :

 “53. Il-Federazzjoni [FKNK] iżda ma ssemmi ebda disposizzjoni tal-Kostituzzjoni ta’ Malta jew tal-Konvenzjoni Ewropea li tgħid illi hemm dritt fondamentali għall-kaċċa, jew liema minn dawk id-disposizzjonijiet tista’ tinkiser jekk titħassar il-L.S. 504.94 [leġislazzjoni sussidjarja li tippermetti d-deroga tal-kaċċa fir-rebbiegħa]. Tassew illi d-dritt tal-maġġoranza għandu jitwettaq b’rispett lejn id-dritt tal-minoranza, iżda dan ir-rispett ma jinkisibx billi, kif trid il-Federazzjoni, il-poplu ma jitħalliex isemma’ leħnu f’referendum. Kif ġa ingħad aktar ’il fuq, iċ-ċirkostanzi fejn referendum ma jistax isir huma previsti mil-liġi bħala eċċezzjoni għar-regola li referendum jista’ jsir u bħal kull eċċezzjoni huma ta’ interpretazzjoni stretta.

 54. Din l-aħħar oġġezzjoni hija għalhekk miċħuda.”

 

Min irid kopja sħiħa tas-sentenza jista’ jidħol fis-sit tal-Qorti fejn ikun jista’ jiddawnlodja kopja. Min ikollu diffikulta’ jista’ jibghatli jikkuntattjani u nibgħatlu pdf.

 

 

X’qalu l-kaċċaturi: kif wieġbet il-Qorti Kostituzzjonali (2)

2. Oġġezzjoni fattwalment ħażina

It-tieni oġġezzjoni li kkunsidrat il-Qorti hi spjegata fil-paragrafu 21 tas-sentenza li jgħid hekk:

“It-tieni oġġezzjoni tgħid illi d-Dikjarazzjoni ma tgħidx min huma l-persuni li qegħdin jagħmluha, u għalhekk ma tħarisx dak li jgħid u jrid l-art. 15(2) tal-Kap 237 [Att dwar ir-Referendi] :

“15(2) Dawk li jipproponu r-referendum, li ma jkunux inqas minn ħamsa u mhux iktar minn għaxra, għandhom jiffirmaw id-dikjarazzjoni qabel il-persuni l-oħra kollha filwaqt li jindikaw li jkunu qegħdin jiffirmaw bħala proponent.”

Għal din t-tieni  oġġezzjoni l-Qorti Kostituzzjonali wieġbet hekk fil-paragrafi  22, 23 u 24 tas-sentenza:

“ Din l-oġġezzjoni hija fattwalment ħażina. Id-Dikjarazzjoni saret fil-forma murija fl-Ewwel Skeda tal-Kap.237 li trid li d-dikjarazzjoni tibda hekk :

“Aħna hawn taħt iffirmati li aħna persuni rreġistrati bħala eletturi għall-elezzjoni ta’ membri fil-Kamra tad-Deputati (li minna l-ewwel għadd ta’ *⁽¹⁾ …………………….. persuni hawn taħt iffirmati huma l-proponenti) qegħdin nitolbu li l-mistoqsija dwar jekk dawn id-disposizzjonijiet tal-liġi li ġejjin, jiġifieri ……………..”

Imbagħad fil-parti fejn fl-Ewwel Skeda jitħalla vojt – fejn hemm l-istilla (*) u n-numru wieħed (1) – biex jitniżżel in-numru ta’ proponeti tniżżel in-numru “għaxra”, li jfisser illi l-ewwel għaxar ismijiet huma tal-proponeti u l-bqija huma l-ismijiet ta’ dawk illi ffirmaw id-dikjarazzjoni biex jintlaħaq in-numru li jrid l-art. 14(1) biex id-dikjarazzjoni tkun tista’ validament tintbagħat lill-Kummissjoni Elettorali.

It-tieni oġġezzjoni hi għalhekk miċħuda.”

X’qalu kaċċaturi: kif wieġbet il-Qorti Kostituzzjonali (1)

1.distinzjoni artifiċjali

L-ewwel oġġezzjoni li kkunsidrat il-Qorti hi spjegata fil-paragrafu 18 tas-sentenza li jgħid hekk:

“L-ewwel raġuni imressqa mill-Federazzjoni [FKNK] għala r-referendum m’għandux isir hija li l-art.14 tal-Kap 237 [Att dwar ir-Referendi] iħalli illi jissejjaħ referendum biex ma jibqax iseħħ “xi disposizzjoni jew għadd ta’ disposizzjonijiet ta’ xi liġi” u mhux biex ma tibqax isseħħ liġi sħiħa, kif inhi l-mistoqsija taħt ir-referendum li trid il-Koalizzjoni.”

Għal din l-ewwel oġġezzjoni tal-FKNK il-Qorti Kostituzzjonali twieġbet hekk fil-paragrafi 19 u 20 tas-sentenza:

“ Fi-fehma ta’ din il-Qorti d-distinzjoni li qiegħda tagħmel il-Federazzjoni bejn “disposizzjoni jew disposizzjonijiet” ta’ “liġi” u “liġi sħiħa” hija waħda artifiċjali. L-art. 14(1) ma jagħmel ebda limitu fuq il-għadd ta’ disposizzjonijiet ta’ liġi li jistgħu jintlaqtu b’referendum abrogattiv, bħallikieku ma tistax issir talba biex ma tibqax fis-seħħ liġi b’għoxrin disposizzjoni iżda tista’ ssir talba biex ma jibqgħux fis-seħħ dsatax minn dawk l-għoxrin disposizzjoni u titħalla waħda biss fis-seħħ. Fil-fatt, l-art 13(1) igħid illi l-proċedura tar-referendum abrogattiv tolqot “kull disposizzjoni” ta’ liġi li ma tkunx waħda minn dawk elenkata tassattivament fl-art.13(2), u l-effett tagħha ma hux limitat għal kull disposizzjoni li tkun biss parti minn liġi u mhux liġi sħiħa.

L-ewwel oġġezzjoni tal-Federazzjoni hija għalhekk miċħuda.”